زینب بیگم ( درگذشتهٔ ۳۱ مه ۱۶۴۰ میلادی ) دختر چهارم شاه تهماسب یکم صفوی و یکی از شاهزاده های پرنفوذ و قدرتمند دوران صفویه بود. او در زمان سلطنت پنج پادشاه صفوی زندگی کرده و افزون بر داشتن سمت های گوناگون از جمله ریاست دستگاه دیوان سالاری کشور، در حرم سرای سلطنتی نیز برای سال های بسیار زن سالار بود و گاه به عنوان گزینش کنندهٔ شاه عمل می کرد. او در اوایل سلطنت شاه صفی ( حک. ۱۶۲۹–۱۶۴۹ ) به اوج قدرت خود رسید. در بسیاری از منابع امروزی از وی به عنوان «تکیه گاه اصلی اعتدال و خرد سیاسی دربار صفوی» مورد ستایش قرار گرفته است.
... [مشاهده متن کامل]
نفوذ گستردهٔ زینب بیگم در اواسط دوران حکومت شاه صفی رو به زوال نهاد و او از زمان بازنشستگی تا مرگ زندگی آرام و به دور از حاشیه ای را سپری کرد. وی سرانجام در ۳۱ مه ۱۶۴۰ در قزوین درگذشت و در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد. از او چندین بنا، راه، پل و کاروانسرا بر جای مانده است. کاروانسرای بیگم ( حجیب ) در راه قزوین به ساوه از مهم ترین آن هاست.
زینب بیگم از یکی از همسران گرجی شاه تهماسب به نام حوری خان خانم زاده شد. اما تاریخ تولد وی مشخص نیست. زینب بیگم در سن جوانی به عنوان سرپرست ( للگی ) شاه قلی بیگ، یکی از اعضای بلندپایهٔ ایل شاملو قزلباش، گماشته شد. وقتی پدرش در سال ۱۵۷۶ درگذشت و شاه اسماعیل دوم ( حک. ۱۵۷۶–۱۵۷۷ ) جانشین وی شد، زینب با علی قلی بیگ شاملو، نوه دورمیش خان شاملو، ازدواج کرد. این ازدواج کمی پیش از ۷ دسامبر ۱۵۷۷ انجام شد، اما ظاهراً هرگز به وصال نرسید، چرا که زینب بیگم به زندگی خود در حرمسرای سلطنتی در قزوین، پایتخت صفوی، ادامه داد.
او در حمایت از برادرزاده اش حمزه میرزا، که جانشین مسلم بود، نقشی اساسی داشت. بر اساس گزارشی از اسکندر بیگ ترکمان، زینب بیگم در جنگ داخلی که در اواخر دههٔ ۱۵۸۰ در بحبوحهٔ جنگ ایران و عثمانی ۱۵۷۸ تا ۱۵۹۰ کشور را فرا گرفته بود، در راس حرم سرای سلطنتی ایستاد. او پس از قتل حمزه میرزا در اواخر سال ۱۵۸۶، مورد پشتیبانی وزیر شخصی اش، میرزا لطف الله شیرازی، که بعداً وزیر اعظم کشور شد، قرار گرفت. از آن پس، او در دوران جنگ جانشینی که در چند سال آخر عمر شاه محمد خدابنده ( حک. ۱۵۷۸–۱۵۸۷ ) آغاز شده بود، به عنوان یکی از مهم ترین حامیان شاهزاده عباس جوان ( که بعدها شاه عباس نام گرفت؛ حک. ۱۵۸۸–۱۶۲۹ ) ظاهر شد.
... [مشاهده متن کامل]
نفوذ گستردهٔ زینب بیگم در اواسط دوران حکومت شاه صفی رو به زوال نهاد و او از زمان بازنشستگی تا مرگ زندگی آرام و به دور از حاشیه ای را سپری کرد. وی سرانجام در ۳۱ مه ۱۶۴۰ در قزوین درگذشت و در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد. از او چندین بنا، راه، پل و کاروانسرا بر جای مانده است. کاروانسرای بیگم ( حجیب ) در راه قزوین به ساوه از مهم ترین آن هاست.
زینب بیگم از یکی از همسران گرجی شاه تهماسب به نام حوری خان خانم زاده شد. اما تاریخ تولد وی مشخص نیست. زینب بیگم در سن جوانی به عنوان سرپرست ( للگی ) شاه قلی بیگ، یکی از اعضای بلندپایهٔ ایل شاملو قزلباش، گماشته شد. وقتی پدرش در سال ۱۵۷۶ درگذشت و شاه اسماعیل دوم ( حک. ۱۵۷۶–۱۵۷۷ ) جانشین وی شد، زینب با علی قلی بیگ شاملو، نوه دورمیش خان شاملو، ازدواج کرد. این ازدواج کمی پیش از ۷ دسامبر ۱۵۷۷ انجام شد، اما ظاهراً هرگز به وصال نرسید، چرا که زینب بیگم به زندگی خود در حرمسرای سلطنتی در قزوین، پایتخت صفوی، ادامه داد.
او در حمایت از برادرزاده اش حمزه میرزا، که جانشین مسلم بود، نقشی اساسی داشت. بر اساس گزارشی از اسکندر بیگ ترکمان، زینب بیگم در جنگ داخلی که در اواخر دههٔ ۱۵۸۰ در بحبوحهٔ جنگ ایران و عثمانی ۱۵۷۸ تا ۱۵۹۰ کشور را فرا گرفته بود، در راس حرم سرای سلطنتی ایستاد. او پس از قتل حمزه میرزا در اواخر سال ۱۵۸۶، مورد پشتیبانی وزیر شخصی اش، میرزا لطف الله شیرازی، که بعداً وزیر اعظم کشور شد، قرار گرفت. از آن پس، او در دوران جنگ جانشینی که در چند سال آخر عمر شاه محمد خدابنده ( حک. ۱۵۷۸–۱۵۸۷ ) آغاز شده بود، به عنوان یکی از مهم ترین حامیان شاهزاده عباس جوان ( که بعدها شاه عباس نام گرفت؛ حک. ۱۵۸۸–۱۶۲۹ ) ظاهر شد.
