زبان لاری که با نام های اچمی و خودمونی نیز خوانده می شود، زبان مردم ساکن در جنوب فارس، غرب هرمزگان و شرق بوشهر است. این زبان همچنین در میان جوامع مهاجر ایرانی کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس نیز رواج دارد. لاری زبان غالب شهرستان های لارستان، خنج، گراش و اوز در فارس و شهرستان بستک در هرمزگان است. این زبان به جاماندهٔ پارسی میانه است و دستور زبان خاص خود را دارد.
... [مشاهده متن کامل]
امروزه این زبان به خاطر تفاوت های زیادش با زبان پارسی معیار به عنوان یک زبانِ مستقل از شاخهٔ زبان های ایرانی تبار جنوب غربی قلمداد می شود. گویش های زبان لارستانی همانند فارسی و لری، نوادهٔ پارسی میانه محسوب می شوند. این زبان به خاطر نگه داشتن واژگان بسیاری از پارسی میانه، از فارسی نو خالص تر است و حتی هنوز ارتباط نزدیکی با پارسی باستان دارد.
بیشتر ساکنان جنوبی استان فارس و غرب هرمزگان شامل شهرستان های لارستان، گراش، بستک، اوز و خنج بدین زبان سخن می گویند. لاری در شهرها و روستاهای لار، گراش، اوز، خنج، بستک، فداغ، خور ، اسیر ( استان فارس ) ، لطیفی، جناح، ارد، جویم، بنارویه، شرفویه، دهتل، دهفیش، براک، بیدشهر، بست قلات، بیغرد، کوره، لاغران و کاریان، احمدمحمودی، بلغان، چاه طوس، و بخش هایی از بریز، دهکویه، بندرلنگه، گاوبندی ( پارسیان ) ، بندر خمیر، رویدر، بردستان، نهند، کوهیج، گلار و… رایج است.
لاری دارای ۱۰ واکه ساده است که از این نظر با فارسی تفاوت چشمگیری دارد. واکه های ساده a، ā، e، ē، o، ō، u، ū، I و Ī هستند. ۴ واکه مرکب ey، ow، oy و ay نیز در این زبان یافت می شوند.
همخوان های لاری همانند فارسی است با این تفاوت که واج /h/ در این زبان وجود ندارد و افزون بر واج /v/، واج /w/ هم در آن یافت می شود.
زبان لارستانی دارای چندین لهجه است. تفاوت این لهجه ها بیشتر در تلفظ واژگان است. برای نمونه «رفتم» در برخی از مناطق رفتُم و در برخی دیگر چِدُم تلفظ می شود. لاری، گراشی، خنجی، اوزی، بستکی، اَرَدی، فداغی، کوخردی، بیدشهری و بیخی از مهم ترین لهجه های لاری هستند.
عمدۀ کلماتی که در لهجه های لاری به کار برده می شود، بر اساس مناطق مختلف دارای تلفظ های متفاوت است. مثلاً در برخی روستاها و شهرها به اول افعال حرکت اَ و برخی با حرکت اُ و دیگر مکان ها با صدای اِ تلفظ می گردد. حال ممکن است این اصوات در پایان یا میانه های یک کلمه نیز وجود داشته باشد. برای مثال همین کلمه اچم را می توان به صورتهای زیر مشاهده نمود: اَچَم، اَچُم، اُچَم، اُچُم، اَچِم یا در برخی موارد ممکن است تلفظ برخی از حروف نیز تغییر یابد مانند: اَشِم یا اَشَم که همان معنی برویم را می دهد.
... [مشاهده متن کامل]
امروزه این زبان به خاطر تفاوت های زیادش با زبان پارسی معیار به عنوان یک زبانِ مستقل از شاخهٔ زبان های ایرانی تبار جنوب غربی قلمداد می شود. گویش های زبان لارستانی همانند فارسی و لری، نوادهٔ پارسی میانه محسوب می شوند. این زبان به خاطر نگه داشتن واژگان بسیاری از پارسی میانه، از فارسی نو خالص تر است و حتی هنوز ارتباط نزدیکی با پارسی باستان دارد.
