سالار محمدحسن خان

سالار، محمّدحسن خان ( ـ مشهد ۱۲۶۶ق)
از رجال و امرای معروف دورۀ قاجار. پسر اللهیارخان آصف الدوله و نوۀ فتحعلی شاه قاجار بود و در اواخر سلطنت محمدشاه قاجار، به دلیل کدورت با حاجی میرزا آقاسی صدراعظم، در خراسان قیام کرد و مدعی سلطنت شد (۱۲۶۲ق). او با کمک جعفرقلی خان شادلو و امرای ترکمن کلات را گرفت و قصد لشکرکشی به تهران داشت و از اطاعت حاکم بجنورد که منصوب دولت مرکزی بود، سر باز زد. اما حمزه میرزا حشمت الدوله وی را شکست داد و ناچار نزد ترکمانان گریخت . وی پس از مرگ محمد شاه (۱۲۶۴ق) خراسان را فتح و بار دیگر ادعای سلطنت کرد. در این هنگام، ناصرالدین شاه که تازه به تخت سلطنت نشسته بود به پیشنهاد میرزا تقی خان امیرکبیر، سلطان مراد میرزا حسام السلطنه را به مشهد فرستاد و پس از ۱۸ ماه محاصرۀ شهر، سالار و خانواده اش در حرم امام رضا متحصن شدند، اما سپاهیان او را از آن جا بیرون کشیدند و با دو پسر و برادرش اعدام و در خواجه ربیع دفن کردند (۱۲۶۶ق). تلاش های کلنل شیل، وزیر مختار انگلیس در تهران، در نجات سالار از مرگ، و مکاتبات وی در این باره با امیرکبیر و آصف الدوله نوعی تأیید مداخلۀ انگلیس در این قیام شمرده شده است.