دیلمی یک زبان منقرض شده از گویشهای ایرانی از زبان های حاشیه دریای خزر دسته زبانهای شمال غربی بوده است. ناتل خانلری، دیلمی را در بین گویش های ایرانی که در بین قرون ۹ تا ۱۳ میلادی رایج بوده است فهرست می کند. ولادیمیر مینورسکی این زبان را از بین رفته، و تاتی را از بقایای آن می داند. در متون اسلامی مختلفی نظیر گزارش های ابواسحاق صابی، مقدسی، اصطخری به این زبان اشاره شده است.
... [مشاهده متن کامل]
دانشنامه ایرانیکا در مورد زبان دیلمی ها می نویسد: در دورهٔ اسلامی دیلمی ها به زبانی صحبت می کردند که از گویش های ایرانی شمال غربی بوده است. این گویش بسیار شبیه زبانی بوده که گیل ها تکلم می کردند. افسانه ای از آن زمان وجود دارد که در آن گیلانی ها و دیلمی ها فرزندان دو برادر بنام های گیل و دیلم دانسته می شدند. استخری همچنین به قبیله ای در ارتفاعات دیلمان اشاره می کند که به زبانی غیر از زبان گیلانی ها و دیلمی ها صحبت می کردند. مقدسی به بعضی ویژگی های زبان گیلیان آن زمان مانند تلفظ «ح» به صورت «خ» اشاره می کند. از دیگر شاخصه ها افزودن «ی» بین الف و حرف ساکن بوده است؛ مثلاً «لاهیجان»، «لاهیجیان» تلفظ می شده است که احتمالاً مشخصات زبان دیلمیان هم بوده است. ابواسحاق صابی نیز در گزارشی که در مورد علویان تبرستان و گیلان دارد گزارش مشابهی می دهد. اصطخری دربارهٔ این ناحیه می نویسد: «زبانشان یکتاست و غیر از فارسی و عربی است مقدسی نیز می گوید: «زبان ناحیه دیلم متفاوت و دشوار است. ».
مقدسی در قرن چهارم می نویسد: زبان مردم گرگان و قومس باهم قرابت دارد و مردم آنجا «ه» را زیاد به کار می برند و می گویند «هاکن» و «هاده» و زبان مردم طبرستان بدان نزدیک است مگر آنکه در آن عجله و شتابناکی هست. زبان مردم دیلم پیچیده و برعکس است و گیلانیان «خ» را زیاد استعمال کنند. نوشته مقدسی نشان می دهد وی میان گویش گیلکی و دیلمی تفاوت می گذاشته است.
حسین کریمیان، زبان دیلمی های قدیم را مازندرانی دانسته و نفوذ مازندرانی در گویش های کوهپایه های مرکزی جنوب البرز را متأثر از راه یابی دیلمی ها در سده های آغازین بعد از اسلام و وارد کردن زبان خودشان به این مناطق می داند.
زبان ها، گویش ها یا لهجه هایی که امروزه در کناره دریای مازندران به کار می روند علاوه بر دو گونه اصلی به نام های مازندرانی ( طبری ) و گیلکی، انواع زیر را شامل می شوند: تالشی، تاتی، کردی، طالقانی، افتری، زابلی، بلوچی، گوداری، کتولی، افغانی، لری، ترکی، ترکمنی، عربی، فارسی، روسی، قزاقی، گالشی و دیلمی.
... [مشاهده متن کامل]
دانشنامه ایرانیکا در مورد زبان دیلمی ها می نویسد: در دورهٔ اسلامی دیلمی ها به زبانی صحبت می کردند که از گویش های ایرانی شمال غربی بوده است. این گویش بسیار شبیه زبانی بوده که گیل ها تکلم می کردند. افسانه ای از آن زمان وجود دارد که در آن گیلانی ها و دیلمی ها فرزندان دو برادر بنام های گیل و دیلم دانسته می شدند. استخری همچنین به قبیله ای در ارتفاعات دیلمان اشاره می کند که به زبانی غیر از زبان گیلانی ها و دیلمی ها صحبت می کردند. مقدسی به بعضی ویژگی های زبان گیلیان آن زمان مانند تلفظ «ح» به صورت «خ» اشاره می کند. از دیگر شاخصه ها افزودن «ی» بین الف و حرف ساکن بوده است؛ مثلاً «لاهیجان»، «لاهیجیان» تلفظ می شده است که احتمالاً مشخصات زبان دیلمیان هم بوده است. ابواسحاق صابی نیز در گزارشی که در مورد علویان تبرستان و گیلان دارد گزارش مشابهی می دهد. اصطخری دربارهٔ این ناحیه می نویسد: «زبانشان یکتاست و غیر از فارسی و عربی است مقدسی نیز می گوید: «زبان ناحیه دیلم متفاوت و دشوار است. ».
