سایش ( به انگلیسی: Wear )
فرسایش یک سطح جامد ناشی از تماس با سطحی دیگر است. این فرایند در اثر تماس مکانیکی دو سطح با یکدیگر رخ می دهد.
سایش, عبارت است از کاهش تدریجی ماده از سطح جسمی که نسبت به جسم دیگر حرکت نسبی دارد. لذا از بین رفتن تدریحی سطوح فلزی در شرایط کاری, معمولا به پدیده سایش نسبت داده می شود. عواملی همچون متغیرهای متالورژیکی نظیر سختی ، چقرمگی وساختار میکروسکوپی و ترکیب شیمیایی و همچنین مواد در حال تماس ( نظیر ساینده ها و مشخصات آنها ) نوع و روش بارگذاری ، سرعت ، دما ، زمان ، خشونت سطحی ، روانکاری و
خوردگی بروی پدیده سایش تاثییر گذار هستند
بدلیل ماهیت سایش، روش جامعی برای سنجش مقاومت به سایش مواد باشنده نیست.
ASTM استانداردی بر مبنای مقدار حجم کاسته شده از ماده را برای مقاوم سنجی ماده به سایش پیشتهاد داده است. در نظرگرفتن حجم کاسته شده بجای جرم، معیار دقیق تری ست به ویژه هنگامیکه مقایسه مقاومت به سایش چند ماده با
چگالی های متفاوت مد نظر باشد. به عنوان مثال، کاهش 14 گرمی نمونه ای از جنس کاربید تنگستن+کبالت ( با چگالی 14000 kg/m³ ) در مقایسه با کاهش وزن 7/2 گرمی نمونه هم اندازه دیگری از
آلومینیوم ( با چگالی 2700 kg/m³ ) مقاومت به سایش یکسانی ( 1 cm³ ) را نتیجه خواهد داد.
سایش همانند
خزش و
خستگی از فرایندهایی ست که باعث تخریب و ناکارآمدی ماده پس از مدت زمانی است. اما تفاوت سایش درین ست که ماده دیگر قابل استفاده دوباره نیست و ازینرو هزینه های مرتبط با سایش در صنعت بالاست.
رابطه آرکارد به صورت کلاسیک برای پیش بینی زمان سایش بکار می رود.
به طور کلی می توان سه مرحله برای سایش در نظر داشت:
• مرحله نخست که سرعت سایش بالاست.
• مرحله دوم که در آن سایش با سرعتی ثابت ادامه دارد. بیشتر عمر کاری ماده در این مرحله است.
• مرحله سوم که در آن در اثر سایش زیاد نمونه در مرحله های پیشین، مقاومت ماده کم شده سایش به آسانی و سرعت بالا ماده را نابود می سازد.
افزایش دما و سرعت
کرنش و سرعت تماس های مکانیکی مرحله دوم را کوتا تر کرده و تمایل ماده به ادغام مرحله های نخست و سوم را می افزاید.
1 - سایش خراشان ( Abrasive wear )
سایش خراشان زمانی رخ می دهد که یک سطح سخت و زبردر مقابل یک سطح نرم تر می لغزد. ASTM International سایش خراشان را کاهش جرم مواد به سبب حرکت ذرات سخت در سطح لغزش تعریف می کند . سایش خراشان بر اساس نوع تماس و محیط تماس
طبقه بندی می شود .