زونبیل ها

زونبیل که با نام ها ژونبیل یا روتبیل های زابلستان نیز نوشته شده است، [ ۳] یک خاندان سلطنتی بود که در جنوب کوه های هندوکش یعنی منطقه جنوبی افغانستان کنونی فرمانروایی می کردند. آنها از حدود سال ۶۸۰ میلادی تا زمان سرنگونی بدست صفاریان در سال ۸۷۰ میلادی به حکومت پرداختند. [ ۳] [ ۲] سلسله زونبیل توسط روتبیل ( به ترکی: Iltäbär ) تأسیس شد. او برادر بزرگ فرمانروای ترک شاهی ( برها تگین یا تگین شاه ) بود که بر پادشاهی خلج - هفتالی به پایتختی کابل حکومت می کرد. [ ۳] [ ۴] [ ۵] [ ۶] منابع عربی مانند تاریخ طبری و تاریخ سیستان، در مورد زونبیل ها بیان می کنند که آنان از سربازان ترک در خدمت خود استفاده می کردند.
قلمرو آنها از شهر زرنج کنونی در جنوب غربی افغانستان تا کابلستان در شمال شرقی گسترده بود. زمنداور و غزنی پایتخت آنها بود. [ ۷] حدود مرزی جنوب قلمرو آنها گاهی به شهرهای رخواد ( رخج ) و بست ( در نزدیک قندهار ) می رسید. [ ۳]
لقب زونبیل را می توان در ریشه واژه زبان فارسی میانه Zūn - dātbar، «زون دادگر» جستجو کرد. نام جغرافیایی زمین داور نیز منعکس کننده این موضوع است که این واژه از فارسی میانه «Zamin - i dātbar» ( سرزمین دادگر ) گرفته شده است. [ ۸]