زکریا رازی

محمود نجم آبادی استاد دانشگاه تهران در کتاب �مؤلفات و مصنفات ابوبکر محمدبن زکریای رازی� ( انتشارات دانشگاه تهران، ) فهرست های ارائه شدهٔ ابن الندیم و ابوریحان بیرونی و ابن القفطی و ابن ابی اصیبعه با یک دیگر تطبیق داده و در مجموع، دویست وهفتادویک کتاب و رساله و مقاله را فهرست کرده است.
در این مقاله علاوه بر لغت نامه دهخدا از کتاب محمد زکریای رازی طبیب، فیلسوف، شیمیدان ایرانی[۲] نیز استفاده شده است.
📀پزشکی
الحاوی، یک دوره کامل علم طب تا دوران رازی است.
الکناش المنصوری، که الطب المنصوری نیز خوانده می شود.
المرشد، که الفصول فی الطب نیز نامیده می شود.
من لایحضره الطبیب، نام دیگر کتاب طب الفقراء است.
المدخل الی الطب، پیش درآمد و مقدمه علم طب
الرد علی الجاحظ فی مناقضةالطب، که در آن رازی نظر جاحظ معروف را که نقض علم طب را رد می کرده، را رد کرده است. .
الطب الملوکی، این کتاب یک دوره بیماری شناسی است.
القراباذین الکبیر
القراباذین الصغیر
کتاب الجدری و الحصبه
التقسیم و التشجیر، که رازی در این کتاب گونه های بیماری و علت های آن ها را با شرح و طبقه بندی آورده است.
الحصی فی الکلی و المثانه، در باب سنگ کلیه و مثانه است.
القولنج، در این کتاب از اقسام و انواع قولنج ها بحث می شود.
اوجاع المفاصل ( دردبندها )
منافع السکنجبین، در باب خواص سکنجبین و موارد مصرف و تجویز آن است.
دفع مضار الاغذیه، در بارهٔ پیش گیری از ضررهای غذاها است.
''تقدیم الفاکهه قبل الطعام و تأخیر هامنه، '' در مورد خوردن میوه پیش و پس از غذا است.
الابدال، در بارهٔ جانشینی داروها.
الادویة الموجودة بکل مکان، دربارهٔ داروهایی که آسان درهرجا یافت می شود.
الابنة و علاج ها
فی هیئة القلب ( تشریح قلب )
فی هیئة الانثین ( تشریح خصیه ها یا خایهها )
فی هیئه الصماخ ( تشریح پردهٔ گوش )
فی هیئه العین ( تشریح چشم )
فی هیئه الکبد ( تشریح جگر )
الرد علی الناشی فی نقضه الطب، در باب رد رازی بر نقض ناشی است که علم طب را نقض کرده است.
فی المحنه الطبیب و کیف ینبغی ان یکون حاله فی نفسه و بدنه و شربه، دربارهٔ آزمون پزشک و این که باید چگونه باشد.
فیماجری بینه و بین جری الطبیب فی التوت عقیب البطیخ، گفت وگو بین رازی و جری پزشک در باب خوردن توت پس از خربزه
فی العلة آلتی تحدث الورم و ازکام فی روس بعض الناس وقت الورد، در سبب آن که آماس و زکام در سر بعضی از مردمان، وقت گل سرخ عارض می شود.
فی الإستفراغ المحمومین قبل النضج، در این که استفراغ پیش از بهبودی لازم است.
فی تبرید الماء عیل الثلج و تبرید الماء یقع الثلج فیه، دربارهٔ آبی که با برف سرد شده باشد و آبی که بر برف گذارده و سرد شده باشد.
فی العله آلتی لها بزعم بعض الجهال الاطباء ان الثلج یعطش، در علت آن که بعضی پزشکان نادان تصور می کنند که برف تشنگی می آورد.
العلل القاتلة، دربارهٔ بیماری های کشنده است.
فی علة الموت الحوی من السموم، دربارهٔ علت مرگ سریع از زهر است.
اطمعة المرضی، درباب غذای بیماران است.
