سبع المثانی

لغت نامه دهخدا

سبعالمثانی. [ س َ عُل ْ م َ ] ( اِخ ) سوره فاتحه است بدان جهت که هفت آیه است. یا هفت سوره طوال از بقره تا توبه. ( منتهی الارب ). سوره فاتحه بدان جهت که هفت آیه است. عبارت است از هفت سوره از فاتحه تا انفال. اسم قرآن است. ( از اقرب الموارد ). سوره الحمد.( مهذب الاسماء ). ام القرآن. فاتحةالکتاب :
ایزدْش عطا داد به پیغمبر ازیراک
اویست حقیقت یکی از سبع مثانیش.
ناصرخسرو
بعضی گفتندمراد سوره فاتحه است برای آنش سبعالمثانی خوانند که هفت آیت است و الفاظش مثنی و مکرر و گفته اند برای آن مثانی خوانند که در دو رکعت نماز قرائتش مثنی شود. گفته اند برای این سبعالمثانی خوانده شد که یک نیمه ثناست و یک نیمه دعا و یک نیمه حق ربوبیت است و یک نیمه حق عبودیت. و گویند برای این که دو بار نازل شده یک بار بمکه و یک بار به مدینة. ( تفسیر ابوالفتوح چ تهران ص 249 ). احتمالات دیگری نیز داده شده. رجوع به تفسیر شود. بعضی دیگر از علماء گفتند مراد سبع مثانی این هفت سوره های دراز است. ابن عباس گفت برای آن مثانی خواندند که فرایض و احکام و حدود در او مثنی است. و بعضی گفته اند مراد سبعالمثانی هفت معنی است که قرآن بر آن مشتمل است از امر و نهی و بشارت و انذار و مثل و قصص و تذکیر نعیم. ( تفسیر ابوالفتوح ج 3 چ تهران ص 250 ).

فرهنگ فارسی

سوره فاتحه است بدانجهت که هفت آیه است

فرهنگ عمید

سورۀ فاتحه که هفت آیه است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] سَبْع الْمَثانِی تعبیری است قرآنی و از نام های سوره حمد. از آن جا که سوره حمد از هفت آیه تشکیل شده و در نماز دوبار خوانده می شود، به آن سبع مثانی گفته می شود. البته نظرات دیگری نیز وجود دارد مانند اینکه همه قرآن را مثانی و سبع هفت سوره بزرگ ابتدای آن است.
تعبیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏» در سوره حجر آمده «وَ لَقَدْ آتَیناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏ وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ؛ و به راستی که هفت آیه از مثانی و قرآن بزرگ را به تو عطا کردیم».
در شأن نزول این آیه آمده «هفت قافله برای یهود بنی قریظه و بنی نضیر با بار پارچه، عطر و جواهر و... وارد مدینه شد. مسلمانان گفتند اگر این اموال برای ما بود، قوی و توانگر می شدیم و در راه خدا انفاق می کردیم. پس از آن، آیه ۷۸ سوره حجر (در تسلّی مؤمنان‏) نازل شد و پیامبر(ص) فرمود: هفت آیه به شما دادم که از این هفت قافله بهتر است.
wikishia: سبع_المثانی

دانشنامه آزاد فارسی

سَبْعُ الْمَثانی
در قرآن، اصطلاحی که چند معنا برای آن احتمال داده اند: ۱. هفت سورۀ بلند قرآن جز فاتحه، یعنی از بقره تا اعراف (سوره های طوال)؛ ۲. سورۀ فاتحه، شیخ طوسی این قول را به سبب حدیث نبوی «السبع المثانی ام القرآن» ارجح می داند؛ ۳. مراد کل قرآن است؛ زیرا در قرآن (حجر، ۸۷؛ زمر، ۲۳) آمده است: «به راستی به تو سبع المثانی و همگی قرآن عظیم را بخشیدیم». کسانی که سبع المثانی را سورۀ فاتحه می دانند دلایل مختلفی دارند، ازجمله: ۱. هفت آیۀ آن در دو رکعت هر نماز، دوبار خوانده می شود؛ ۲. دو بار بر پیامبر (ص) نازل شده است، یک بار در مکه بار دیگر در مدینه؛ ۳. در این سوره خداوند دو بار ثنا گفته می شود: یکی رحمن یکی رحیم. ابن عباس کل قرآن را سبع المثانی می داند، به سبب آن که قرآن شامل هفت معنی، یعنی امر، نهی، بشارت، انذار، مَثَل، قصص و ذکر نعمات است. در مجموع احتمال می رود منظور از سبع المثانی، سورۀ فاتحه باشد که دارای چهارده نام است و عدد ۱۴ از هفت عدد ۲ تشکیل شده و سبع المثانی را به یاد می آورد.
wikijoo: سبع_المثانی

