سد جابر نام سدی است در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده است. سد جابر در حدود ۲۵۰ سال پیش ساخته شده است. مردم جابر یا همان طور که خودشان دوست دارند همدیگر را صدا کنند ( جابریها ) ، این سد را در آغاز دره ( سَرگرد درواه ) چان در زمان قدیم بنا نهاده اند که به وسیله آن، آب آن دره عمیق به سوی نخلهای منطقه جابر و ( کل کادی ) ببرند. این منطقه ای کشاورزی در بادیه جنوبی کوخرد قرار دارد.
... [مشاهده متن کامل]
از شمال رودخانه مهران و دهستان کوخرد، از جنوب ( پشتخه جابر ) و تنب جابر، از مغرب ( کل کادی ) ، و از سمت مشرق به باغ زرد محدود می گردد.
می گویند حاجی جابر گَپ اولین کسی بوده که در این منطقه نخل کاشته است، بنابراین این منطقه «جابر» نام گذاری شده است. جابر در مغرب باغ زرد، و در مشرق کل کادی قراردارد. در منطقه جابر آب انبارهای متعدی وجود دارد که قدیمی ترین آن ها برکه جابر نام دارد.
چنان که آقای راستی شاعر بزرگ کوخرد می فرماید:
نام برده یعنی «حاجی جابر گَپ» نخلهای وسیعی کاشته که امروزه به نخلستان جابر یا «جابر» معروف است، می گویند حاجی جابر گَپ جو و گندم در ( پشتخه ) جابر می کاشته و بعد از دِرُو وخَرمَن، دانه جو و گندم بادست خودش به آرد می کرده، روایت است که آسیابی ( آشی ) داشته وبا آن جو و گندم نرم می کرده و آرد می نموده، در این مورد شاعر چنین گفته است:
شاعر در این ابیات شکایت از دوران دارد که بعد از وفات حاجی جابر دیگر آن ( آش ) هم از کار افتاد و کسی بعد از حاجی جابر جو و گندم با آن آرد نکرد، و ( رَحَا ) هم مانند صاحبش که مُرد آن آلت پر جُمب وجوش هم بی نفع ماند و از کار افتاد، «رَحَا» بمعنای آش یا آسیاب است. اما سد جابر هنوز با پرجا مانده و آبش به سوی نخلستان جابر و کلِ کادی می رود، و مزارع نخیل این مناطق را آبیاری می نماید. این سد از طرف شمال لمبیر ملکی و دُوکل کلاغ واقع می باشد.
از دهانه سد کانال کشی شده است، این کانال با تبر وتیشه در وسط تخته سنگی ( دُوه ) تراشیده شده است که آب سد از آن عبور نماید، این کانال به گویش کوخردی «چوریکو» نام دارد، از دهانه سد تا دهانه تُنبی که آن را ( وابند ) می نامند ادامه دارد. قسمت هایی از این کانال حتی ۲ یا ۳متر زُهری دارد، در این قسمت از کانال گاه وقتی خوک گراز در آن جاه می گیرند، ورفتن به درون آن خطرناک است. آب سد جابر از این کانال عبور می کند تا اینکه به وابند می رسد، در وابند آب سد به دو شاخه می شود، شاخه ای رو به طرف مشرق می رود، و شاخه دیگر رو به طرف مغرب.
... [مشاهده متن کامل]
از شمال رودخانه مهران و دهستان کوخرد، از جنوب ( پشتخه جابر ) و تنب جابر، از مغرب ( کل کادی ) ، و از سمت مشرق به باغ زرد محدود می گردد.
می گویند حاجی جابر گَپ اولین کسی بوده که در این منطقه نخل کاشته است، بنابراین این منطقه «جابر» نام گذاری شده است. جابر در مغرب باغ زرد، و در مشرق کل کادی قراردارد. در منطقه جابر آب انبارهای متعدی وجود دارد که قدیمی ترین آن ها برکه جابر نام دارد.
چنان که آقای راستی شاعر بزرگ کوخرد می فرماید:
نام برده یعنی «حاجی جابر گَپ» نخلهای وسیعی کاشته که امروزه به نخلستان جابر یا «جابر» معروف است، می گویند حاجی جابر گَپ جو و گندم در ( پشتخه ) جابر می کاشته و بعد از دِرُو وخَرمَن، دانه جو و گندم بادست خودش به آرد می کرده، روایت است که آسیابی ( آشی ) داشته وبا آن جو و گندم نرم می کرده و آرد می نموده، در این مورد شاعر چنین گفته است:
شاعر در این ابیات شکایت از دوران دارد که بعد از وفات حاجی جابر دیگر آن ( آش ) هم از کار افتاد و کسی بعد از حاجی جابر جو و گندم با آن آرد نکرد، و ( رَحَا ) هم مانند صاحبش که مُرد آن آلت پر جُمب وجوش هم بی نفع ماند و از کار افتاد، «رَحَا» بمعنای آش یا آسیاب است. اما سد جابر هنوز با پرجا مانده و آبش به سوی نخلستان جابر و کلِ کادی می رود، و مزارع نخیل این مناطق را آبیاری می نماید. این سد از طرف شمال لمبیر ملکی و دُوکل کلاغ واقع می باشد.
از دهانه سد کانال کشی شده است، این کانال با تبر وتیشه در وسط تخته سنگی ( دُوه ) تراشیده شده است که آب سد از آن عبور نماید، این کانال به گویش کوخردی «چوریکو» نام دارد، از دهانه سد تا دهانه تُنبی که آن را ( وابند ) می نامند ادامه دارد. قسمت هایی از این کانال حتی ۲ یا ۳متر زُهری دارد، در این قسمت از کانال گاه وقتی خوک گراز در آن جاه می گیرند، ورفتن به درون آن خطرناک است. آب سد جابر از این کانال عبور می کند تا اینکه به وابند می رسد، در وابند آب سد به دو شاخه می شود، شاخه ای رو به طرف مشرق می رود، و شاخه دیگر رو به طرف مغرب.
