سارگون دوم یا سارگن دوم ( ۷۲۲–۷۰۵ پیش از میلاد ) امپراتور آشور و بنیان گذار سلسله سارگون بود. در زمان سارگون دوم، دولت آشور که قدرتمند شده بود، پیشروی خود را به داخل فلات ایران ادامه داد.
شهر ایزیرتا ( یا ایزیرتو ) [ ۲] که سقز کنونی باشد، قبل از اولین اتحاد اتحادیه قبایل ماد به عنوان پایتخت ماننا شناخته می شده است. گفته شده که این شهر با نام ایزیرتا در زمان نخستین اتحادیهٔ ماد، پایتخت مادها بود. سرکردگان ماد در اطراف این شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه[ ۳] و قپلانتوی کنونی[ ۴] را می توان نام برد.
ایرانزو مؤسس سلالهٔ ماننا و پدر اولوسونو در سال - ۷۱۶ پ. م. - در گذشت. در آن سال پسر بزرگ او آزا بر سریر سلطنت نشسته بود متاتی فرمانفرمای زیکرتو و تلوسینا فرمانفرمای آندیا و بگداتو فرمانفرمای اوئیش دیش[ ۵] که مانند دیاکو حکّام منصوب از طرف ماننا بودند، علیه آزا خروج کردند. ظاهراً اتهام ویژهٔ آزا این بود که با سارگن دوم عقد اتحاد بسته است. آزا دستگیر و کشته شد و جنازهٔ او را در کوه اوآئوش[ ۶] افکندند. سارگن دوم بیدرنگ مداخله کرد و موفق به دستگیر کردن باگداتو گشت و فرمان داد پوست از تنش برکنند و لاشهٔ او را در معرض تماشای ماننائیان قرار داد و پسر دیگر ایرانزو را که اولوسونو نام داشت بر تخت سلطنت نشاند. مع هذا اولوسونو که در میان افراد و دار و دستهٔ ضد آشوری محصور بود بیدرنگ از آشور جدا شد و کوشید تا با اورارتو عقد اتحاد ببندد. وی ۲۲ دژ را که در منطقهٔ هم مرز با آشور قرار داشت به روسا پادشاه اورارتو داد و فرمانفرمایان درّه های بخش علیای زاب کوچک «ایّتی» فرمانفرمای آلابریا و «آشورله» فرمانفرمای کارالا را به اقدام علیه آشور وادار کرد.
سارگن دوّم به ماننا بازگشت و ایزیرتو پایتخت ماننا و دو قلعهٔ مهّم مرکزی زیبیه[ ۷] و آرمائیت[ ۸] را تصرف کرد. اولوسونو خویشتن را تسلیم رأفت و عنایت سلطان فاتح کرد و پادشاهی به وی بازگشت. [ ۹] اما راجع به «ایّتی» و «آشورله» … اولی به اتفاق خانوادهٔ خویش به متصرفات آشور تبعید شد و دوّمی را زنده پوست کندند؛ و ناحیهٔ او جزء ایالت آشوری زاموآ[ ۱۰] شد. آشوریان دو ناحیهٔ مرزی نیک ساما و شورگادیا[ ۱۱] را تصرّف کرده از ماننا منتزع ساختند و به ایالت آشوری پارسوآ ملحق نمودند. آنگاه سارگن دوم به سوی نقاط دورتر - به طرف جنوب و نواحیی که نظارت ماننا بر آن ضعیف بوده یا بالکل معدوم بود، لشکر کشید. نخست قلعهٔ مهم کیشه سو[ ۱۲] در مسیر علیای قزل اوزن اشغال گشت و فرمانفرمای آن که بنام آشوری - بابلی بل شارو سور[ ۱۳] خوانده می شد اسیر گشت. نام قعله را به کار نین اورتا تغییر دادند[ ۱۴] و لوحی با تصویر سارگون دوم در آنجا نصب کردند و پادگانی[ ۱۵] مستقر ساختند. بدین طریق ایالت جدید آشوری کیشه سو ایجاد شد و نواحی بیت ساگبات و بیت خیرمامی و بیت اومارگی[ ۱۶] و قلعه های خارخوبارا[ ۱۷] و کیلامباتی و آرمانگو[ ۱۸] که اظهار انقیاد کرده بودند جزو آن گشتند. این نام ها را باید در منطقهٔ واقع میان علیای قزل اوزن و کوه های مغرب و جنوب غربی قزوین باید جستجو کرد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفشهر ایزیرتا ( یا ایزیرتو ) [ ۲] که سقز کنونی باشد، قبل از اولین اتحاد اتحادیه قبایل ماد به عنوان پایتخت ماننا شناخته می شده است. گفته شده که این شهر با نام ایزیرتا در زمان نخستین اتحادیهٔ ماد، پایتخت مادها بود. سرکردگان ماد در اطراف این شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه[ ۳] و قپلانتوی کنونی[ ۴] را می توان نام برد.