پیشنهاد کاربران

پس از وی جرمهای آسمانی است
_ که در وی سورۀ سبع المثانی است
/_/ گلشن راز شیخ محمود شبستری
هو
با سلام ، یکی از نامهای سوره مبارکه حمد میباشد.
سورهای که هفت آیه شریفه دارد و دو بار در دو رکعت قرایت میشود.
با تشکر
بنام خدا
باسلام، یکی از نامهای ششگانه سوره مبارکه فاتحه، سبع المثانی میباشد یعنی سوره ا ی که هفت ایه دارد ودوبار در قران کریم امده است.
با تشکر
نامهاى معروف سوره حمد عبارتند از: ام الکتاب، فاتحة الکتاب، سبع المثانى و حمد. و نامهاى غیر مشهور آن عبارتند از: فاتحة القرآن، القرآن العظیم، الوافیه، الکافیه، الشافیّة، الشفاء، الصلواة، الدّعاء، الاساس، الشکر، الکنز، النور، السئوال، تعلیم المسألة، المناجات، التفویض، سورة الحمد الاولى و الحمد القصرى است.
... [مشاهده متن کامل]

بررسى جایگاه و محتواى این سوره نشان مى دهد که وجه تسمیه آن به هر یک از این نامها ناشى از مناسبتهاى موجود در معارف آن و یا جایگاه ویژه سوره است. اکنون به بررسى اسرار نامگذارى سوره حمد به این نامها مى پردازیم.
1ـ ام الکتاب و ام القرآن: نام گذارى سوره حمد به این دو نام، که در روایات فراوانى به نقل از فریقین ( یعنى شیعه و سنى ) آمده است از این جهت است که مشتمل بر عصاره معارف قرآن است.
معارف قرآنى داراى سه بخش است: مبدأشناسى، معادشناسى و رسالت شناسى است.
سوره مبارکه فاتحة الکتاب نیز مشتمل بر معرفتهاى یاد شده است زیرا بخش آغازین آن مربوط به مبدأ و ربوبیت است «الحمد لله رب العالمین. . . » و بخش بعدى آن ناظر به معاد و روز قیامت است «مالک یوم الدّین» و بخش آخر آن که سخن از حصر عبادت و استعانت از خداى سبحان و طلب هدایت به صراط مستقیم دارد. «ایاک نعبد تا و لا ظالین» مربوط به مسیر هدایت و ظلالت از مبدأ تا معاد است که در این سوره ترسیم شده است.
2ـ فاتحة الکتاب و فاتحة القرآن: این سوره مبارکه به عقیده بسیارى از مفسران و پژوهشگران علوم قرآنى اولین سوره اى است که به طور کامل بر قلب پیامبر اکرم ( صلى الله علیه وآله وسلم ) نازل شده است. ( 23 )
به هر حال چون در تنظیم سوره هاى قرآنى ابتداء و سرآغاز آن سوره حمد قرار گرفته از این رو بنام فاتحة الکتاب و یا فاتحة القرآن نام گرفته است.
از سوره مبارکه حمد در روایات فراوانى با نام «فاتحة الکتاب» یاد شده است مانند «لا صَلواةَ اِلاّ بِفاتِحَةِ الْکِتابِ» ( 24 )
3ـ سبع المثانى: این نام را خداوند در مقام اظهار امتنان بر پیامبر اکرم ( صلى الله علیه وآله وسلم ) بر این سوره نهاده است: «وَ لَقَدْ اتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانى» در این آیه بر اساس روایات وارده از پیامبر اکرم ( صلى الله علیه وآله وسلم ) و امامان ( علیهم السلام ) همان سوره حمد است، چنانچه در تفسیر عیّاشى آمده است که شخصى از امام صادق ( علیه السلام ) درباره آیه 87 سوره حجر سئوال کرد که مى فرماید: «وَ لَقَدْ اتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِىَ وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» «یعنى اى رسول خدا ما به تو سبع مثانى و قرآن عظیم عطا کرده ایم» فرمود: منظور از سبع مثانى سوره حمد است که هفت آیه دارد و منظور از مثانى یعنى «دو» تکرار آن در نماز است که در هر نماز دوبار تکرار مى شود. ( یعنى هفت آیه دوباره» ( 25 )
