زبان وخی یا واخانی یکی از زبان های ایرانی از شاخهٔ پامیری این زبان هاست که توسط مردم وخی صحبت می شود.
به واسطهٔ وابستگی زبان وخی به زبان های پامیری، گاه وخی زبانان را پامیری می خوانند. خاستگاه این زبان واخان در افغانستان کنونی است. امروزه در ناحیه واخان در شمال افغانستان و همچنین در تاجیکستان، شمال پاکستان و چین بدین زبان صحبت می شود.
... [مشاهده متن کامل]
وخی یکی از چندین زبانی است که به گروه زبانهای منطقه پامیر تعلق دارد. اعتقاد بر این است که این زبان از نوادگان زبان سکایی - ختن باشد که زمانی در پادشاهی ختن بدان صحبت می شد.
مردم وخی را گهگاه پامیری و گوهجلی می نامند. این زبان توسط ساکنان دالان واخان افغانستان، بخش هایی از گلگت—بلتستان پاکستان، منطقه بدخشان کوهستانی تاجیکستان و سین کیانگ در غرب چین صحبت می شود. وخی ها از نام قومی خود «X̌ik» استفاده می کنند و پسوند «wor» / «war» را بدان می افزایند تا زبان خود را با نام «X̌ik - wor» صدا بزنند. نام «X̌ik» از *waxša - ī̆ka - ( ساکن *Waxša - «آمودریا»» آمده است. معادل های دیگری برای این نام، نام وخی ( انگلیسی ) یا واخانی ( عربی و فارسی ) ، واخانتسی ( روسی ) ، گوجالی/گوجو ( دینگریک - ور/شینا ) ، گیتس/گوئیچو ( بوروشاسکی ) است. این زبان که هنوز دسته بندی جزئی آن بر اساس مطالعات و منابع تأیید نشده است، احتمالاً متعلق به گروه جنوبی زبان های پامیر، در گروه ایرانی از خانواده هندواروپایی است که در آن زبان های اشکاشمی، شغنی نیز موجود هستند. و زبان های وخی را هم شامل می شود. برآورد بسیار تقریبی از جمعیت وخی ها در سراسر جهان ۵۸۰۰۰ نفر است. وخی ها در شش کشور زندگی می کنند. در منطقه گلگت—بلتستان پاکستان، مردم وخی عمدتاً در گوجال، اشکومن، دارکوت و در ناحیه چیترال بروغیل زندگی می کنند. آنها همچنین در برخی از مناطق واخان در افغانستان، بدخشان کوهستانی در تاجیکستان، شهرستان خودمختار تاشکورگان تاجیک در چین، روسیه و ترکیه زندگی می کنند.
در دالان واخان افغانستان، وخی از پوتور، نزدیک اشکاشم، تا بالای رودخانه آب واخان صحبت می شود.
در تاجیکستان، وخی ها و سایر جوامعی که به یکی از زبان های پامیر صحبت می کنند، خود را پامیری یا بدخشانی می نامند.
در گلگت - بلتستان، وخی در قسمت های بالای پنج تا از شمالی ترین دره های کم جمعیت صحبت می شود: هنزه، گوجال، اشکومن، یاسین، گوپیس و یارکهون. دره هنزه بیشترین جمعیت وخی را در پاکستان دارد. وخی های اشکومن عمدتاً در دره Karambar، در شهر ایمیت و جاهای دیگر زندگی می کنند. در یاسین وخی ها بیشتر در مجاورت دارکوت و در یرحکون در باروغیل و در چند روستای کوچک دیگر در قسمت مرتفع و بالای دره زندگی می کنند.
به واسطهٔ وابستگی زبان وخی به زبان های پامیری، گاه وخی زبانان را پامیری می خوانند. خاستگاه این زبان واخان در افغانستان کنونی است. امروزه در ناحیه واخان در شمال افغانستان و همچنین در تاجیکستان، شمال پاکستان و چین بدین زبان صحبت می شود.
... [مشاهده متن کامل]
وخی یکی از چندین زبانی است که به گروه زبانهای منطقه پامیر تعلق دارد. اعتقاد بر این است که این زبان از نوادگان زبان سکایی - ختن باشد که زمانی در پادشاهی ختن بدان صحبت می شد.
مردم وخی را گهگاه پامیری و گوهجلی می نامند. این زبان توسط ساکنان دالان واخان افغانستان، بخش هایی از گلگت—بلتستان پاکستان، منطقه بدخشان کوهستانی تاجیکستان و سین کیانگ در غرب چین صحبت می شود. وخی ها از نام قومی خود «X̌ik» استفاده می کنند و پسوند «wor» / «war» را بدان می افزایند تا زبان خود را با نام «X̌ik - wor» صدا بزنند. نام «X̌ik» از *waxša - ī̆ka - ( ساکن *Waxša - «آمودریا»» آمده است. معادل های دیگری برای این نام، نام وخی ( انگلیسی ) یا واخانی ( عربی و فارسی ) ، واخانتسی ( روسی ) ، گوجالی/گوجو ( دینگریک - ور/شینا ) ، گیتس/گوئیچو ( بوروشاسکی ) است. این زبان که هنوز دسته بندی جزئی آن بر اساس مطالعات و منابع تأیید نشده است، احتمالاً متعلق به گروه جنوبی زبان های پامیر، در گروه ایرانی از خانواده هندواروپایی است که در آن زبان های اشکاشمی، شغنی نیز موجود هستند. و زبان های وخی را هم شامل می شود. برآورد بسیار تقریبی از جمعیت وخی ها در سراسر جهان ۵۸۰۰۰ نفر است. وخی ها در شش کشور زندگی می کنند. در منطقه گلگت—بلتستان پاکستان، مردم وخی عمدتاً در گوجال، اشکومن، دارکوت و در ناحیه چیترال بروغیل زندگی می کنند. آنها همچنین در برخی از مناطق واخان در افغانستان، بدخشان کوهستانی در تاجیکستان، شهرستان خودمختار تاشکورگان تاجیک در چین، روسیه و ترکیه زندگی می کنند.
در دالان واخان افغانستان، وخی از پوتور، نزدیک اشکاشم، تا بالای رودخانه آب واخان صحبت می شود.
در تاجیکستان، وخی ها و سایر جوامعی که به یکی از زبان های پامیر صحبت می کنند، خود را پامیری یا بدخشانی می نامند.
در گلگت - بلتستان، وخی در قسمت های بالای پنج تا از شمالی ترین دره های کم جمعیت صحبت می شود: هنزه، گوجال، اشکومن، یاسین، گوپیس و یارکهون. دره هنزه بیشترین جمعیت وخی را در پاکستان دارد. وخی های اشکومن عمدتاً در دره Karambar، در شهر ایمیت و جاهای دیگر زندگی می کنند. در یاسین وخی ها بیشتر در مجاورت دارکوت و در یرحکون در باروغیل و در چند روستای کوچک دیگر در قسمت مرتفع و بالای دره زندگی می کنند.
