سفرنامه حج1310 1311ق

[ویکی نور] «سفرنامه حج»، از آثار حج عصر قاجار، سفرنامه ای است، به قلم حاجی سلیم خان که از خان های کرد منطقه تیکان تپه یا تکاب امروزی بوده است. در این کتاب جدای از اطلاعات سفرنامه ای که صورتی از سیاحت نامه دارد، می توان فهرستی از احکام و مناسک حج و همین طور ادعیه و آداب زیارت را به روش اهل سنت ملاحظه کرد. بنابرین نویسنده دو هدف را دنبال می کند: هدف سیاحتی و دیگری زیارتی.
اساس نگارش نویسنده، بسان غالب سفرنامه ها، رعایت دو نکته زمان و مکان است. این که در فلان تاریخ در کدامین نقطه قرار داشته، چه اندازه مانده، چه تجربه هایی کسب کرده و کی حرکت کرده، با چه وسیله ای رفته و به کدام نقطه عزیمت کرده است.
این سفر نه ماهه در آغازین روزهای ماه شعبان سال 1310 آغاز و در 28 ربیع الثانی 1311 به اتمام می رسد. نویسنده یک صاحب منصب ایرانی است که پیش از سفر در تبریز، به دیدار آیت الله میرزا جواد آقا تبریزی می رود. وی این سفر را همراه شماری از خویشان خود انجام داده است. تعداد این افراد در مسیر رفتن از اسلامبول به اسکندریه، با خود سلیم خان، جمعا یازده نفر بوده و این از تعداد بلیطی که آنان گرفته اند، به-دست می آید.
حاجی سلیم خان در تکاپ موقعیت خانی داشته و در همین سفر، زمانی که به تبریز رسیده نزد مظفرالدین میرزای ولیعهد رفته و ضمن اجازه گرفتن از او برای رفتن به سفر حج، از او نشان و درجه سرتیپی و خانی دریافت کرده است: «همگی در خدمت جناب ایشان محض تقبیل آستان بوسی و تحصیل اجازه سفر حجاز، حضور مبارک اقدس والا ولیعهد که در حیاط دیوان خانه تفرّجاً گردش می فرمودند، شرفیاب شده... و همان روز امر والا به صدور رقم عنبر شیم که محتوی بر منصب سرتیپی و لقب خانی بود، به سرافرازی این بنده درگاه، عزّ نفاذ یافت».
همان جا ولیعهد دستور داده است تا به سفیر کبیر ایران در استانبول، ناظم الدوله میرزا ملکم خان، گفته شود، احترامات لازمه را نسبت به سلیم خان مبذول دارند که چنین هم کرده و وی در سفرنامه از این مسأله یاد کرده است.