[ویکی نور] سفرنامه بخارا (عصر محمد شاه قاجار) ۱۲۵۹ ۱۲۶۰ هـ ق. کتاب «سفرنامه بخارا : عصر محمد شاه قاجار» با مولف مجهول، به زبان فارسی در مورد طوایف تکه در مرو، سرخس، آخال و تجن می باشد. نویسنده گویا ایلچی دربار فتحعلی شاه بوده و به همراه خواجه خلیل فرستاده امیر بخارا از تهران رهسپار بخارا گردیده و گزارش منزل به منزل را در این سفرنامه شرح داده است.
وی از سیف الله میرزا (چهل و دومین پسر فتحعلی شاه) و آصف الدوله حاکم خراسان و محمد زمان خان قاجار حاکم بسطام و حاجی سید اسماعیل مجتهد سبزواری و محمدتقی خان قاجار یاد کرده است.
اهمیت این سفرنامه بدان خاطر است که نخستین گزارش موجود یک مأمور ایرانی دوره قاجاریه از ماوراءالنهر به ویژه بخارا است.
کتاب؛ شامل مقدمه محقق، سرآغاز، تفصیل حرکت فدوی از بخارا و مراجعت به دار الخلافه و تفصیلات مالیات دیوانی و قشون کشی بخارا و بخش فهرست ها می باشد.
مقدمه محقق به گزارشی از احوالات دوره اویل قاجار و زمان محمد شاه و مرزهای شمال شرقی ایران پرداخته و از طرفی کتاب های که در مورد ماورالنهر در این زمان نوشته شده است، را مورد بررسی قرار داده است و اطلاعات مختصری درباره متن کتاب به خواننده ارائه می دهد. مقدمه کتاب با این گزارش شروع می شود: «آقا محمدخان قاجار پس از سرکوب آخرین بازماندگان زندیه و استقرار قدرت به فکر احیای مرزهای ایران افتاد. او قصد داشت حدود ایران را به زمان نادر شاه و پادشاهان صفویه برساند، به همین منظور به گرجستان لشکر کشید و با همین نیت در سال 1210ه. ق فاتحانه وارد مشهد شد. در این هنگام سه شهر قدیمی ایالت خراسان- بلخ، هرات، مرو- در دست افغان ها و اوزبک ها بود. آقا محمد خان با نوشتن نامه ای به شاه زمان که در این موقع در افغانستان بر مسند قدرت بود و همچنین نامه ای به محمود میرزا برادر شاه زمان که حاکم هرات بود، سابقه تاریخی سیادت ایرانیان را بر دو شهر بلخ و هرات متذکر شد...».
وی از سیف الله میرزا (چهل و دومین پسر فتحعلی شاه) و آصف الدوله حاکم خراسان و محمد زمان خان قاجار حاکم بسطام و حاجی سید اسماعیل مجتهد سبزواری و محمدتقی خان قاجار یاد کرده است.
اهمیت این سفرنامه بدان خاطر است که نخستین گزارش موجود یک مأمور ایرانی دوره قاجاریه از ماوراءالنهر به ویژه بخارا است.
کتاب؛ شامل مقدمه محقق، سرآغاز، تفصیل حرکت فدوی از بخارا و مراجعت به دار الخلافه و تفصیلات مالیات دیوانی و قشون کشی بخارا و بخش فهرست ها می باشد.
مقدمه محقق به گزارشی از احوالات دوره اویل قاجار و زمان محمد شاه و مرزهای شمال شرقی ایران پرداخته و از طرفی کتاب های که در مورد ماورالنهر در این زمان نوشته شده است، را مورد بررسی قرار داده است و اطلاعات مختصری درباره متن کتاب به خواننده ارائه می دهد. مقدمه کتاب با این گزارش شروع می شود: «آقا محمدخان قاجار پس از سرکوب آخرین بازماندگان زندیه و استقرار قدرت به فکر احیای مرزهای ایران افتاد. او قصد داشت حدود ایران را به زمان نادر شاه و پادشاهان صفویه برساند، به همین منظور به گرجستان لشکر کشید و با همین نیت در سال 1210ه. ق فاتحانه وارد مشهد شد. در این هنگام سه شهر قدیمی ایالت خراسان- بلخ، هرات، مرو- در دست افغان ها و اوزبک ها بود. آقا محمد خان با نوشتن نامه ای به شاه زمان که در این موقع در افغانستان بر مسند قدرت بود و همچنین نامه ای به محمود میرزا برادر شاه زمان که حاکم هرات بود، سابقه تاریخی سیادت ایرانیان را بر دو شهر بلخ و هرات متذکر شد...».