ستیغ عصبی

ستیغ عصبی[ ۱] ( neural crest ) یا تاج عصبی نواری تیغه مانند از یاخته های بنیادی در ناحیهٔ پشتی ـ کناری لولهٔ عصبی است که گره های نخاعی و مغزی و برخی ساختارهای دیگر را به وجود می آورد. [ ۲]
همچنان که چین های عصبی با یکدیگر جوش می خورند و لولهٔ عصبی را تشکیل می دهند، برخی از سلول های نورواکتودرمی که در طول کنارهٔ هریک از چین ها واقع می گردند پیوستگی اپی تلیال و همچنین اتصالات خود به سلول های مجاور را از دست می دهند. با جدا شدن لوله عصبی از برون پوست ( اکتودرم ) سطحی این سلول های نورواکتودرمی نیز که سلول های ستیغ عصبی نامیده می شوند به طرف لولهٔ عصبی مهاجرت می کنند. سلول های یادشده در ابتدا تودهٔ تخت و نامنظمی به نام ستیغ عصبی را بین لولهٔ عصبی و برون پوست روی آن ایجاد می نمایند. ستیغ عصبی به زودی به دو بخش راست و چپ تقسیم می شود که به بخش های پشتی - خارجی لولهٔ عصبی مهاجرت کرده و در این محل ها گانگلیونهای اعصاب نخاعی ( گانگلیون های ریشهٔ پشتی ) و مغزی ( قسمت هایی از گانگلیون های اعصاب ۵، ۷، ۹، ۱۰ ) و همچنین گانگلیون های دستگاه عصبی خودکار را به وجود می آورند. [ ۳]
ستیغ عصبی علاوه بر سلول های گانگلیونی، غلاف های اعصاب ( سلول های شوان ) و پوشش مننژیال مغز و نخاع ( حداقل نرم شامه و عنکبوتیه ) را تشکیل می دهند. بسیاری از سلول های ستیغ عصبی در جهت شکمی و کناری شروع به مهاجرت نموده و با توزیع گستردهٔ خود در بخش های مختلف بدن، دارای مشتقات مهمی هستند. از جمله این مشتقات می توان سلول های رنگدانه ای مغز، غده فوق کلیه و چندین جزء عضلانی و اسکلتی سر را نام برد. [ ۳]