ایرانزو مؤسس سلالهٔ ماننا و پدر اولوسونو در سال - ۷۱۶ پ. م. - در گذشت. در آن سال پسر بزرگ او آزا بر سریر سلطنت نشسته بود متاتی فرمانفرمای زیکرتو و تلوسینا فرمانفرمای آندیا و بگداتو فرمانفرمای اوئیش دیش[ ۵] که مانند دیاکو حکّام منصوب از طرف ماننا بودند، علیه آزا خروج کردند. ظاهراً اتهام ویژهٔ آزا این بود که با سارگن دوم عقد اتحاد بسته است. آزا دستگیر و کشته شد و جنازهٔ او را در کوه اوآئوش[ ۶] افکندند. سارگن دوم بیدرنگ مداخله کرد و موفق به دستگیر کردن باگداتو گشت و فرمان داد پوست از تنش برکنند و لاشهٔ او را در معرض تماشای ماننائیان قرار داد و پسر دیگر ایرانزو را که اولوسونو نام داشت بر تخت سلطنت نشاند. مع هذا اولوسونو که در میان افراد و دار و دستهٔ ضد آشوری محصور بود بیدرنگ از آشور جدا شد و کوشید تا با اورارتو عقد اتحاد ببندد. وی ۲۲ دژ را که در منطقهٔ هم مرز با آشور قرار داشت به روسا پادشاه اورارتو داد و فرمانفرمایان درّه های بخش علیای زاب کوچک «ایّتی» فرمانفرمای آلابریا و «آشورله» فرمانفرمای کارالا را به اقدام علیه آشور وادار کرد.
سارگن دوّم به ماننا بازگشت و ایزیرتو پایتخت ماننا و دو قلعهٔ مهّم مرکزی زیبیه[ ۷] و آرمائیت[ ۸] را تصرف کرد. اولوسونو خویشتن را تسلیم رأفت و عنایت سلطان فاتح کرد و پادشاهی به وی بازگشت. [ ۹] اما راجع به «ایّتی» و «آشورله» … اولی به اتفاق خانوادهٔ خویش به متصرفات آشور تبعید شد و دوّمی را زنده پوست کندند؛ و ناحیهٔ او جزء ایالت آشوری زاموآ[ ۱۰] شد. آشوریان دو ناحیهٔ مرزی نیک ساما و شورگادیا[ ۱۱] را تصرّف کرده از ماننا منتزع ساختند و به ایالت آشوری پارسوآ ملحق نمودند. آنگاه سارگن دوم به سوی نقاط دورتر - به طرف جنوب و نواحیی که نظارت ماننا بر آن ضعیف بوده یا بالکل معدوم بود، لشکر کشید. نخست قلعهٔ مهم کیشه سو[ ۱۲] در مسیر علیای قزل اوزن اشغال گشت و فرمانفرمای آن که بنام آشوری - بابلی بل شارو سور[ ۱۳] خوانده می شد اسیر گشت. نام قعله را به کار نین اورتا تغییر دادند[ ۱۴] و لوحی با تصویر سارگون دوم در آنجا نصب کردند و پادگانی[ ۱۵] مستقر ساختند. بدین طریق ایالت جدید آشوری کیشه سو ایجاد شد و نواحی بیت ساگبات و بیت خیرمامی و بیت اومارگی[ ۱۶] و قلعه های خارخوبارا[ ۱۷] و کیلامباتی و آرمانگو[ ۱۸] که اظهار انقیاد کرده بودند جزو آن گشتند. این نام ها را باید در منطقهٔ واقع میان علیای قزل اوزن و کوه های مغرب و جنوب غربی قزوین باید جستجو کرد.
wiki: سارگون دوم