بیشتر ساکنان جنوبی استان فارس و غرب هرمزگان شامل شهرستان های لارستان، گراش، بستک، اوز و خنج بدین زبان سخن می گویند. لاری در شهرها و روستاهای لار، گراش، اوز، خنج، بستک، فداغ، خور ، اسیر ( استان فارس ) ، لطیفی، جناح، ارد، جویم، بنارویه، شرفویه، دهتل، دهفیش، براک، بیدشهر، بست قلات، بیغرد، کوره، لاغران و کاریان، احمدمحمودی، بلغان، چاه طوس، و بخش هایی از بریز، دهکویه، بندرلنگه، گاوبندی ( پارسیان ) ، بندر خمیر، رویدر، بردستان، نهند، کوهیج، گلار و… رایج است.
لاری دارای ۱۰ واکه ساده است که از این نظر با فارسی تفاوت چشمگیری دارد. واکه های ساده a، ā، e، ē، o، ō، u، ū، I و Ī هستند. ۴ واکه مرکب ey، ow، oy و ay نیز در این زبان یافت می شوند.
همخوان های لاری همانند فارسی است با این تفاوت که واج /h/ در این زبان وجود ندارد و افزون بر واج /v/، واج /w/ هم در آن یافت می شود.
زبان لارستانی دارای چندین لهجه است. تفاوت این لهجه ها بیشتر در تلفظ واژگان است. برای نمونه «رفتم» در برخی از مناطق رفتُم و در برخی دیگر چِدُم تلفظ می شود. لاری، گراشی، خنجی، اوزی، بستکی، اَرَدی، فداغی، کوخردی، بیدشهری و بیخی از مهم ترین لهجه های لاری هستند.
عمدۀ کلماتی که در لهجه های لاری به کار برده می شود، بر اساس مناطق مختلف دارای تلفظ های متفاوت است. مثلاً در برخی روستاها و شهرها به اول افعال حرکت اَ و برخی با حرکت اُ و دیگر مکان ها با صدای اِ تلفظ می گردد. حال ممکن است این اصوات در پایان یا میانه های یک کلمه نیز وجود داشته باشد. برای مثال همین کلمه اچم را می توان به صورتهای زیر مشاهده نمود: اَچَم، اَچُم، اُچَم، اُچُم، اَچِم یا در برخی موارد ممکن است تلفظ برخی از حروف نیز تغییر یابد مانند: اَشِم یا اَشَم که همان معنی برویم را می دهد.
من درمورد گویش لارستانی تحقیق کردم و به نظرم شباهت هایی به لهجه ی شوشتری/دزفولی داره که لهجه ی زبان فارسی نو هست.
.
.
و اینکه به نظرم وقتی میگیم فارسی نو بهتره تمام لهجه هاش رو در نظر بگیریم نه فقط لهجه ی رایج که معمولا استفاده میشه.
... [مشاهده متن کامل]
مثلا در همین لهجه ی خوزستانی واژه هایی وجود دارن که در فارسی میانه ازشون استفاده میشده ولی الان در ' لهجه ی معیار و رایج فارسی' اصلا شناخته شده نیستن ، ولی نمیشه گفت این واژگان در زبان فارسی نو از بین رفتن، چون زبان فارسی نو متشکل از همه ی لهجه های زبان فارسی در ایران و خارج از ایران است.
اینو گفتم چون به نظرم خیلی از واژگان زبان لارستانی و همینطور افعال این زبان که به عنوان 'واژگان فراموش شده در زبان فارسی نو' شناخته میشن، هنوز در لهجه های زبان فارسی وجود دارن پس نمیشه گفت از بین رفتن.
.
.
و اینکه به نظرم وقتی میگیم فارسی نو بهتره تمام لهجه هاش رو در نظر بگیریم نه فقط لهجه ی رایج که معمولا استفاده میشه.
... [مشاهده متن کامل]
مثلا در همین لهجه ی خوزستانی واژه هایی وجود دارن که در فارسی میانه ازشون استفاده میشده ولی الان در ' لهجه ی معیار و رایج فارسی' اصلا شناخته شده نیستن ، ولی نمیشه گفت این واژگان در زبان فارسی نو از بین رفتن، چون زبان فارسی نو متشکل از همه ی لهجه های زبان فارسی در ایران و خارج از ایران است.
اینو گفتم چون به نظرم خیلی از واژگان زبان لارستانی و همینطور افعال این زبان که به عنوان 'واژگان فراموش شده در زبان فارسی نو' شناخته میشن، هنوز در لهجه های زبان فارسی وجود دارن پس نمیشه گفت از بین رفتن.
گیاه گزنه