زبری سطح ( به انگلیسی: Surface roughness ) که گاهی زبری نیز گفته می شود، یکی از مولفه های بافت سطح است. زبری سطح به صورت انحرافات یک سطح حقیقی در جهت بردار نرمال، از مقدار ایدئال آن تعریف می شود. اگر مقدار این انحرافات زیاد باشد، سطح زبر است و اگر مقدار این انحرافات کوچک باشد، سطح صاف است. در مترولوژی سطح، زبری، مولفه طول موج - کوتاه و فرکانس - بالای یک سطح اندازه گرفته شده می باشد. [ ۱]
زبری یکی از مولفه های مهم در تعیین نحوه واکنش اجسام واقعی با محیط اطراف است. در تریبولوژی، سطوح زبر، زودتر ساییده می شوند و ضریب اصطکاک بیشتری نسبت به سطوح صاف دارند. زبری یک از مولفه های مهم در تعیین عمر قطعات مکانیکی است، چرا که ناهمواری های سطح معمولاً محل ایجاد و شروع ترک و شکست قطعه هستند. زبری می تواند باعث بهبود قدرت چسبندگی دو سطح به یکدیگر یا به جزئی دیگر شود.
کاهش زبری سطح در تولید یک قطعه معمولاً باعث افزایش قیمت تولید می شود و معمولاً برای تعیین میزان آن، بین زبری سطح و تأثیر آن بر عملکرد قطعه مصالحه ای انجام می شود.
زبری را می توان به صورت دستی و با مقایسه سطح مورد بررسی با یک سطح که زبری آن معین است، تعیین کرد اما اینکار دقت خوبی ندارد و برای کاربردهای معمول و با دقت بالاتر از دستگاهی به نام پروفایلومتر استفاده می گردد. پروفایلومترها می توانند از نوع تماسی ( معمولاً دارای سوزنی الماسی ) یا از نوع نوری ( برای مثال یک تداخل سنج نور سفید یا میکروسکوپ اسکن لیزر کانفوکال ) باشند.
مقدار زبری را هم می توان در طول یک پروفیل ( خط ) و هم در طول یک سطح ( مساحت ) محاسبه کرد. مولفه زبری پروفیل ( یعنی Ra یا Rq و… ) بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. مولفه های زبری سطح ( یعنی Sa یا Sq و… ) مقادیر عمیق تر و مهم تری را بدست می دهند.
مولفه های زبری سطح پروفیل در استاندارد بریتانیایی BS EN ISO 4287:2000 شرح داده شده است که با استاندارد ISO 4287:1997 معادل است. [ ۲] این استانداردها بر اساس "سیستم M" یا "خط متوسط" بیان می شوند.
پارامترهای زبری سطح خطی مختلفی موجود هستند اما کاربردی ترین و معروف ترین آنها Ra می باشد. از دیگر پارامترهای معروف می توان به Rz و Rq و Rsk اشاره کرد.
مولفه های دامنه، سطوح مختلف را با توجه به انحرافات عمودی پروفیل زبری از خط میانگین، از یکدیگر متمایز می کنند. بسیاری از این پارامترها یا مولفه ها را به راحتی می توان به پارامترهای موجود در علم آمار و مطالعه نمونه های جمعیت ارتباط داد. برای مثال، Ra میانگین حسابی پروفیل زبری است که مقدار آن از محاسبه مجموع انحرافات از خط مرکزی در طول مورد بررسی بدست می آید.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفزبری یکی از مولفه های مهم در تعیین نحوه واکنش اجسام واقعی با محیط اطراف است. در تریبولوژی، سطوح زبر، زودتر ساییده می شوند و ضریب اصطکاک بیشتری نسبت به سطوح صاف دارند. زبری یک از مولفه های مهم در تعیین عمر قطعات مکانیکی است، چرا که ناهمواری های سطح معمولاً محل ایجاد و شروع ترک و شکست قطعه هستند. زبری می تواند باعث بهبود قدرت چسبندگی دو سطح به یکدیگر یا به جزئی دیگر شود.
کاهش زبری سطح در تولید یک قطعه معمولاً باعث افزایش قیمت تولید می شود و معمولاً برای تعیین میزان آن، بین زبری سطح و تأثیر آن بر عملکرد قطعه مصالحه ای انجام می شود.
زبری را می توان به صورت دستی و با مقایسه سطح مورد بررسی با یک سطح که زبری آن معین است، تعیین کرد اما اینکار دقت خوبی ندارد و برای کاربردهای معمول و با دقت بالاتر از دستگاهی به نام پروفایلومتر استفاده می گردد. پروفایلومترها می توانند از نوع تماسی ( معمولاً دارای سوزنی الماسی ) یا از نوع نوری ( برای مثال یک تداخل سنج نور سفید یا میکروسکوپ اسکن لیزر کانفوکال ) باشند.
مقدار زبری را هم می توان در طول یک پروفیل ( خط ) و هم در طول یک سطح ( مساحت ) محاسبه کرد. مولفه زبری پروفیل ( یعنی Ra یا Rq و… ) بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. مولفه های زبری سطح ( یعنی Sa یا Sq و… ) مقادیر عمیق تر و مهم تری را بدست می دهند.
مولفه های زبری سطح پروفیل در استاندارد بریتانیایی BS EN ISO 4287:2000 شرح داده شده است که با استاندارد ISO 4287:1997 معادل است. [ ۲] این استانداردها بر اساس "سیستم M" یا "خط متوسط" بیان می شوند.
پارامترهای زبری سطح خطی مختلفی موجود هستند اما کاربردی ترین و معروف ترین آنها Ra می باشد. از دیگر پارامترهای معروف می توان به Rz و Rq و Rsk اشاره کرد.
مولفه های دامنه، سطوح مختلف را با توجه به انحرافات عمودی پروفیل زبری از خط میانگین، از یکدیگر متمایز می کنند. بسیاری از این پارامترها یا مولفه ها را به راحتی می توان به پارامترهای موجود در علم آمار و مطالعه نمونه های جمعیت ارتباط داد. برای مثال، Ra میانگین حسابی پروفیل زبری است که مقدار آن از محاسبه مجموع انحرافات از خط مرکزی در طول مورد بررسی بدست می آید.
wiki: زبری سطح