سرشماری

سرشماری عبارت است از شمارش و محاسبه تعداد کل نفرات یا اشیای مورد نظر در مکانی مشخص مانند تعداد کل نفراتی که در یک کشور زندگی می کنند. سرشماری محدود به انسانها نیست و ممکن است شامل محصولات و کارگاه های صنعتی و کشاورزی نیز شود. یک نوع سرشماری نیز مربوط به حیات وحش است که طی آن گونه های مختلف حیوانات وحشی ازقبیل پرندگان، پستانداران، آبزیان و خزندگان سرشماری می شوند که این کار توسط سازمان حفاظت محیط زیست در کشور اجرا شده و هدف از آن پی بردن به تعداد افراد جمعیت و مطالعه روی رفتارهای مهاجرتی آنها صورت می پذیرد. تفاوت سرشماری با آمارگیری در این است که در سرشماری تعداد کل اعضای جامعه مورد نظر تک به تک شمارش و کنترل می شوند. اما در آمارگیری معمولاً درصد کوچکی از جامعه مورد مطالعه به عنوان نمونه آماری مورد مطالعه قرار می گیرند و سپس نتایج حاصله به کل جامعه مورد نظر تعمیم داده می شود.
تقریباً تمام کشورهای جهان به طور منظم تعداد افراد کشور را شمارش می کنند. بیشتر کشورها هر شش سال یکبار جمعیت را سرشماری می کنند. در سرشماری اطلاعات مهمی همچون میزان درآمد افراد، چگونگی محل زیست، متأهل یا مجرد بودن و تعداد فرزندان خانواده به دست می آید. [ ۱] در برخی کشورها سرشماری عمومی جمعیت هر پنج سال یکبار انجام می گیرد.
در ایران نخستین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۳۵ و واپسین آن در سال ۱۳۹۵ انجام شد. بنابر مادهٔ ۴ قانون مرکز آمار ایران، این سرشماری سراسری، هر پنج سال یک بار با فرمان رئیس جمهور اجرا می شود. سرشماری بعدی نفوس و مسکن ایران قرار بود در سال ۱۴۰۰ انجام شود که انجام نشد. [ ۲]
برپایه سرشماری مقدماتی کمیته ملی احصائیه افغانستان، جمعیت این کشور در سال ۱۳۸۵، ۲۴ میلیون تن است. گفته می شود از این تعداد ۱۲٬۳۰۰ میلیون تن مرد و ۱۱٬۸۰۰ میلیون تن زن هستند. ۷/۲۱٪ جمعیت کشور شهرنشین می باشند. مرحله اصلی سرشماری افغانستان در ماه سنبله ۱۳۸۷ صورت خواهد گرفت. این آمار شامل میلیون ها مهاجر افغانی مقیم ایران، پاکستان و کشورهای دیگر نمی باشد. سازمان ملل پیش از این جمعیت افغانستان را ۲۹ میلیون نفر برآورد کرده بود.

سرشماری (census)
شمارش رسمی جمعیت کشور. دولت ها از دیرباز برای فراخوان ارتش و وضع مالیات سرشماری می کرده اند. امروزه با سرشماری، اطلاعاتی درخصوص سن، جنس و شغل افراد نیز، برای شناخت و ارزیابی روندهای اجتماعی، به دست می آید. دولت ها اطلاعات حاصله را برای برنامه ریزی و پیش بینی در حوزه هایی همچون بهداشت، آموزش، ترابری، و مسکن به کار می گیرند.