زنجره

زَنجـِره ( به انگلیسی: Cicada ) یا زلّه یا جیرجیرک دشتی، گونه ای حشره است از راستهٔ نیم بالان ( Hemiptera ) ، رده زنجره ریختان ( Cicadomorpha ) یا Auchenorrhyncha که دارای چشمانی ریز و با فاصله از هم بر روی سر و بال های شفاف ترانما با رگ بندی زیاد است. این حشرات عموماً درخت کاج را ترجیح می دهند ولی در لاروهای پیر پوست اندازی روی ساقهٔ علف و گاه سرخس نیز دیده شده است. همهٔ حشرات به وسیله پرواز کردن از خطر فرار می کنند، اما ملخ ها و جیرجیرک ها جهش می کنند. این حشرات سنگین دارای پاهای سنگینی در عقب بدن خود هستند. این حشرات معمولاً می توانند ۱ متر ( ۳ پا ) یا بیشتر جهش کنند.
نام این حشره در زبان مازندرانی جینجاقالی، در گویش خراسانی چز، درگویش کوهپایه البرزی توت برسانک ( به دلیل وجود این حشره در هنگام فصل توت ) ، در گویش کرمانی چنزو، در گویش قزوینی سسرگ، در گویش سیستانی چَرْچَرَکْ، در زبان کردی سورانی بَرزَجُرره است. گونه ای از این حشره با نام محلی تژق وجود دارد که در خراسان جنوبی شهرستان قاین و شهرستان بیرجند، همین طور در شهر آیسک و سه قلعه ( با نام محلی شاشنگ ) ، در فصول گرم سال یعنی از نیمه های بهار دیده می شود. ( تژق هم لابه لای درختان و بوته های خشک گیاهان را برای اقامت بیشتر ترجیح می دهد. تژق مصرف خوراکی دارد و به عمل بودادن یا برشته کردن آن برجو گویند و به ذائقه مردم محلی طعم لذیذی هم دارد. )
زنجره ها با ملخ ها خویشاوندی دارد خویشاوند زنجرک ها ( leafhoppers ) و حشره بزاق دار ( spittle - bugs ) است. حدود ۱۵۰۰ گونه زنجره در جهان وجود دارد که غالباً در مناطق معتدل گرم تا گرمسیر سکونت دارند. برای مثال ۲۰۲ گونه در استرالیا، ۱۰۰ گونه در جزایر اسپانیا و تنها یک نمونه در پادشاهی بریتانیا می زید. گونهٔ بریتانیایی آن در ۶۱ درجهٔ شمالی پراکنده اند.
به طور کلی چرخهٔ زندگی جیرجیرک ها چندین ساله است و اکثر این دوره به صورت لارو و زیر زمین سپری می شود. حشرهٔ نابالغ با سوراخ کردن ریشهٔ گیاه و مکیدن شیرهٔ آن تغذیه می کند. در بعضی گونه ها زمان زیادی تا بلوغ و جیرجیرک شدن صرف می شود. از جمله magicicada از آمریکای شمالی که به علت چرخهٔ حیات ۱۷ ساله اش شهرت دارد.
سه چرخهٔ اصلی برای زندگی زنجره ها وجود دارد که هر یک از این گونه ها دارای ۲ شکل ۱۳ و۱۷ ساله است. M. Septendecim, M. Septendecula و M. Cassini که به اختصار آن ها را decim, decula و cassini می خوانیم، اسامی این سه گاهنامه جیرجیرک هاست. در این سه گونه، Decim بیشترین تراکم را در شمال، Cassini بیشترین تراکم را در می سی سی پی و Deculaدر هر قسمت کمیاب است. لاروهای یک دوره در گونهٔ ۱۳ ساله بیشتر در محدوده مناطق مرکزی توزیع جیرجیرک ها و در نمونهٔ ۱۷ ساله در شمال، شرق و غرب به دنیا می آیند. البته امکان اینکه دلیل ۱۳ یا ۱۷ ساله بودن دوره ها چیز دیگری باشد، دور از ذهن نیست. بعضی از متخصصان این مسئله را به زمان بلوغ و تعداد مولد جدا که می تواند در سال های مختلف پدیدار شود، ارتباط می دهند. جمعیت جیرجیرک ها را لاروهای منتخبی تشکیل می دهند که به تنظیم زمان چرخه شان بستگی دارد. فرضیات نشان می دهند که هر دوره شامل ۳۰ لارو ۱۳ و ۱۷ ساله است که از این تعداد ۱۲ لارو ۱۷ ساله و تنها ۳ لارو ۱۳ ساله بالغ شده و در این صورت ۱۵ جیرجیرک حتماً مشاهده خواهد شد. دورهٔ ظهور جیرجیرک های ۱۳ و ۱۷ ساله، هر ۲۲۱ سال یک بار روی هم می افتد و لاروهای ۱۳ و ۱۷ ساله به طور هم زمان جیرجیرک می شوند. آخرین بار این اتفاق در ۱۸۹۷ رخ داد و دفعه بعد در ۲۱۱۸ رخ می دهد. نرها و ماده ها در اواخر آوریل و اوایل ژوئن اجتماع می کنند تا در گروه هم سرایان برای ۲ هفته آواز بخوانند و جفت گیری کنند. ماده ها به صورت پراکنده تخم ریزی می کنند و تخم ها پس از ۶ تا ۸ هفته سر باز کرده و لاروها مستقیماً به داخل خاک می روند. ارزیابی های انجام شده نشانگر این حقیقت است که ۹۸٪ از لاروهای از تخم درآمده در دو سال نخست زندگی خود می میرند.

زَنْجَرِه (cicada)
زَنْجَرِه
هرکدام از حشرات خانوادۀ زنجره ها. بیشتر گونه ها گرمسیری اند، امّا چند نمونه در اروپا و امریکای شمالی نیز یافت می شود. بالغ ها روی درخت ها به سر می برند و شیرۀ آن ها را می مکند. نرها صدایی بلند و تقریباً ممتد ایجاد می کنند که ناشی از ساییدن پرده های موجود در حفره های تولید صدای واقع در ناحیه شکمشان است. زنجره هایی با چرخۀ زندگی دوره ای، ازجمله زنجرۀ سیزده ساله و زنجرۀ هفده ساله، فقط در ایالات متحده امریکا یافت می شوند. این گونه ها بیشتر زندگی خود را به صورت نوزاد و زیر زمین می گذرانند. این زنجره ها، بسته به گونه شان، هر سیزده یا هفده سال، به صورت هم زمان بیرون می آیند. Cicadetta montana کمیاب است، و حدود دو سانتی متر طول دارد. این زنجره در نیو فارستانگلستان زندگی می کند.