[ویکی نور] زبده التواریخ اخبار امراء و پادشاهان سلجوقی (ترجمه روح الهی). این کتاب که از منابع مهم تاریخ آل سلجوق به شمار آمده، در آستانه سده سیزدهم میلادی و به عربی نوشته شده و به رغم آثار مورخان ارمنی و بیزانسی، تنها به تاریخ سلجوقیان به ویژه سلطان طغرل پرداخته و از همین روی می توان گمان زد که نویسنده منصب مهمی مانند «اِنشا»، در درگاه سلجوقی داشته است.
اگر چه عنوان «اخبار الدولة السلجوقیة» در دیباچه این اثر دیده می شود، نامش همان «زبدة التواریخ؛ اخبار الامراء و الملوک السلجوقیة» است. شاید عنوان نخست را نویسنده (کاتب) دیباچه از پیش خود بر آن افزوده باشد. عطا ملک جوینی و کمال الدین بن العدیم نیز در کتاب های خود از آن با همین نام یاد کرده اند. زندگی و کارهای شاهان و امیران و کارگزارن و وزیران بزرگ، نشستن آنان در جایگاه قدرت، جنگ ها و نیرنگ ها و عزل و کشته شدنشان، درون مایه این کتاب به شمار می رود.
به گفته استاد هوتما، بخش فراوانی از کتاب حسینی، چکیده ای از کتاب عماد الدّین کاتب اصفهانی است و او تنها در تاریخ نخستین شاهان سلجوقی از دیگر کتاب های تاریخی بهره می برد و کمتر از منابع خود یاد می کند. شاید او این نوشته ها را کلمه به کلمه رو نویسی کرده باشد. آنچه مؤلف در باره رویدادهای دوره خویش می گوید، بیش از دیگر رویدادها مهم شمرده می شود.
زبدة التواریخ در 223 صفحه و 41 فصل سامان یافته که سی فصل از آن (تا پایان فرمان روایی سلطان سنجر در 1157م)، کمابیش در نیمی از این کتاب آمده و جز دو فصل پایانی اش، نُه فصل دیگر (رویدادهای پیش آمده برای خود نویسنده) در نیمه دوم آن گنجانده شده است. نثر مورخ را در این نوشتار از دید فن بیان و بدیع، سنتی می توان خواند؛ زیرا تکرار سجع، استعاره، غلو و مبالغه و کنایات و تشبیهات فراوانی در آن دیده می شود. درون مایه اش اندک و جمله هایش کوتاه است و گاهی به شعر نیز استشهاد می کند. وی بر پایه دنباله روی (تسلسل) زمانی، از رویدادها گزارش می دهد، اما به رغم مکتب کهن تاریخ نویسی عربی، فصل ها را نه بر پایه سال ها، که با توجه به موضوع آنها (خلیفه، شاه، وزیر، کارگزار و ...) دسته بندی می کند. کانون گزارش های این کتاب، شخصیت هایند و از این رو، بسیاری از مباحث باز گفته شده است یا به آمدن آنها در فصل های آینده وعده داده می شود.
زبدة التواریخ با عنوان «اخبار الدولة السلجوقیة» نیز شناخته می شود. این کتاب از منابع تاریخی آل سلجوق به شمار می رود که مؤلّف آن در بیان و شرح احوال این سلسله بسیار کوشیده است. این اثر پس از تاریخ بیهقی، نصره الفتره و عصره الفطره عماد الدین کاتب اصفهانی(1974)، از دید دقّت در ضبط رویدادهای سلسله سلجوقی، بسیار مهم شمرده می شود. آوردن برخی از رویدادها که در دیگر منابع تاریخی با چنین شرح و دامنه ای نیست، بر اهمیّت و ارزش این کتاب می افزاید.
اگر چه عنوان «اخبار الدولة السلجوقیة» در دیباچه این اثر دیده می شود، نامش همان «زبدة التواریخ؛ اخبار الامراء و الملوک السلجوقیة» است. شاید عنوان نخست را نویسنده (کاتب) دیباچه از پیش خود بر آن افزوده باشد. عطا ملک جوینی و کمال الدین بن العدیم نیز در کتاب های خود از آن با همین نام یاد کرده اند. زندگی و کارهای شاهان و امیران و کارگزارن و وزیران بزرگ، نشستن آنان در جایگاه قدرت، جنگ ها و نیرنگ ها و عزل و کشته شدنشان، درون مایه این کتاب به شمار می رود.
به گفته استاد هوتما، بخش فراوانی از کتاب حسینی، چکیده ای از کتاب عماد الدّین کاتب اصفهانی است و او تنها در تاریخ نخستین شاهان سلجوقی از دیگر کتاب های تاریخی بهره می برد و کمتر از منابع خود یاد می کند. شاید او این نوشته ها را کلمه به کلمه رو نویسی کرده باشد. آنچه مؤلف در باره رویدادهای دوره خویش می گوید، بیش از دیگر رویدادها مهم شمرده می شود.
زبدة التواریخ در 223 صفحه و 41 فصل سامان یافته که سی فصل از آن (تا پایان فرمان روایی سلطان سنجر در 1157م)، کمابیش در نیمی از این کتاب آمده و جز دو فصل پایانی اش، نُه فصل دیگر (رویدادهای پیش آمده برای خود نویسنده) در نیمه دوم آن گنجانده شده است. نثر مورخ را در این نوشتار از دید فن بیان و بدیع، سنتی می توان خواند؛ زیرا تکرار سجع، استعاره، غلو و مبالغه و کنایات و تشبیهات فراوانی در آن دیده می شود. درون مایه اش اندک و جمله هایش کوتاه است و گاهی به شعر نیز استشهاد می کند. وی بر پایه دنباله روی (تسلسل) زمانی، از رویدادها گزارش می دهد، اما به رغم مکتب کهن تاریخ نویسی عربی، فصل ها را نه بر پایه سال ها، که با توجه به موضوع آنها (خلیفه، شاه، وزیر، کارگزار و ...) دسته بندی می کند. کانون گزارش های این کتاب، شخصیت هایند و از این رو، بسیاری از مباحث باز گفته شده است یا به آمدن آنها در فصل های آینده وعده داده می شود.
زبدة التواریخ با عنوان «اخبار الدولة السلجوقیة» نیز شناخته می شود. این کتاب از منابع تاریخی آل سلجوق به شمار می رود که مؤلّف آن در بیان و شرح احوال این سلسله بسیار کوشیده است. این اثر پس از تاریخ بیهقی، نصره الفتره و عصره الفطره عماد الدین کاتب اصفهانی(1974)، از دید دقّت در ضبط رویدادهای سلسله سلجوقی، بسیار مهم شمرده می شود. آوردن برخی از رویدادها که در دیگر منابع تاریخی با چنین شرح و دامنه ای نیست، بر اهمیّت و ارزش این کتاب می افزاید.