[ویکی نور] سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد از جمله مفصل ترین کتب مربوط به سیره پیامبر اعظم(ص) است که توسط محمد بن یوسف صالحی شامی عالم قرن دهم هجری نوشته شده است.
اهمیت این اثر به آن است که مجموع مباحث مربوط به سیره پیامبر(ص) را ارائه کرده و در دسترس قرار داده است. او نوشته خود را از سیصد مصدر در زمینه های مختلف حدیث و تاریخ و سیره و طبقات و رجال و تفسیر و ادب و لغت و... یعنی آنچه در روزگار او در دسترس بوده، گردآورده است. لذا برای تحقیق در موضوع تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی از مراجعه به این کتاب چاره ای نیست.
مؤلف، این کتاب را حاصل عمر خود دانسته و در مقدمه می نویسد: «این کتابی است که من آن را از میان بیش از سیصد کتاب جمع آوری و انتخاب کرده ام و همه کوششم در به دست آوردن اطلاعات صحیح بوده است... و در آن از احادیث جعلی هیچ نیاورده ام». تعداد ابواب کتاب بیش از هزار است و صالحی در پایان هر باب و پس از آنکه روایات مربوطه را آورده است، به توضیح مشکلات و بیان معنای الفاظ غریب و چگونگی ضبط کلمات مشکل می پردازد.
وی از منابعی چون روض الانف سهیلی، شرح خشنی بر سیره ابن هشام، زاد المعاد ابن قیم جوزیه، عیون الاثر ابن سید الناس، سیره مغلطای، امتاع الاسماع مقریزی و سمهودی در وفاءالوفاء نقل کرده و برای عالمان بزرگ یا کتابهایی که به طور مکرر نام برده، اختصارات و رموزی قرار داده است. در بخش نخست از هر باب، معمولاً همه اطلاعات ممکن از همه مصادر موجود و در دسترس آمده و اختلافات در نقل در کنار هم قرار می گیرد، و مصادر و راویان آنها معین و مشخص شده اند. مانند مقایسه سند و متن اخبار تاریخی با یکدیگر.
با آنکه نسخ متعددی از این کتاب وجود دارد، محققان کتاب، نسخه اصل آن را نسخه کتابخانه صنعاء قرار داده اند؛ زیرا کامل تر و صحیح تر بوده است. در این تحقیق، روایات و نصوص وارد در کتاب را با مآخذ اولیه آن مانند سیره ابن هشام و مغازی واقدی و تاریخ طبری و امتاع الاسماع و کتاب های مسلم و بخاری و غیره مطابقه و مقابله کرده و جلد و صفحه مآخذ را در پاورقی مشخص می کنند.
اهمیت این اثر به آن است که مجموع مباحث مربوط به سیره پیامبر(ص) را ارائه کرده و در دسترس قرار داده است. او نوشته خود را از سیصد مصدر در زمینه های مختلف حدیث و تاریخ و سیره و طبقات و رجال و تفسیر و ادب و لغت و... یعنی آنچه در روزگار او در دسترس بوده، گردآورده است. لذا برای تحقیق در موضوع تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی از مراجعه به این کتاب چاره ای نیست.
مؤلف، این کتاب را حاصل عمر خود دانسته و در مقدمه می نویسد: «این کتابی است که من آن را از میان بیش از سیصد کتاب جمع آوری و انتخاب کرده ام و همه کوششم در به دست آوردن اطلاعات صحیح بوده است... و در آن از احادیث جعلی هیچ نیاورده ام». تعداد ابواب کتاب بیش از هزار است و صالحی در پایان هر باب و پس از آنکه روایات مربوطه را آورده است، به توضیح مشکلات و بیان معنای الفاظ غریب و چگونگی ضبط کلمات مشکل می پردازد.
وی از منابعی چون روض الانف سهیلی، شرح خشنی بر سیره ابن هشام، زاد المعاد ابن قیم جوزیه، عیون الاثر ابن سید الناس، سیره مغلطای، امتاع الاسماع مقریزی و سمهودی در وفاءالوفاء نقل کرده و برای عالمان بزرگ یا کتابهایی که به طور مکرر نام برده، اختصارات و رموزی قرار داده است. در بخش نخست از هر باب، معمولاً همه اطلاعات ممکن از همه مصادر موجود و در دسترس آمده و اختلافات در نقل در کنار هم قرار می گیرد، و مصادر و راویان آنها معین و مشخص شده اند. مانند مقایسه سند و متن اخبار تاریخی با یکدیگر.
با آنکه نسخ متعددی از این کتاب وجود دارد، محققان کتاب، نسخه اصل آن را نسخه کتابخانه صنعاء قرار داده اند؛ زیرا کامل تر و صحیح تر بوده است. در این تحقیق، روایات و نصوص وارد در کتاب را با مآخذ اولیه آن مانند سیره ابن هشام و مغازی واقدی و تاریخ طبری و امتاع الاسماع و کتاب های مسلم و بخاری و غیره مطابقه و مقابله کرده و جلد و صفحه مآخذ را در پاورقی مشخص می کنند.
wikinoor: سبل_الهدی_و_الرشاد_فی_سیرة_خیر_العباد