زبان های سلتی

سِلتی که کِلتی یا سلتیک ( Celtic ) [ پاورقی ۱] نیز نامیده می شود، نام گروهی از زبانهای هم خانواده در قاره اروپا است.
در گذشته، برخی از دانشمندان، زبان های رومی تبار ( ایتالی ) و زبان های سلتی را زیر یک شاخهٔ فرضی هند و اروپایی به نام ایتالی - سلتی گروه بندی کرده بودند؛ اما بررسی های اخیر نسبت به وجود این زبان مشترک تردیدهایی به وجود آورده است و اکنون زبان های رومی تبار و سلتی به طور کلی دو شاخهٔ جداگانه به شمار می آیند که از تحول مستقل زبان هند و اروپایی مادر پیدا شده اند. [ ۴]
گروه سلتی از خانواده زبان های هند و اروپایی، از نظر تاریخی و جغرافیایی، به دو بخش قاره ای و جزیره ای تقسیم می شود. بخش نخست ( قاره ای ) اکنون منسوخ شده، اما بخش جزیره ای کمابیش بکار رفته و زیرگروه های زیر را دربر می گیرد:
• بریتونی ( Brythonic ) : شامل زبان های برِتون ( Breton ) ، کورنی ( Cornish ) ، و ولزی ( Welsh ) .
• گیلیک تبار ( Gaelic ) : شامل زبان های گِیلیک ایرلندی، گالیک اسکاتلند و مانکس ( Manx ) .
شاخهٔ قاره ای از طریق زبانی به نام زبان گالیک ( گُلی ) شناخته شده که در منطقه ای در حوالی کشور امروزی فرانسه گفتگو می شده است. زبان گلی در چند کتیبه و نام خاص معدود که از هزاره نخست پیش از میلاد به جای مانده است، به طور خیلی محدودی ثبت شده است. تا سده پنجم میلادی از زبان های سلتی، به ویژه زبان گالیک، در سراسر اروپای غربی استفاده می شده است. اما امروزه دانش ما دربارهٔ این زبان ها محدود به آن چیزی است که در جزیره های بریتانیا و ایرلند باقی مانده است.
سلتی جزیره ای خود به دو شاخه دیگر، یعنی بریتانیا و گایدلی تقسیم می گردد. زبان ولزی که آثار آن از قرن یازدهم ثبت و مشاهده گردیده، یک زبان بریتانی است؛ برتونه که در شمال فرانسه گفتگو می شود و کورنوالی که در قرن هجدهم از میان رفت، نیز از زبان های بریتانی هستند. نخستین زبان گایدلی ثبت شده، ایرلندی باستان است که در کتیبه های قرن چهارم و متون متعددی از قرن ششم میلادی ضبط شده است. دو زبان امروزی از ایرلندی باستان منشعب شده اند: ایرلندی نو که هنوز در بخش غربی سرزمین ایرلند گفتگو می شود و در مدارس ایرلند تدریس می گردد، و زبان گیلی اسکاتلندی که در سرزمین های کوهستانی و جزایر اسکاتلند و جزیرهٔ کیپ برتون در نوا اسکوشیا همچنان به کار می رود. [ ۴]