الفالج
اللقوة، عبارت است از فلج عصب صورت و نتیجه حاصل از آن کجی دهان می باشد.
فی ان الحمیه المفرطه تضر بالا بدان، در این که پرهیز مفرط برای بدن انسان مضر است.
فی ان الطین المتنقل
فی علة تعیش السمک، درآن که ماهی تشنگی آورد.
فی العله آلتی لها صار الخریف ممرضا، در سبب آن که پاییز بیماری زا است.
فی ان الطبیب الحاذق لبیس هومن قدر علی ابراء جمیع العلل و ان ذلک لیس فی الوسع، در این که پزشک توانا، قادر به درمان همهٔ بیماری ها نیست.
فی التلطف فی ایصال العلیل الی بعض شهواته، در لطف ورزیدن پزشک برای برخی بیماران در بعضی امیال آن ها
فی العلع آلتی یذم لها بعض الناس و عوامها الطبیب و ان کان حاذقا، در سبب آن که بعضی مردم و عوام الناس پزشک را رها می کنند، هر قدر هم که حاذق باشد.
فی العلة آلتی لها ینجح جهال الاطباء و العوام و النساء اکثر من العلماء، در علت آن که پزشکان نادان و عوام و زنان بیش از پزشکان دانشمند توفیق می یابند. ( با کتاب ۵۵ در همین سیاهه سنجیده شود )
خطاء غرض الطبیب، دربارهٔ خطا و اشتباهات پزشک
اختصار کتاب النبض الکبیر لجالینوس
اختصار کتاب حیله البرء لجالینوس
تلخیص کتاب العلل و الاعراض لجالینوس
تلخیص کتاب العلل المواضع الألمه لجالینوس
تلخیص کتاب فصول بقراط
فیما لایلصق مما یقطع من البدن، در بارهٔ این که نمی توان بعضی اندام های بدن را پیوند زد، اگر چه کوچک باشند.
فی العله آلتی لها لا یوجد شراب یفعل فعل الشراب الصحیح بالبدن، در بارهٔ اثری که مشروب سکر و غیر سکر در بدن می گذارد.
کیفیة الاغتذاء، در باب کیفیت تغذیه است.
فی الأغراض الممیله لقلوب کثیر من الناس عن أفاضل الأطباء إلی اخسائهم، در این باره که دیدگاه مردم از پزشک توانا به پزشکان پایین تر متمایل می گردد. ( با کتاب ۴۵ در همین سیاهه سنجیده شود )
فی الجبر، دربارهٔ شکسته بندی است.
فی ان العلّة الیسیرة بعضها أعسر تعرفا و علاجا من الغلیظه، در آن که درمان بعضی بیماری های آسان و پیش پا افتاده، دشوارتر از بیماری های شدید است.
تقسیم الأمراض و أسبابها و علاجاتها علی الشرح، در طبقه بندی مشروح و علت ها و درمان های بیماری ها
المشجر فی الطب علی طریق کناش
فی العلل المشکله، در بیماری های صعب و مشکل
کتاب الباه، از ضررها و اسراف وموقع و نافع امر باه و مواد مولد منی و تکثیر و رقت آن و غذاها و داروهای مولد و رفع کنندهٔ باه بحث می کند.
فی السکر
فی التعری و التدثر، در علت آن که حرارت گاهی با برهنه شدن و زمانی با پوشیده شدن برطرف می گردد.
مایعرض فی صناعة الطب
کتاب النقرس و عرق المدینی، دربارهٔ بیماری نقرس و پیوک ( با کتاب ۷۴ در همین سیاهه سنجیده شود )
کتاب الصیدنة، دربارهٔ داروسازی است.
فی معرفة تطریف الأجفان، در شناسایی به هم زدن پلک های چشم
فی شرف العین، در فضیلت و برتری چشم بر سایر حواس
فی العمل بالحدید و الجبر، در اعمال جراحی با چاقو و شکسته بندی
کتاب الکبیر فی العطر و الأنجبات و الأدهان، کتاب بزرگ رازی در عطر
اثبات الطب، در اثبات پزشکی
کتابان فی التجارب
فی الفصد، دربارهٔ رگ زدن و خون گرفتن
فی النقرس ( با کتاب ۶۵ در همین سیاهه سنجیده شود )
فی العلة آلتی صار النائم یعرق أکثر من الیقظان، در علت آن که افراد در خواب، بیشتر از بیداری عرق می کنند.
