زبان یغنابی یا زبان سغدی نو ( Neo - Sogdian ) زبانی از شاخۀ زبان های ایرانی است، که مردم یغنابی ساکن در درهٔ یغناب، در کشور تاجیکستان، میان رشته کوه های زرافشان و حصار، بدان سخن می گویند. وضعیت خاص جغرافیائی منطقه یغناب و حصار کوهستانی اطراف آن سبب شده است تا این مردم، سنت های قدیمی و زبان شان را از تغییر حفظ کنند و قدمت زبان آن ها به دوهزار سال پیش، یعنی به دوران شاهنشاهی اشکانی می رسد. از اینرو می توان گفت این مردمان به زبان اشکانیان سخن می گویند. این زبان الفبا ندارد و بصورت شفاهی و سینه به سینه آموخته می شود و فرهنگ مکتوب ندارند. این زبان بازماندهٔ زبان سغدی باستان است. زبان یغنابی از زبان های ایرانی شاخهٔ شمال شرقی است و با زبان های آسی، پشتو و زبان های پامیری نزدیکی هایی دارد. این زبان به لحاظ قدمت و ملاحظات زبان شناختی با اهمیت می باشد. آمارها نشان می دهد در حدود ده هزار تن به زبان یغنابی صحبت می کنند و این زبان در شمار زبان های رو به نابودی است.
... [مشاهده متن کامل]
یغنابی تا دهه ۱۹۹۰ میلادی خط نوشتاری نداشت، اما به گفته آندریف، پیش از سال ۱۹۲۸ میلادی، برخی از ملاهای یغنابی، عمدتاً زمانی که می خواستند برخی اطلاعات را از تاجیک ها پنهان کنند، از خط عربی برای نوشتن این زبان استفاده می کردند.
در سال های های اخیر، سیف الدین میرزازاده از آکادمی علوم تاجیکستان از الفبای تاجیکی اصلاح شده برای نوشتن یغنابی استفاده کرده است. الفبای یغنابی کاملاً نامناسب است، زیرا قادر نیست که حروف صدادار کوتاه و بلند یا v و w را از هم تشخیص دهد و تنش را مشخص نمی کند.
А а ( a ) , Б б ( b ) , В в ( v ) , Ԝ ԝ ( w ) , Г г ( g ) , Ғ ғ ( ğ ) , Д д ( d ) , Е е ( ye ) , Ё ё ( yo ) , Ж ж ( j ) , З з ( z ) , И и ( i ) , Ӣ ӣ ( î ) , й ( y ) , К к ( k ) , Қ қ ( q ) Л л ( l ) , М м ( m ) , Н н ( n ) , О о ( o ) , П п ( p ) , Р р ( r ) , С с ( s ) , Т т ( t ) , У у ( u ) , Ӯ ӯ ( û ) , Ф ф ( f ) , Х х ( x ) , Хԝ хԝ ( xw ) , Ҳ ҳ ( h ) , Ч ч ( ç ) , Ҷ ҷ ( c ) , Ш ш ( ş ) , Ъ ъ ( ’ ) , Э э ( e ) , Ю ю ( yu ) , Я я ( ya )
• ضمیرهای شخصی
• ضمیرهای ملکی
• صرف فعل ها
برای نمونه فعل خواستن به این صورت صرف می شود
• علامت جمع
یغنابی تنها بازمانده زنده ای است که از زبان سغدی به جای مانده و در آن مانند زبان سغدی هنوز می توان بن ماضی را از بن مضارع بنا کرد و علامت جمع نیز در آن t - است. از این رو با زبان آسی که علامت جمع در آن tA است شبیه است.
... [مشاهده متن کامل]
یغنابی تا دهه ۱۹۹۰ میلادی خط نوشتاری نداشت، اما به گفته آندریف، پیش از سال ۱۹۲۸ میلادی، برخی از ملاهای یغنابی، عمدتاً زمانی که می خواستند برخی اطلاعات را از تاجیک ها پنهان کنند، از خط عربی برای نوشتن این زبان استفاده می کردند.
در سال های های اخیر، سیف الدین میرزازاده از آکادمی علوم تاجیکستان از الفبای تاجیکی اصلاح شده برای نوشتن یغنابی استفاده کرده است. الفبای یغنابی کاملاً نامناسب است، زیرا قادر نیست که حروف صدادار کوتاه و بلند یا v و w را از هم تشخیص دهد و تنش را مشخص نمی کند.
А а ( a ) , Б б ( b ) , В в ( v ) , Ԝ ԝ ( w ) , Г г ( g ) , Ғ ғ ( ğ ) , Д д ( d ) , Е е ( ye ) , Ё ё ( yo ) , Ж ж ( j ) , З з ( z ) , И и ( i ) , Ӣ ӣ ( î ) , й ( y ) , К к ( k ) , Қ қ ( q ) Л л ( l ) , М м ( m ) , Н н ( n ) , О о ( o ) , П п ( p ) , Р р ( r ) , С с ( s ) , Т т ( t ) , У у ( u ) , Ӯ ӯ ( û ) , Ф ф ( f ) , Х х ( x ) , Хԝ хԝ ( xw ) , Ҳ ҳ ( h ) , Ч ч ( ç ) , Ҷ ҷ ( c ) , Ш ш ( ş ) , Ъ ъ ( ’ ) , Э э ( e ) , Ю ю ( yu ) , Я я ( ya )
• ضمیرهای شخصی
• ضمیرهای ملکی
• صرف فعل ها
برای نمونه فعل خواستن به این صورت صرف می شود
• علامت جمع
یغنابی تنها بازمانده زنده ای است که از زبان سغدی به جای مانده و در آن مانند زبان سغدی هنوز می توان بن ماضی را از بن مضارع بنا کرد و علامت جمع نیز در آن t - است. از این رو با زبان آسی که علامت جمع در آن tA است شبیه است.
