سرعت رسوب گلبول قرمز

سرعت رسوب گلبول قرمز ( به انگلیسی: Erythrocyte sedimentation rate ) یا ESR یک ساعته سرعت ته نشینی و رسوب گلبول های سرخ موجود در خون موجود در محیط آزمایشگاهی که با فاکتور انعقادی ترکیب شده، در مدت یک ساعت است و برحسب میلی متر در ساعت سنجیده می شود. اندازه گیری این پارامتر در پزشکی یکی از مهم ترین و متداول ترین آزمایش های خون است و نشان دهنده وجود بیماری های غیر التهابی است. افزایش سرعت رسوب گلبولی ناشی از تغییر نسبت پروتئین های پلاسما است که ناشی از نقصان نسبت آلبومین به گلوبولین و فیبرینوژن ( افزایش گلوبولین و فیبرینوژن یا کاهش آلبومین ) می باشد. اگر ESR مثبت باشد نشان می دهد که فرد دچار بیماری خودایمنی نمی باشد .
هرچند امروزه از روش های خودکار برای انجام این آزمایش استفاده می شود، ولی روش دستی را اولین بار پزشک لهستانی Edmund Biernacki در سال ۱۸۹۷ میلادی معرفی نمود ولی کاربرد اصلی آن در سال ۱۹۱۸ توسط Fåhræus و Westergren بیان گردید و در دنیای انگلیسی زبان به تست وسترگرن مشهور است. در سال ۱۹۶۸ Wintrob و Landsberg تغیراتی در روش انجام آزمایش داده اند.
به طور خلاصه در آزمایش دستی ای اس آر از دو روش استفاده می شود. در روش اول از خون رقیق نشده مخلوط با اتیلن دی آمین تترا استیک اسید ( EDTA ) و در روش دوم از خون رقیق شده مخلوط با سیترات سدیم استفاده می شود. مخلوط را در پیپت های ۲۰۰ میلی لیتری که مدرج شده اند، ریخته و در ساعت اول و دوم مقدار رسوب گلبول ها را اندازه گیری می کنند. روش استاندارد بین المللی همان روش وسترگرن است که از سیترات سدیم استفاده می شود. [ ۱] [ ۲]
آزمایش ای اس آر اختصاصی بیماری خاصی نبوده و در اغلب بیماری های التهابی و مفصلی و عفونت ها مقدار آن افزایش می یابد. از این آزمایش هم برای تشخیص و هم برای پایش نتیجه بخشی درمان بیماری استفاده می گردد و سیر نزولی آن در حین درمان، می تواند نشانه مؤثر بودن درمان باشد.
مقدار ESR بر اساس سن و جنس فرد متفاوت است اما بطور کلی مقادیر کمتر از ۲۰ میلی متر در ساعت، طبیعی در نظر گرفته می شود و مقادیر بیشتر از ۴۰ میلی متر در ساعت غیرطبیعی بوده و نیاز به بررسی بیشتر دارد. مقادیر بین ۲۰ تا ۴۰ ممکن است طبیعی یا غیرطبیعی باشد که باید براساس وضعیت و شرایط بیمار بررسی گردد. [ ۳]