کتاب الفاخر
فی صناعة الطب و وضعها و تمییزها
برء الساء ( درمان فوری )
فی علاج العین بالحدید، در درمان چشم با چاقو
فی الأدویة العین و علاجها و مداواتها و ترکیب الأدویة لما یحتاج الیه من ذلک، در داروها و درمان بیماری های چشم و ترکیب داروها
کتاب سرّ الطب
منافع الأعضاء ( فیزیولوژی )
کتاب صفات البیمارستان، در بارهٔ ویژگی های بیمارستان
فی الثقال الأدویة المرکبة، در بارهٔ سنگینی داروهای مرکب
کلام الفروق بین الامراض، در ویژگی ها و فرق بین بیماری ها
کتاب الکافی فی الطب
الأغذیة المختصرة
مقالةه فیما سئل عنه فی انه لم صار من قل جماعة من الإنسان طال عمره
تذکره مفیده
فی اختلاف الدم، در بارهٔ اختلاف خون آدمی است.
اتخاذ ماءالجبن، در بارهٔ خواص آب پنیر است. ( با کتاب ۹۲ در همین سیاهه سنجیده شود )
من کتاب الالبان فی منافع ماءالجبن، در بارهٔ خواص آب پنیر و شیر است. ( با کتاب ۹۱ در همین سیاهه سنجیده شود )
مفید الخاص
الخواص
رسالة لأبی بکر محمد بن زکریا الرّازی لبعض تلامذته و قد إختصه بعض الملوک
الأکلیل ( کتاب تاج )
منافع المومیاء در بارهٔ خواص و منافع مومیاء است.
تدبیر الصبیان یا پزشکی کودکان که اولین کتاب درباره پزشکی کودکان به شمار می رود.
📀کیمیا ( شیمی )
این فهرست از کتاب های کیمیایی رازی، از رسالهٔ فهرست کتاب های تألیفی رازی از ابوریحان بیرونی در بخش کیمیائیات نقل می شود. [۳]
المدخل التّعلیمی
علل المعادن و هو المدخل البرهانی
إثبات الصّناعة
کتاب الحجر
کتاب التّدبیر
کتاب الإکسیر و یوجد علی نسختین
کتاب شرف الصّناعة
کتاب التّرتیب و هو الرّاحة
کتاب التّدابیر
کتاب الشّواهد
کتاب محن الذهب و الفضة
کتاب سرّ الحکماء
کتاب سرّ
کتاب سرّ السّرّ
کتابان فی التّجارب
رسالة إلی فاین
منیة المتمنی
رسالة إلی الوزیر القاسم بن عبیدالله
کتاب التّبویب
الرّدّ علی الکندی فی ردّة علی الکیمیاء
فی الرّدّ علی محمّد بن اللّیث الرّسائلی فی ردّة علی الکیمیائیّین
📀فیزیک
سمع الکیان ( سماع طبیعی ) الهیولی الصغیر.
الهیولی الکبیر.
فی الزّمان و المکان.
فی الفرق بین إبتداء المدّة و بین إبتداء الحرکات.
فی اللّذّة.
فی البحث عن الأرض اهی حجریّة أو طینیّة.
فی علّة جذب المغناطیس الحدید.
📀منطق
المدخل إلی المنطق.
فی المنطق بألفاظ متکلّمی الإسلام.
کتاب البرهان.
کیفیّة الإستدلال.
📀ریاضیات
فی الهیئة.
فی علة قیام الارض وسط الفلک.
فی مقدار مایمکن ان یستدرک من النجوم.
فی کیفیة الابصار.
فی ان الکواکب علی غایة الاستدارة لیس فیها نتوء واعوار
📀فلسفه
میدان العقل.
