زبان مائوری

مائوری ( Māori ) یا ته رئو یک زبان پلی نزیایی شرقی است که توسط مردم مائوری، جمعیت بومی نیوزیلند، گفتگو می شود. این زبان که ارتباط نزدیکی با مائوری جزایر کوک، تواموتویی و تاهیتیایی دارد، در سال ۱۹۸۷ به عنوان یکی از زبان های رسمی نیوزیلند شناخته شد. شمار گوشوران آن از سال ۱۹۴۵ به شدت کاهش یافته است[ ۲] اما تلاش ها برای احیای مائوری سرعت آن را کاهش داده است و این زبان، به ویژه از حدود سال ۲۰۱۵ به بعد احیا شده است. [ ۳]
سرشماری سال ۲۰۱۳ نیوزلند گزارش داد که حدود ۱۴۹٬۰۰۰ نفر، یا ۳٫۷٪ از جمعیت نیوزیلند به طور روزمره به مائوری گفتگو می کنند. [ ۴] [ ۵] در سال ۲۰۱۵، ۵۵٪ از بزرگسالان مائوری مقداری زبان را می دانستند. از این تعداد، ۶۴٪ در خانه به مائوری گفتگو می کردند و حدود ۵۰٬۰۰۰ نفر می توانستند به این زبان «خیلی خوب» یا «خوب» صحبت کنند. [ ۶]
زبان مائوری در آغاز سامانه نوشتاری بومی نداشت. مبلغین مذهبی که از حدود سال ۱۸۱۴ وارد نیوزیلند شدند، مائوری را فرا گرفتند و گونه ای از الفبای لاتین را برای نوشتن آن معرفی کردند. در سال ۱۸۲۰، یک املای آوایی برای مائوری معرفی و دستور خط آن بر اساس گویش شمالی پایه ریزی شد. [ ۷] مائوری میان واکه های بلند و کوتاه تفاوت قائل می شود. متون نوین معمولاً واکه های بلند را با یک ماکرون مشخص می کنند. برخی از متون قدیمی واکه های بلند با دو حرف نشان می دهند؛ برای نمونه Maaori به جای Māori.
نام مائوری در فارسی و انگلیسی نام خود زبان در میان گویشورانش است. در نیوزیلند اغلب از زبان مائوری به عنوان ته رئو ( «زبان» ) یاد می شود که کوتاه شده ته رئو مائوری ( «زبان مائوری» ) است. [ ۸]
مائوری در گذشته در انگلیسی به صورت Maori یا Maaori نوشته می شد اما امروزه املای آن به صورت Māori از زبان مائوری وارد انگلیسی شده است. [ ۴] [ ۹]
طبق افسانه ها، مائوری ها از هاوایکی به نیوزیلند آمدند. نظریات کنونی انسان شناسی منشأ آنان شرق پلی نزی، بیشتر از جنوب جزایر کوک یا جزایر انجمن می داند و می گوید که آن ها احتمالاً در دو دوره با قایق به نیوزیلند وارد شدند. [ ۱۰] این مهاجرت ها احتمالاً در حدود سال ۱۲۸۰ میلادی رخ داده است. زبان آن و گویش هایش تا قرن نوزدهم بصورت منزوی گسترش یافت.
از حدود سال ۱۸۰۰، زبان مائوری تاریخ پر فراز و نشیبی داشته است. مائوری در این دوره به عنوان زبان غالب نیوزیلند پدیدار شد. در دهه ۱۸۶۰، مائوری در سایه انگلیسی که توسط بسیاری از مهاجران، مبلغان، طلاجویان و بازرگانان صحبت می شد، به یک زبان اقلیت تبدیل شد. در اواخر قرن نوزدهم، دولت های استعماری نیوزیلند و استان های آن یک سامانه آموزشی به زبان انگلیسی برای همه نیوزیلندی ها معرفی کردند. از اواسط دهه ۱۸۰۰، به دلیل قانون مدارس بومی، استفاده از مائوری در مدارس به آرامی از برنامه درسی حذف شد تا اروپایی تر شود. [ ۱۱] به مرور شمار فزاینده ای از مردم مائوری انگلیسی را یادگرفتند.