4ـ الشفاء و الشافیة: قرآن کریم براى شفاء دردهاى درونى و بیماریهاى قلبى، یعنى جهل و نادانى و رذایل اخلاقى، از سوى شافى مطلق یعنى خداى سبحان، نازل شده است، و سوره مبارکه حمد نیز که برترین سوره قرآنى است و عصاره معارف آن است در روایات «سوره» شفابخش نام گرفته است: «فاتِحَةُ الْکِتابِ شِفاءُ کُلِّ داءِ» ( 26 ) «مَنْ لَمْ یَبْرَأَهُ الْحَمْد لَمْ یَبْرَأَهُ شَیْىءٌ» ( 27 ) یعنى سوره حمد درمان هر دردى است که اگر دردى را او درمان نکند چیز دیگرى او را درمان نخواهد کرد.
گرچه تلاوت سوره حمد شفابخش بیماریهاى تن نیز هست و در این امر مجرب نیز تردیدى نیست، اما مهم بیماریها، بیماریهاى جان است که قرآن کریم عهده دار درمان آنها است. و سوره حمد نیز چون عصاره قرآن است، عصاره درمانهاى قرآنى نیز خواهد بود.
5ـ الاساس: ابن عباس مى گوید: هر چیزى را اساسى است و اساس قرآن حمد و اساس حمد، بسم الله الرحمن الرحیم است.
6ـ الصلات: برخى از مفسرین سرّ نام گذارى این سوره را به «صلات» این دانسته اند که قوام نماز به سوره حمد است. «چنانچه در روایت آمده است که «لا صَلواةَ اِلاّ بِفاتِحَةِ الْکِتاب» ( 28 )
7ـ الکافیة الوافیة: در برخى از تفاسیر اهل سنت راز نام گذارى سوره حمد به «الکافیة و الوافیة» را این دانسته اند که در صحت نماز این سوره کافى و وافى است، زیرا هیچ سوره اى جز حمد مقوّم نماز نیست. ( 29 )
8ـ المناجاة و التفویض: نام گذارى سوره حمد به این دو نام به دلیل آن است که در این سوره «ایاک نعبد و ایاک نستعین» است، که بخش اول آن مناجات عبد با خدا است و بخش دوم آن تفویض ممدوح حاصل مى شود. ( 30 )
9ـ الکنز:سوره مبارکه حمد در روایات شیعه و سنى، «گنج العرش» نام گرفته است.
10ـ النّور: قرآن کریم از کتب آسمانى با تعبیر نور یاد مى کند بنابراین، سوره اى که عصاره کتاب نور است خود نیز نورى باهر و نورانى کننده انسانها است.
11ـ تعلیم المسأله و السئوال: گرچه طلب و مسئلت عبد سالک از خداى سبحان به صورت صریح تنها در آیه کریمه «اهدنا الصراط المستقیم» آمده است، اما همان گونه که درتفسیر همین سوره بیان خواهد شد تحمید و تمجید عبد در آغاز سوره نیز تحمیدى بى طلب و تمجیدى بى طمع نیست. بلکه «ستایش سابق» زمینه خواهش لاحق است.
12ـ الحمد الاولى و الحمد القصرى: یعنى الحمدِ اولى و الحمدِ کوتاه و علت اینکه سوره حمد به این دو، نام گذارى شده این است که در میان سوره هایى که آنها را «حامدات» مى گویند اولین و کوتاهترین آنها سوره حمد است و سوره هاى حامدات سوره هاى را مى گویند که ابتداء آنها با حمد آغاز مى شوند و آنها عبارتند از: فاتحة الکتاب ( یعنى همین سوره، انعام، کهف، سبأ و فاطر.
13ـ الحمد و الدّعا و الشُکر: و گفته اند وجه اینکه این سوره به این سه نام نام گذارى شده اینست که در اول سوره از شکر و حمد و آخر آن از دعا سخن گفته مى شود.

بپرس