العلم الالهی الصغیر علی رای سقراط.
العلم الالهی الکبیر.
فی الفلسفة القدیمة.
نقض کتاب فرفوریوس الی انابو المصری
السیرة الفلسفیة. ( این کتاب از سوی عباس اقبال آشتیانی ترجمه شده و یک بار به همین نام در سال ۱۳۴۳ و بار دیگر با نام سیرت فلسفی در سال ۱۳۱۵ خورشیدی به چاپ رسیده است.
طب روحانی، در اخلاق و فلسفه. ( این کتاب از سوی پرویز اذکایی ترجمه شده و در سال ۱۳۸۲ در تهران به چاپ رسیده است )
فی حیل المتنبئین / مخاریق الانبیاء
فی النبوات / نقض الأدیان
📀متافیزیک
النفس الصغیر.
النفس الکبیر.
فی ان جواهرالاجسام.
فی ان الحرکة معلومة غیر مرئیه
📝پانویس
علی اکبر دهخدا، صفحهٔ ۵۷۷
محمود نجم آبادی، صفحهٔ ۴۷ تا ۱۱۷
محمود نجم آبادی، صفحهٔ ۱۸۷ و ۱۸۸
📚منابع
نجم آبادی، محمود ( ۲۵۳۵شاهنشاهی ) ، محمد زکریای رازی طبیب، فیلسوف، شیمیدان ایرانی، تهران: انتشارات دانشگاه رازی تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید ( کمک )
دهخدا، علی اکبر ( ۱۳۳۴ ) ، لغت نامه دهخدا، جلد۴۳ شماره مسلسل۱۹۵، به کوشش زیر نظر دکتر محمد معین. ، تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت نامه، ص. ۵۷۷
✅ زکریای رازی، داشمند همه چیزدان
#تقویم_تاریخ
#شهریور_۵
#زکریای_رازی
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
#زکریای_رازی
پنجم شهریور روز بزرگداشت حکیم ایران زمین جناب محمد ابن زکریای رازی رحمت الله
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🎥 هنر بیمارستان سازی زکریای رازی در قرن چهارم
#زکریای_رازی
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
به بهانه بزرگداشت #زکریای_رازی و روز دارو سازی.
صفر تا صد زندگی محمد بن زکریای رازی.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🔹سالروز بزرگداشت ابوبکر محمّد بن زَکَریای رازی
📅 پنجم شهریورماه
👤 محمد بن زکریای رازی، پزشک، فیلسوف و شیمی دان برجسته ایرانی، از نامداران تاریخ علم است که آثار و پژوهش های ارزشمند او جایگاهی ماندگار در تمدن اسلامی و جهان دانش دارد.
🧪 او را �پدر شیمی نوین� و از پایه گذاران پزشکی بالینی می دانند؛ اندیشمندی که با نگاه نقادانه و روحیه پژوهشگرانه، افق های تازه ای را فراروی علم گشود.
🌿 یاد و اندیشه های این حکیم نامدار ایرانی، چراغی روشن برای جویندگان دانش و الهام بخش تلاش در مسیر پیشرفت علمی و تعالی انسانی است.
✅ زکریای رازی، داشمند همه چیزدان
▫️به دلیل تسلط رازی بر علوم مختلف، از جمله پزشکی، شیمی، فلسفه، ریاضیات و کیهان شناسی، به او لقب "همه چیزدان" داده شد. او موفق به کشف الکل و جوهر گوگرد ( اسید سولفوریک ) شد. همچنین توانست اکسید آرسنیک را با سوزاندن زرنیخ و زنگار را با ترکیب سرکه و مس تهیه کند.
▪️به گفته جورج سارتن رازی به عنوان بزرگترین پزشک اسلام و قرون وسطی شناخته شده است. او سرپرستی بیمارستان های بزرگی مانند بیمارستان مقتدری بغداد را بر عهده داشت و آثار ماندگاری در زمینه پزشکی از جمله کتاب "المنصوری" از خود به جای گذاشت.
