یکی از معاونت های سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در تهران. گردآوری و نگهداری اسناد حکومتی در ایران سابقه ای بس کهن دارد. در عهد هخامنشیان اسناد مهم دولتی را در محلی به نام دژنبشت یا دژنوشت نگهداری می کردند. در دوران اسلامی سنت و روش ایرانیان در امور دیوانی رعایت می شد، ازجمله اسناد و مدارک دولتی را در «خزانۀ اسناد» نگهداری می کردند که زیرمجموعۀ دیوان رسائل بود. در دورۀ غزنویان خزانۀ اسناد را «خزانۀ حجت» و مسئول آن را دیوان بان می خواندند. در عهد صفویه رونوشت مکاتبات و فرامین دولتی در «دفاتر خلود» ثبت و در «دفترخانۀ دیوان اعلی» نگهداری می شد که متصدی آن را «دفتردار» می خواندند. در دوران قاجاریه به دلیل گستردگی تشکیلات دولتی علاوه بر بایگانی دربار، اسناد سیاسی در وزارت امور خارجه، و اسناد مالی در دفتر مستوفی الممالک نگهداری می شدند. در پایان هر سال مسئولان بایگانی ها مجموعۀ اسناد و مدارک خود را بین دو تختۀ چوبی قرار می دادند و آن را بسته می کردند. در ۱۳۱۷ق/۱۲۸۷ش وزارت امور خارجه به سفارت خانه های ایران در دیگر کشورها دستور داد تا بایگانی ثابت و منظمی ایجاد کنند. با پیروزی انقلاب مشروطه و توسعۀ سازمان های دولتی ـ به سبک غربی ـ و گستردگی مکاتبات، حجم اسناد و مدارک دولتی در بایگانی ها افزایش زیادی یافت که موجب مشکلات مهمی شد. در سال های ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۹ش هیئتی فرانسوی و بلژیکی طرحی برای اصلاح نظام بایگانی کشور ارائه دادند و به اجرا درآوردند. براساس این طرح کلیۀ اسناد و مدارک دولتی (به استثنای عهدنامه های سیاسی) در اتاقی که وزارت مالیه در کاخ گلستان با عنوان مرکز دولتی تعیین کرده بود ضبط و نگهداری می شدند. در ۱۳۲۹ دولت طرحی را برای امحای اوراق دولتی زائد تهیه کرد که به علت نارسایی به مجلس ارائه نشد. در ۱۳۳۵ نخستین لایحۀ دولت برای کسب مجوز قانونی برای امحای اوراق زائد تهیه و به مجلس سنا تقدیم شد، ولی بی نتیجه ماند. در ۱۳۴۵، پس از چند سال مطالعه، لایحۀ تأسیس سازمان اسناد ملی کشور تهیه شد که در ۱۳۴۹ به تصویب رسید و در همان سال سازمان تأسیس شد. اهداف آن عبارت اند از گردآوری و حفظ اسناد ملی ایران در سازمانی واحد، فراهم آوردن شرایط و امکانات مناسب برای دسترسی عموم به این اسناد و همچنین صرفه جویی در هزینه های اداری و استخدامی از طریق تمرکز پرونده های راکد وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و امحای اوراق زائد آن ها. سازمان اسناد ملی وابسته به سازمان امور اداری و استخدامی کشور بود. در ۱۳۸۱ این سازمان و کتابخانۀ ملی ایران با هم ادغام شدند و سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران را پدید آوردند.
wikijoo: سازمان_اسناد_ملی_کشور