مقدسی در قرن چهارم می نویسد: زبان مردم گرگان و قومس باهم قرابت دارد و مردم آنجا «ه» را زیاد به کار می برند و می گویند «هاکن» و «هاده» و زبان مردم طبرستان بدان نزدیک است مگر آنکه در آن عجله و شتابناکی هست. زبان مردم دیلم پیچیده و برعکس است و گیلانیان «خ» را زیاد استعمال کنند. نوشته مقدسی نشان می دهد وی میان گویش گیلکی و دیلمی تفاوت می گذاشته است.
حسین کریمیان، زبان دیلمی های قدیم را مازندرانی دانسته و نفوذ مازندرانی در گویش های کوهپایه های مرکزی جنوب البرز را متأثر از راه یابی دیلمی ها در سده های آغازین بعد از اسلام و وارد کردن زبان خودشان به این مناطق می داند.
زبان ها، گویش ها یا لهجه هایی که امروزه در کناره دریای مازندران به کار می روند علاوه بر دو گونه اصلی به نام های مازندرانی ( طبری ) و گیلکی، انواع زیر را شامل می شوند: تالشی، تاتی، کردی، طالقانی، افتری، زابلی، بلوچی، گوداری، کتولی، افغانی، لری، ترکی، ترکمنی، عربی، فارسی، روسی، قزاقی، گالشی و دیلمی.
ما تاپالیها هیچ ربطی به تاپالستان نداریم ، در اصل ساکن بنگلادش و میانمار بودیم و اصلا نمیدانیم تاپارستان کوجاست ، زبان تاپالی یا طبری هم مربوط به سودان هست نه منطقه موسوم به تاپالستان در بنگلادش
ابن خلدون مورخ و جغرافیدان بزرگ عرب در کتابش تاریخ ابن خلدون در مورد دیلمیان و اصالت گیلانیشان مینویسد : هر یک از اقوال در مورد نسب دیلمیان را بپذیریم جیل ( گیل ها ) برادران دیلم ها هستند . همه نسب شناسان
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
بر این معترفند . اینان همه مردم گیلان اند و دارای یک عصبیت واحد . مساکن دیلم و گیل کوهستانهای طبرستان و جرجان است تا کوهستانهای ری و گیلان و سواحل آن دریاچه معروف یعنی دریاچه گیلان. ابوزید عبدالرحمن بن محمد ( ابن خلدون ) ( ۱۳۸۳ ) . تاریخ ابن خلدون ( به عربی ) . ترجمهٔ عبدالمحمد آیتی. دانشگاه تهران. ص. ۶۹۶
ما تاپالیها از قوم کم اهمیت و منقرض شده تاپالی از تاپالستان خیلی گنده. از ماژعندران کاملا دیلمی هستیم و غیر از ما تاپالیها کسی دیلمی نیست ، بهرام ساروی از قلب تاپالستان
ما دیلمیان هیچ ربطی به گیلک ها نداریم ما دیلمیان رودبار خود را تات مینامیم و زبان خود را تاتی مینامیم و دیلمیان سیاهکل خود را گالش یا ییلاقی و زبان خود را گالشی یا ییلاقی مینامند ما دیلمیان هیچ وقت به
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
خودمون گیلک نگفتیم و به زبانمون هم گیلکی نگفتیم لطفا گیلک ها بی خود و بی جهت تاریخ دیلم را برای خودتون مصادره نکنید با تشکر.
زبان دیلمی زبانیست که در کوهستان گیلان صحبت میشود و مردمان بومی به آن گالشی و تاتی میگویند.
دیلمیان اشکورات و سیاهکل به خود گالش و به زبان خود گالشی میگویند.
دیلمیان رودبار به خود تات و به زبان خود تاتی میگویند.
دیلمیان اشکورات و سیاهکل به خود گالش و به زبان خود گالشی میگویند.
دیلمیان رودبار به خود تات و به زبان خود تاتی میگویند.