سرخرگ مهره ای

سرخرگ مهره ای یا شریان ورتبرال ( به انگلیسی: Vertebral artery ) از سرخرگ های سر و گردن است که از سرخرگ زیرترقوه ای ( ساب کلاوین ) همان طرف منشعب می گردد. سرخرگ زیرترقوه ای چپ به طور مستقیم از قوس آئورت جدا می شود، ولی سرخرگ زیرترقوه ای راست از سرخرگ بازویی سری ( براکیوسفالیک ) منشعب می گردد [ ۱] .
سرخرگ مهره ای از محل انشعاب خود به طرف بالا رفته، از طریق سوراخ پس سری بزرگ ( فورامن ماگنوم ) وارد حفره جمجمه می گردد. دو شریان مهره ای در کنار تحتانی پل مغزی به یکدیگر می پیوندند و سرخرگ قاعده ای ( بازیلار ) را به وجود می آورند [ ۱] . دو سرخرگ مغزی پشتی که از سرخرگ قاعده ای منشعب می گردند، در حلقه ویلیس [ ۲] شرکت می کنند.
به دو سرخرگ مهره ای و قاعده ای، دستگاه مهره ای قاعده ای ( ورتبروبازیلار ) گفته می شود که در خون رسانی به قسمت پشتی ( خلفی ) مغز نقش دارند ( به ویژه مخچه، ساقه مغز و تالاموس ) . دستگاه کاروتید وظیفه خون رسانی به نواحی پیشین مغر را برعهده دارد ( به خصوص عقده های قاعده ای، کپسول داخلی و قسمت اعظم قشر مغز ) .
شاخه های شریان مهره ای به دو گروه تقسیم می گردند [ ۱] :
• شاخه های گردنی که عبارتنداز:
• شاخه های نخاعی
• شاخه های ماهیچه ای
• شاخه های مننژی
• سرخرگ نخاعی پشتی جهت تغذیه عروقی ریشه های پشتی اعصاب نخاعی
• سرخرگ نخاعی پیشین جهت خونرسانی به بصل النخاع و طناب نخاعی
• سرخرگ مخچه ای تحتانی پشتی [ ۳]
• سرخرگ های بصل النخاعی
۵ تا ۶ درصد موارد از شریان های ورتبرال چپ مستقیم از قوس آئورت منشا میگیرند. شایعترین محل تنگی در شریان های ورتبرال استئوم شریان می باشد. شریان ورتبرال به ۴ قسمت به نام های پیش از سوراخ، پس از سوراخ، اکسترادورال و اینترادورال تقسیم می شود.
سرخرگ مخچه ای تحتانی پشتی ( PICA ) ، بزرگترین شاخه سرخرگ مهره ای است که وظیفه خونرسانی به قسمت جانبی بصل النخاع، مخچه و همچنین شبکه کوروئید [ ۴] بطن چهارم را برعهده دارد [ ۱] . انسداد این شریان منجربه سندرم والنبرگ [ ۵] می گردد که نام دیگر آن، سندرم مدولری جانبی [ ۶] است.