سد کرج. [ س َدْ دِ ک َ رَ ] ( اِخ ) رجوع به سد شود.
فرهنگ فارسی
سدیست که برودخانه کرج در ۱۷ کیلومتری شهر کرج و ۶۳ کیلومتری تهران بسته شد . بیست و دو سال تمام یعنی از ۱۳٠۹ تا ۱۳۳۱ه.ش. مطالعات لازم درباره تامین آب و برق پایتخت و طرح (( استفاده از رودخانه کرج ) ) ادامه داشت . سرانجام در سال ۱۳۳۱ کارهای مقدماتی طرح مزبور آغاز شد و سپس در سال ۱۳۳۵ شرکت بین المللی مهندسی هارزا مامور گردید که مطالعات سابق را بررسی و نظرات خود را اظهار کند . در شهریور ۱۳۳۵ مهندسان مشاور بین المللی با پیشنهادها و نظرات شرکت هارزا موافقت کردند و در مهرماه ۱۳۳۸ قرار داد ساختمان تهیه شد و بتصویب سازمان برنامه رسید . سد اصلی سدیست بتونی با انحنا در دو جهت . ارتفاع آن ۱۸٠ متر و طولش در بالا۳۹٠ متر و ضخامت آن در کف ۳٠ متر است . پشت سد اصلی دریاچه ای برای ذخیره کردن مازاد آب رودخانه بوجود میاید که گنجایش آن ۲٠۵ میلیون متر مکعب و طولش ۱۴ کیلومتر خواهد بود . چون توربینهای برق فقط در ساعات سرشب که مصرف برق تهران زیاد است کار خواهند کرد آبی که از آنها خارج میگردد پشت سد تنظیم کننده جمع میشود تا در روز بمصرف کشاورزی و آب لوله کشی تهران برسد. این سد با بتون ساخته شده و ارتفاعش ۵٠ متر و حجم دریاچه آن ۸۵٠٠٠٠ متر مکعب است . آب از دریاچه پشت سد بوسیله سه لوله فولادی بتوربینهای برق واقع در نیروگاه هدایت میشود . فعلا دو توربین نصب شده . قدرت دو دستگاه مولد نیروی برق جمعا ۸۵٠٠٠ کیلو ولت آمپر است . قدرت هر دو واحد ۵۶٠٠٠ اسب و نیروی متوسط تحویلی سالیانه ۱۴۹٠٠٠٠٠٠ کیلو وات ساعت میباشد . پس از پرشدن دریاچه برای خارج کردن آبهای سیلابی و اضافی یک سر ریز با دو دریچه بزرگ بظرفیت ۱/۴۵٠ متر مکعب در ثانیه ساخته شده است . یک خط انتقال نیرو بطول ۵۴ کیلومتر و کشش ۱۳۲٠٠٠ ولت نیروی برق حاصل را بتهران منتقل میسازد . این خط دارای ۱٠۷ برج فولادی است و از سد کرج تا حدود رودخانه کن از کوهپایه میگذرد و پس از آن بطرف کارخانه شماره ۲ طرشت بنگاه برق سرازیر میگردد . برای تنظیم آب دریاچه و استفاده از آن در مواقعی که توربینها کار نمیکنند دو عدد شیر مخصوص تنظیم آب که دهانه لوله های آنها ۳٠ متر پایین تر از دهانه لوله های توربینها است پیش بینی شده است . ظرفیت هر یک از این شیرها در حداکثر ارتفاع آب در یاچه ۱۷ متر مکعب در ثانیه میباشد . با ساخته شدن سد کرج هدفهای ذیل تامین شده است : ۱ - فراهم کردن آب لوله کشی تهران بزرگ بمیزان ۱۱۵٠٠٠٠٠٠ متر مکعب اضافه بر حقابه فعلی . ۲ - تنظیم آب کشاورزی در فصول و در سالهای مختلف . ۳ - تامین کسری برق تهران در ساعات شب بیمزان ۷۵٠٠٠ کیلو وات با دو واحد فعلی ( پس از نصب واحد سوم ۱۱٠٠٠٠ کیلو وات ) . ۴ - با ایجاد دریاچه پشت سد گردشگاهی زیبا برای مردم تهران و اطراف با وسایل قایقرانی و اسکی و پرورش ماهی فراهم شده است . هزینه کل ساختمان سد کرج و تاسیسات مربوط و خرید اراضی بالغ بر ۴۵٠٠٠٠٠٠٠٠ ریال شده است .
