سامانه اتوبوس تندرو

سامانه اتوبوس تندرو ( Bus rapid transit به خلاصه BRT ) نامش را از سامانه ترابری تندرو گرفته است، که در آن برای ترابری تند وسایل نقلیه عمومی از روش ها مختلفی همچون ایجاد روگذر و زیرگذر و خطوط ویژه استفاده می گردد. مدت بسیاری است که در جهان برای افزایش سرعت اتوبوس های درون شهری از روش های مختلفی مانند ایجاد مسیرهای ویژه اتوبوس رانی یا دادن اولویت به اتوبوس ها در گذر از تقاطع ها استفاده می شود.
اما سامانه اتوبوس تندرو تلفیقی از همه کارها بالا است. علاوه بر آن در این سامانه از امکانات رفاهی دیگری مانند استفاده از کارت اعتباری در پرداخت کرایه به جای ارائه بلیط یا ساخت ایستگاه های سرپوشیده ویژه این سامانه و ساخت اتوبوس های هماهنگ با این ایستگاه ها نیز استفاده گردیده است.
در کشورها مختلف اتوبوس ها گوناگونی برای استفاده در این سامانه در نظر گرفته می شوند. دو گونه عمده این اتوبوس ها یکی اتوبوس چند کابینه است ( دو یا سه کابینه ) که گونه دو کابینه آن در تهران و تبریز و اصفهان استفاده می شود و یکی دیگر اتوبوس هایی است که به وسیله چرخی مخصوص روی مسیری ویژه راه می روند. گونه دوم تنها در کشورهای انگلیس، آلمان و ژاپن استفاده شده است.
این سامانه هم انعطاف پذیری سامانه ترابری اتوبوسی و هم سرعت و اطمینان مترو را دارا است. به این ترتیب که با وجود ایجاد راه های مختلف برای تسریع حرکت اتوبوس های این سامانه مانند تونل، زیرگذر، روگذر و مسیر ویژه یا چراغ های راهنمایی هوشمند این اتوبوس ها با خطر تصادف بسیار کم روبرو هستند؛ و همچنین به علت آنکه می توانند از راه های عادی نیز استفاده کنند به انعطاف پذیری آن ها می افزاید. میانگین سرعت این سامانه در سطح جهان میان ۱۹ تا ۴۸ کیلومتر در ساعت می باشد. [ ۱] [ ۲] [ ۳] [ ۴]
یک سامانه اتوبوس تندرو ایده آل شامل ویژگی های زیر می شود:
• مسیر ویژه:یکی از اصلی ترین ویژگی های یک سامانه اتوبوس تندرو اختصاص یک خط ویژه به آن است؛ که فارغ از ترافیک شهری بتواند فعالیت کند. این کار باعث می شود هم سرعت اتوبوس ها افزایش یابد و هم خطر تصادف با وجود آنکه سرعت افزایش یافته است، کاهش بیابد؛ و مزیت دیگر این کار این است که حتی رانندگان غیرحرفه ای نیز می توانند در این مسیر حرکت کنند و لازم نیست : در این صورت علاوه بر مسیر ویژه که برای این اتوبوس ها در نظر گرفته می شود. آنها می توانند در صورت نیاز از تمام خیابان های سطح شهر نیز استفاده کنند.
• کارایی بالا: در صورتی که این سامانه سطح بسیاری از شهر را پوشش بدهد می تواند حجم بسیاری از مسافرین را در کمترین زمان ممکن و حتی در زمان ترافیک سنگین و با هزینه کم جابجا کند. در صورتی که یکی از موارد بالا در این سامانه رعایت نشود، سامانه اتوبوس تندرو نمی تواند کارایی لازم را داشته باشد.
• سامانه اولویت دادن به اتوبوس: سامانه اولویت دادن به اتوبوس ها در تقاطع ها به این شکل می باشد که اگر حرکتی که موجب شود اتوبوس حتی با سبز شدن چراغ راهنمایی با تأخیر حرکت کند، حرکت وسیله نقلیه ای که می خواهد به شمال یا جنوب حرکت کند با تأخیر انجام می شود تا اتوبوس به راحتی حرکت کند و وسایل نقلیه دیگر مانع حرکتش نشوند. برای این منظور حسگرهایی در اتوبوس و چراغ راهنمایی گذارده می شود تا چراغ راهنمایی از نزدیک شدن یک اتوبوس مطلع شود.