زنبور

[ویکی فقه] زنبور از اقسام حشرات می باشد.
زنبور حشره‏ای معروف است.

کاربرد زنبور در فقه
از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، حج، تجارت، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‏اند.

احکام زنبور در فقه
← احکام زنبور در اطعمه و اشربه
...

زَنبور (bee)
زَنبور
حشرۀ چهاربالی از بالاتیره بدون پایان Apoidea، راستۀ نازک بالان. معمولاً نیش دارند. بیش از ۱۲ هزار گونه اند و کمتر از یک بیستم آن ها اجتماعی اند. زنبور کندو یا زنبورعسل Apis mellifeia کلنی هایی دایمی با حدود ۸۰ هزار زنبور تشکیل می دهد، که بیشتر آن ها ماده های نازا یا کارگرند، تعدادی زنبور نر بزرگ تر بارور و یک مادۀ بسیار بزرگ زایا (ملکه) نیز در هر کلنی وجود دارد. زنبورهای کارگر بیشتر از چند هفته زنده نمی مانند، در حالی که زنبور های نر ممکن است چند ماه و ملکه چندین سال زندگی کنند. ملکه ها دو نوع تخم می گذارند: تخم های بارورشدۀ ماده، که دو مجموعه کروموزوم دارند و به کارگر یا ملکه تبدیل می شوند؛ و تخم های بارورنشدۀ نر، که فقط یک مجموعه کروموزوم دارند و به نر تبدیل می شوند. زنبورها اطلاعات مربوط به منابع غذایی را با رقص به یکدیگر منتقل می کنند. هر حرکتی صدایی برمی انگیزد که موهای ریز واقع در پشت سر زنبورها آن را دریافت می کنند، جهت رقص نیز اهمیت دارد. زنبورها از نور خورشید برای جهت یابیاستفاده می کنند. این حشرات به گرده افشانی محصولات کمک، و تولید عسل و موم می کنند. همچنین، با اندازه گیری آلوده کننده هایی که به کندو می آورند، هشداردهندۀ مؤثر و ارزان آلودگی های صنعتی و جز آن در جَوّ و خاکند. از آشناترین گونه ، زنبور عسل درشتاز جنس Bombus است، که بزرگ تر و قوی تر از زنبور کندو است و برای باروری گیاهانی، مثل شبدر قرمز، سازش پیدا کرده است. دانۀ گرده و شهد این گیاهان در عمق قرار دارد. این زنبور ها در هوای سرد بیش از زنبور کندو فعالیت می کنند.زنبورهای اجتماعی. به غیر از زنبور عسل درشت و زنبور کندو، زنبور بدون نیش امریکای جنوبی، با نام زنبور لاشخور Trigona hypogea نیز اجتماعی است. این زنبور در ۱۹۸۲ شناسایی شد و منحصراً گوشتخوار است.
زنبورهای منحصر به فرد. این زنبورها شامل گونه های مفید برای گرده افشانی بهارۀ باغ های میوه است. ممکن است این جانوران لانه هایشان را در تونل هایی زیرزمین، یا در ساقه های توخالی گیاهان بسازند. «زنبورهای کوکو» تخم هایشان را در لانۀ زنبورهای عسل درشت می گذارند، و بسیار شبیه به هم اند.
زنبورهای قاتلِ امریکای جنوبی (زنبورهای قاتل). در ۱۹۵۷ نوعی زیرگونۀ افریقاییِ زنبور عسل از تأسیسات تحقیقاتی برزیل گریخت و منجر به ایجاد این نوع گردید. این زیرگونه با زنبورهای عسل جفت گیری کرد و در واقع کاملاً جایگزین زنبورهای عسل نژاد اروپایی در بیشتر قسمت های امریکای جنوبی و مرکزی شد. در ۱۹۹۰ این حشرات تا شمال تگزاس در امریکا پخش شدند. این نوع، گذشته از این که نسبت به زنبورهای عسل نژاد اروپایی فعال تر و مقاوم ترند، از کندوهای خود به شدت و برای مدت طولانی تری دفاع می کنند. نیش آن ها چندان سمی تر نیست، امّا صدها هزار جانور و شاید حدود ۱۰۰۰ انسان را از پا در آورده اند. بیشتر افرادی که مورد حمله واقع شده اند زنده مانده اند؛ عموماً مرگ در صورتی اتفاق می افتد که قربانی از فرار خودداری کند. بیشتر این زنبورها بی آزارند، مگر آن که اذیت شوند. برخی گونه ها، به هر رو، مهاجم اند. نیش زنبور شاید برای فردی که نسبت به آن حساسیت دارد کشنده باشد، ولی این امر بسیار نادر است و حدود یک ونیم درصد از جمعیت را شامل می شود. اغلب بزرگسالان، با داشتن ۳۰۰ تا ۵۰۰ جای نیش بدون معالجه زنده می مانند. معالجۀ نیش زنبور با واکسنی که از سم متراکم تهیه می شود نیز معمول است (← ملیتین). در بریتانیا اولین شیوع بیماری زنبور، با نام وارواسیس Varroasei، در ۱۹۹۲ اتفاق افتاد. کنه ها ناقل این بیماری بودند. تا ۱۹۹۸، ۲۵ درصد از ۲۵۰ گونه زنبورِ بومی در معرض خطر قرار گرفتند. در ۱۹۹۵ دانشمندان امریکایی از رودۀ زنبورهای سنگواره ای موجود در کهربایی متعلق به ۴۰ میلیون سال پیش، هاگ هایی باکتریایی استخراج کردند. هاگ ها به صورت موفقیت آمیزی رشد کردند، و مشخص شد باکتری های حاصل، خویشاوند باکتری موجود در رودۀ زنبور امروزی است که به گوارش زنبور کمک می کنند.
مخاطرات و محافظت. کم شدن جمعیت زنبورهای عسل در دنیا به واقع با انتشار کنۀ انگل rarroa مرتبط است. این کنه، که ناقل بیماری است، خود را به شکم زنبور می چسباند و شیرۀ بدن جانور را می مکد، به محفظه های تخم حمله، و از نوزادن نیز تغذیه می کند. به این سبب، زنبورداران در قسمت هایی از امریکا و برخی کشورهای اروپایی مجبور شدند ۸۰ درصد کندوهایشان را در دهۀ ۱۹۹۰ از بین ببرند. مؤسسۀ کشاورزی امریکا تولید زنبورهای عسل مقاوم به این کنه را شروع کرده است.
یافته های جدید. در ۱۹۹۷، جنس جدیدی از زنبور بدون نیش در امریکای مرکزی یافت شد. جنس Meliwillea در ارتفاعات ۱,۴۰۰ تا ۲,۷۰۰ متری، در جنگل های انبوه کوستاریکاو پاناما یافت می شود.