اثر شیخ احمد ادیب کرمانی، مثنوی ای تاریخی. میرزا آقاخان در روزهایی که در تبعیدگاه طرابزون به سر می برد مثنوی ای به تقلید از فردوسی در بحر متقارب در طی یک سال سرود و در ۱۳۱۳ق به پایان رساند و نام آن را نامۀ باستان نهاد. این مثنوی در حقیقت تاریخ مختصر ایران پیش از اسلام است. میرزا آقاخان می خواست تا برخی از اشتباهات یا ابهامات تاریخی شاهنامه را بگشاید. در حاشیۀ این مثنوی توضیحات تاریخی و نیز دربارۀ اشتقاق برخی واژه ها و نام های تاریخی مطالبی نوشته شده است. بخش پایانی نامۀ باستان، مقاله ای انتقادی کوتاه و با لحن تند دربارۀ شعر و شاعری از میرزا آقاخان است که در آن از شاعران کهن و نتایج اجتماعی شعر آنان سخن گفته است. همچنین حدود ۴۰۰ بیت اشعار سیاسی ملی نیز از هم او به کتاب افزوده شده است. در ۱۳۱۶ق شیخ احمد ادیب کرمانی، دو بخش به آن افزود و با تمام کردن این کتاب، آن را به نام عبدالحسین میرزا، که در آن زمان سالار لشکر خوانده می شد، سالارنامه گذاشت و در ۱۳۱۶ق در دو جلد در شیراز چاپ سنگی کرد. به این ترتیب نامۀ باستان/سالارنامه در ۴,۵۰۰ بیت چاپ شد، اما مقالۀ انتقادی میرزا آقاخان و نیز اشعار ملی و میهنی او در این چاپ حذف شد. بعد، ناظم الاسلام کرمانی، این مقاله و اشعار را در تاریخ بیداری ایرانیان به چاپ رسانید.
wikijoo: سالارنامه