سامانه کنترل اتش

سامانه کنترل آتش. سامانه کنترل شلیک یا سامانه کنترل آتش دارای بخش های مختلفی از جمله توپ یا اسلحه ( gun ) ، رایانه داده ها و جهت یاب ( director ) است که با هم کار می کنند تا به سامانه تسلیحاتی در زدن هدف مورد نظر کمک کنند. نحوهٔ کارکرد سامانه کنترل شلیک همانند شخص تیرانداز است که تیراندازی می کند با این تفاوت که این کار توسط سامانه کنترل شلیک سریع تر و دقیق تر انجام می شود.
سامانه های کنترل شلیک نخست برای کشتی ها ایجاد شدند.
تاریخچهٔ اولیهٔ کنترل شلیک دریایی بیش تر در ارتباط با درگیری با اهداف در محدوده یا فاصلهٔ دید ( قابل رویت ) بود ( که تحت عنوان شلیک مستقیم نیز شناخته می شود ) . در حقیقت، اکثر درگیری های دریایی پیش از سال ۱۸۰۰ در فاصلهٔ ۲۰ تا ۵۰ یارد ( ۲۰ تا ۵۰ متر ) بود . حتی در طول جنگ داخلی آمریکا، درگیری مشهور بین USS Monitor و CS Virginia اغلب در فاصلهٔ کم تر از ۱۰۰ یارد ( ۹۰ متر ) بود. [ ۱]
پیشرفت های فنی سریع در اواخر قرن ۱۹ باعث شد تا این محدوده تا حدی افزایش یابد که شلیک توپخانه امکان پذیر باشد. تسلیحات با گلولهٔ توپ انفجاری بسیار بزرگ با وزن نسبتاً کم ( در مقایسه با توپ های تمام فلزی ) به قدری محدودهٔ درگیری را افزایش دادند که مشکل اساسی هدف گیری آن ها در حین حرکت کشتی روی موج های متحرک بود. این مشکل با معرفی ژیروسکوپ ( gyroscope ) حل شد که حرکت ها را تصحیح کرد و دقت هایی کم تر از درجه را فراهم آورد. هم اکنون می توان توپ ها را با هر اندازه ای ساخت که بسرعت اندازهٔ ۱۰ اینچ کالیبر با ورود به قرن ۲۰ میسر شد. این تسلیحات دارای چنان محدودهٔ درگیری زیادی بودند که تنها مشکل آن ها دیدن هدف بود که منجر به استفاده از دکل ها ( masts ) در داخل کشتی ها شد.
پیشرفت فنی دیگر پیدایش توربین بخار بود که بازده کشتی ها را بشدت افزایش داد. کشتی های پروانه ای ابتدایی شاید قابلیت ۱۶ گره ( knot ) را داشتند، اما نخستین کشتی های توربینی بزرگ قابلیتی بیش از ۲۰ گره را داشتند. وجود این کشتی ها همراه با محدودهٔ زیاد شلیک تسلیحات باعث شد تا کشتی ها مسافت خیلی زیادی ( طول چند کشتی ) را از زمان شلیک گلوله توپ تا فرود آمدن آن بپیمایند. دیگر نیازی به سنجش هدف با هر دقت احتمالی نبود. همچنین، در درگیری های دریایی، لازم است تا شلیک چند توپ همزمان کنترل شود.
کنترل شلیک تسلیحات دریایی معمولاً شامل سه مرحله پیچیدگی است. کنترل محلی ناشی از قرارگیری تسلیحات اصلی که هدف گروه های تسلیحاتی جدا است. هدفِ مورد نظر کنترل جهت یاب همگی توپ ها روی کشتی در یک هدف منفرد است. شلیک هماهنگ توپخانه از گروهی از کشتی ها روی یک هدف نقطه مشترک عملیات گروهی کشتی های جنگی بودند. اصلاح سرعت سطحی باد، حرکت و زاویه کشتی شلیک کننده، دمای انبار مهمات و باروت، رانش پرتابه - ها، قطر خود توپ که برای افزایش فاصله تیراندازی ها تنظیم شده است، و نرخ تغییر محدوده یا فاصله با اصلاح بیش تر روی روش شلیک بر مبنای مشاهدهٔ شلیک های قبلی انجام شد.