زبان های ایرانی ( به انگلیسی: Iranic languages یا Iranian languages ) ، یکی از شاخه های زبان های هندوایرانی از خانواده بزرگ زبان های هندواروپایی است و توسط مردمان ایرانی تکلم می شود. زبان های ایرانی به چهار دوره پیشا ایرانی، ایرانی کهن، ایرانی میانه و ایرانی نو دسته بندی می شوند. منظور از اصطلاح زبان های ایرانی یا زبان های ایرانی تبار، گروهی از زبان ها است که همگی ریشه در یک زبان باستانی به نام زبان نیا - ایرانی داشته اند و به معنی زبان های مرتبط با واحد سیاسی کشور امروزی ایران نیست.
... [مشاهده متن کامل]
رایج ترین زبان های ایرانی نو عبارتند از: فارسی ( پارسی، دری یا تاجیکی، هزارگی ) لاری، کُردی، تاتی، لکی، پشتو، بلوچی، آسی، لری ( لری بختیاری، لری شمالی، لری جنوبی ) ، تبری، تالشی، گیلکی و هورامی.
اکثر زبان های ایرانی نو در ایران و افغانستان متمرکزند ولی تعدادی از این زبان ها در تاجیکستان، عراق، سوریه، ترکیه، ازبکستان، غرب چین و شبه قاره هند هم وجود دارند. در میان کشورها و دولت های خودگردان، زبان فارسی در ایران، دری در افغانستان و تاجیکی در تاجیکستان، پشتو در افغانستان و بخش هایی از پاکستان، کردی در عراق، آسی در اوستیای جنوبی و اوستیای شمالی - آلانیا و زبان بلوچی در بلوچستان پاکستان، زبان رسمی هستند.
امروز زبان های ایرانی بیشتر با خط عربی، لاتین، و سیریلیک نوشته می شوند. در میان زبان های زنده ایرانی، تنها فارسی و طبری ( مازندرانی ) دارای آثاری با قدمت بیش از هزار سال هستند.
در سال ۲۰۰۸ میلادی برآورد شد که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تن به زبان های ایرانی سخن می گویند. بنیاد تابستانی زبان شناسی ( SIL International ) در سال ۱۳۸۴ برآورد کرده است که امروزه به حدود ۸۷ گونه از زبان های ایرانی سخن گفته می شود؛ که شمار سخنوران بزرگ ترین این زبان ها به طور تخمینی عبارتند از: فارسی ( ۱۱۰ میلیون تن ) ، کردی ( ۴۱ - ۶۰ میلیون تن ) ، پشتو ( ۴۰ میلیون تن ) ، لری ( ۱۰ میلیون تن ) ، زبان تبری و گیلکی ( ۷ میلیون تن ) و زبان بلوچی ( ۷ میلیون تن ) و زبان لکی ( حدود ۱٫۵ میلیون ) .
دوره استقرار اقوام ایرانی در فلات کنونی ایران از هزاره سوم پ. م تا پایان شاهنشاهی هخامنشی در سده چهارم پ. م را در بر می گیرد. از زبان های ایرانی باستان چهار زبان آن شناخته شده است: زبان مادی، سکایی، اوستایی و پارسی باستان. از زبان مادی و سکایی که یکی در غرب ایران و منطقه فرمان روایی ماد و دیگری در شمال، از مرزهای چین تا دریای سیاه، از جمله بین اقوام پارت و ساکنان سغد، رایج بوده، تنها کلمات و عباراتی در آثار دیگران برجای مانده است. اما از زبان های اوِستایی و پارسی باستان مدارک بسیار در دست است. زبان اوِستایی، گویش مردم اطراف دریاچه هامون در سیستان بوده و زرتشت کتاب خود را به این زبان نوشته است.
... [مشاهده متن کامل]
رایج ترین زبان های ایرانی نو عبارتند از: فارسی ( پارسی، دری یا تاجیکی، هزارگی ) لاری، کُردی، تاتی، لکی، پشتو، بلوچی، آسی، لری ( لری بختیاری، لری شمالی، لری جنوبی ) ، تبری، تالشی، گیلکی و هورامی.
اکثر زبان های ایرانی نو در ایران و افغانستان متمرکزند ولی تعدادی از این زبان ها در تاجیکستان، عراق، سوریه، ترکیه، ازبکستان، غرب چین و شبه قاره هند هم وجود دارند. در میان کشورها و دولت های خودگردان، زبان فارسی در ایران، دری در افغانستان و تاجیکی در تاجیکستان، پشتو در افغانستان و بخش هایی از پاکستان، کردی در عراق، آسی در اوستیای جنوبی و اوستیای شمالی - آلانیا و زبان بلوچی در بلوچستان پاکستان، زبان رسمی هستند.
امروز زبان های ایرانی بیشتر با خط عربی، لاتین، و سیریلیک نوشته می شوند. در میان زبان های زنده ایرانی، تنها فارسی و طبری ( مازندرانی ) دارای آثاری با قدمت بیش از هزار سال هستند.
در سال ۲۰۰۸ میلادی برآورد شد که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تن به زبان های ایرانی سخن می گویند. بنیاد تابستانی زبان شناسی ( SIL International ) در سال ۱۳۸۴ برآورد کرده است که امروزه به حدود ۸۷ گونه از زبان های ایرانی سخن گفته می شود؛ که شمار سخنوران بزرگ ترین این زبان ها به طور تخمینی عبارتند از: فارسی ( ۱۱۰ میلیون تن ) ، کردی ( ۴۱ - ۶۰ میلیون تن ) ، پشتو ( ۴۰ میلیون تن ) ، لری ( ۱۰ میلیون تن ) ، زبان تبری و گیلکی ( ۷ میلیون تن ) و زبان بلوچی ( ۷ میلیون تن ) و زبان لکی ( حدود ۱٫۵ میلیون ) .
دوره استقرار اقوام ایرانی در فلات کنونی ایران از هزاره سوم پ. م تا پایان شاهنشاهی هخامنشی در سده چهارم پ. م را در بر می گیرد. از زبان های ایرانی باستان چهار زبان آن شناخته شده است: زبان مادی، سکایی، اوستایی و پارسی باستان. از زبان مادی و سکایی که یکی در غرب ایران و منطقه فرمان روایی ماد و دیگری در شمال، از مرزهای چین تا دریای سیاه، از جمله بین اقوام پارت و ساکنان سغد، رایج بوده، تنها کلمات و عباراتی در آثار دیگران برجای مانده است. اما از زبان های اوِستایی و پارسی باستان مدارک بسیار در دست است. زبان اوِستایی، گویش مردم اطراف دریاچه هامون در سیستان بوده و زرتشت کتاب خود را به این زبان نوشته است.
زبانهای ایرانی: پارسی، کردی، زازاکی، گیلکی، مازنی، تاتی ُ هرزنی، لری، لکی، بختیاری، بلوچی، پشتو و گویش هایی مانند تاجیکی، دری، هزارگی، بندری و . . .
( تاتی ُ هرزنی، زبانهایی بازمانده از زبان ایرانی آذری در آذربایجان است که هم اکنون در حد چند روستا در آذربایجان و زنجان و بخشهایی در گیلان و قزوین سخنورانی دارند )
... [مشاهده متن کامل]
( تاتی ُ هرزنی، زبانهایی بازمانده از زبان ایرانی آذری در آذربایجان است که هم اکنون در حد چند روستا در آذربایجان و زنجان و بخشهایی در گیلان و قزوین سخنورانی دارند )
... [مشاهده متن کامل]