➖تعداد آثار رازی بسیار زیاد است و در منابع مختلف از ۱۶۷ تا ۲۳۸ اثر ذکر شده است. به پاس خدمات او در زمینه داروسازی و شیمی، روز پنجم شهریور سالروز تولد این پزشک مسلمان ایرانی، به نام روز بزرگداشت رازی و روز داروسازی نام گذاری شده است.
🔹ابوبکر محمّد بن زَکَریای رازی
📚همه چیزدان، پزشک، فیلسوف و شیمی دان ایرانی است.
رازی آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به عنوان کاشف الکل، جوهر گوگرد ( اسید سولفوریک ) و نفت سفید مشهور است.
وی همچنین دربارهٔ کیهان شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد.
✍نام وی محمد و نام پدرش زکریا و کُنیه اش ابوبکر بود و در ری متولد شد به همین دلیل است که او را با نام رازی نیز میشناسند زیرا در گذشته به اهالی شهر ری، رازی می گفتند ( رازی به معنای منسوب بودن به ری است ) .
📜مورخان شرقی در کتاب های خود او را محمد بن زکریای رازی خوانده اند اروپاییان و مورخان غربی در کتاب های خود از او به نام های رازس ( Rhazes=razes ) و الرازی ( Al - Razi ) یاد کرده اند.
📜به گفتهٔ #ابوریحان_بیرونی وی در شعبان سال ۲۵٠ هجری ( ۸۶۵ میلادی و ۵ شهریور ۲۴۴ خورشیدی ) در ری زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی و جوانی او در این شهر گذشت. چنین شهرت دارد که در جوانی عود می نواخته و گاهی شعر می سروده است.
بعدها به زرگری و سپس به کیمیاگری روی آورد. وی در سنین بالا علم پزشکی را آموخت.
بیرونی معتقد است او در ابتدا به کیمیا اشتغال داشته و پس از آن که در این راه چشمش بر اثر کار زیاد با مواد تند و تیزبو آسیب دید، برای درمان چشم به پزشکی روی آورد. در کتاب های مورخان اسلامی آمده است که رازی پزشکی را در بیمارستان بغداد آموخته است. در آن زمان، بغداد مرکز بزرگ علمی دوران و جانشین دانشگاه جندی شاپور بوده است.
رازی برای آموختن علم به بغداد سفر کرد و مدتی نامعلوم در آن جا اقامت گزید و به تحصیل علم پرداخت. سپس ریاست بیمارستان معتضدی بغداد را بر عهده گرفت.
پس از مرگ معتضد، خلیفهٔ عباسی به ری بازگشت و عهده دار ریاست بیمارستان ری شد و تا پایان عمر در این شهر به درمان بیماران مشغول بود.
🔴رازی در اواخر عمر خود نابینا شد. دربارهٔ علت نابینا شدن او روایت های مختلفی وجود دارد؛ بیرونی سبب کوری رازی را کار مداوم با مواد شیمیایی چون بخار جیوه می داند.
🔲رازی در سال ۳۱۳ قمری ( ۳۰۴ خورشیدی ) در ری درگذشت. مکان اصلی آرامگاه رازی تا امروز ناشناخته مانده است.
👈رازی طبیبی حاذق و پزشکی عالی قدر بود و در زمان خود شهرت به سزایی داشت. رازی از زمرهٔ پزشکانی است که بعضی از عقاید وی در درمان طب امروزی نیز به کار می رود،
📌در مورد آثار رازی در لغت نامهٔ دهخدا آمده است:
�ابن الندیم در کتاب �الفهرست� خود تعداد آثار رازی را یک صد و شصت و هفت و ابوریحان بیرونی در کتاب �فهرست کتب رازی� یک صد و هشتاد و چهار دانسته اند.
🖊گردآورنده و بازنشر:
#محسن_داداش_پور_باکر
💾شناسه ۱۴۰۴۰۶۰۵۰۹۵۲
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
"فهرست آثار محمد زکریای رازی - ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد" https://fa. m. wikipedia. org/wiki/فهرست_آثار_محمد_زکریای_رازی
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [صوت، فیلم، نمایه، اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─