زکرویه. [ زَک ْ رَ وَ ] ( اِخ ) ابن قهرویه قرمطی که بسال 274 هَ. ق. به عهد المکتفی باللّه خروج کرد و مذهب زندقه آشکار کرد و بر کوفه و دیاربکر و بعضی از شام مستولی شد و به حجاز رفت و در روز عرفه در حرم حاجیان را بکشت و خواسته حجاج ببرد و [ خواست ] راه کعبه معظم بسته گرداند، چنانکه دیگر کس به کعبه نرود، مکتفی لشکرها بفرستاد و در ترتیب لشکر مالها بذل کرد و ایشان را به کرات محاربات عظیم رفت تا سرانجام او را به دوزخ رسانیدند. قوافل حجاز همچنان از بیم او نمی یارستند آمدن.مکتفی سر او در ولایت بگردانید تا خبر قتل او شایع شد و حجاج بدان دلگرمی می گرفتند و عزیمت. ( از تاریخ گزیده ص 338 ). رجوع به غزالی نامه ، مجمل التواریخ ، تجارب الامم ، کامل ابن اثیر و فرهنگ فارسی معین ج 5 شود.
فرهنگ فارسی
ابن قهرویه جانشین حملان موسس بدعت قرمط و داعی بزرگ آن.و پسرانش یحیی و حسین در شمال عراق و بلاد شام شروع بنشر عقاید قرامطه کردند و مدتی دمشق را در محاصره گرفته و قوافل حاج را غارت نمودند و فتنه آنان تا سال فوت وی ( ۲۹۴ ه . ق . ) بقوت ادامه داشت . ابن قهرویه قرمطی که بسال ۲۷۴ به عهد المکتفی بالله خروج کرد و مذهب زندقه آشکار کرد .
