زبان جغتایی ( به جغتایی: چغتای ) زبانی منقرض شدهٔ ترک تبار در آسیای میانه است. [ ۲] از دوران تیمور لنگ تا اوایل قرن بیستم زبان ادبی مشترک ترک زبانان این منطقه به شمار می رفت. جغتایی نیای زبان های قارلقی همچون ازبکی و اویغوری است. علی شیر نوایی یکی از ادیبان و شاعران مشهور ادبیات جغتایی است. بابر، مؤسس سلسلهٔ گورکانی در هند، نیز کتاب بابرنامهٔ خود را به زبان ترکی جغتایی نوشت.
جغتایی از جنبهٔ لغوی و قواعد زبان، از دیگر زبان های مهم جامعهٔ اسلامی به ویژه فارسی و عربی متأثر شده است. بسیاری از آثار شیوایی که در این زبان نوشته شده اند به عنوان ابزاری برای جلب توجه و تحسین ادیبان دوران بوده است. جغتایی یکی از پیشرفته ترین زبان های ترکی میانه است که به خوبی مستند شده است. لغت نامهٔ سنگلاخ حدود شش هزار لغت ترکی را دربرمی گیرد که عمدتاً به زبان جغتایی است. [ ۳] امروزه آثار ادبی جغتایی در ازبکستان به عنوان بخشی از میراث ملی کشور مطالعه می شود.
واژه جغتایی به خانات جغتای ( ۱۲۲۵ تا ۱۶۸۰ میلادی ) مرتبط است که از نوادگان پسر دوم چنگیز خان به نام جغتای بودند. [ ۴] بیشتر ترک های جغتایی و تاتارها، که به این زبان سخن می گفتند، ادعا داشتند که از نسل جغتای خان بودند که اتفاقی بعید است[ نیازمند منبع]
جغتایی در سال ۱۹۲۴ به عنوان بخشی از مراحل آمادگی برای تأسیس جمهوری شوروی ازبکستان، رسماً «ازبکی باستان» نامیده شد[ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۹] که طبق نظر ادوارد ای. آلورث «تحریف ناشایسته تاریخ ادبی منطقه» بود و از آن برای ازبک نامیدن نویسندگانی همچون علی شیر نوایی استفاده می شد. [ ۱۰] [ ۱۱] از این زبان گاه با «ترکی» یا «سارت» نیز یاد می شود. [ ۹] در چین نیز گاه به آن «اویغوری باستان» می گویند. [ ۱۲]
جغتایی یکی از زبان های ترک تبار است که در اواخر قرن ۱۵ پدیدار شد. [ ۷] : 143 این زبان به شاخه قارلقی از خانواده زبان های ترکی تعلق دارد و از ترکی میانه، که زبان میانجی آسیای میانه بود، با تأثیرات واژگانی بسیار از عربی و فارسی پدید آمده است. گونه ادبی آن بر اساس دو گونه ادبی پیشین ترکی میانه، قره خانی و خوارزمی بود. می توان این زبان را به سه دوره تقسیم کرد:
• جغتایی پیشاکلاسیک ( ۱۴۰۰–۱۴۶۵ ) .
• جغتایی کلاسیک ( ۱۴۶۵–۱۶۰۰ ) .
• جغتایی پساکلاسیک ( ۱۶۰۰–۱۹۲۱ ) .
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفجغتایی از جنبهٔ لغوی و قواعد زبان، از دیگر زبان های مهم جامعهٔ اسلامی به ویژه فارسی و عربی متأثر شده است. بسیاری از آثار شیوایی که در این زبان نوشته شده اند به عنوان ابزاری برای جلب توجه و تحسین ادیبان دوران بوده است. جغتایی یکی از پیشرفته ترین زبان های ترکی میانه است که به خوبی مستند شده است. لغت نامهٔ سنگلاخ حدود شش هزار لغت ترکی را دربرمی گیرد که عمدتاً به زبان جغتایی است. [ ۳] امروزه آثار ادبی جغتایی در ازبکستان به عنوان بخشی از میراث ملی کشور مطالعه می شود.
واژه جغتایی به خانات جغتای ( ۱۲۲۵ تا ۱۶۸۰ میلادی ) مرتبط است که از نوادگان پسر دوم چنگیز خان به نام جغتای بودند. [ ۴] بیشتر ترک های جغتایی و تاتارها، که به این زبان سخن می گفتند، ادعا داشتند که از نسل جغتای خان بودند که اتفاقی بعید است[ نیازمند منبع]
جغتایی در سال ۱۹۲۴ به عنوان بخشی از مراحل آمادگی برای تأسیس جمهوری شوروی ازبکستان، رسماً «ازبکی باستان» نامیده شد[ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۹] که طبق نظر ادوارد ای. آلورث «تحریف ناشایسته تاریخ ادبی منطقه» بود و از آن برای ازبک نامیدن نویسندگانی همچون علی شیر نوایی استفاده می شد. [ ۱۰] [ ۱۱] از این زبان گاه با «ترکی» یا «سارت» نیز یاد می شود. [ ۹] در چین نیز گاه به آن «اویغوری باستان» می گویند. [ ۱۲]
جغتایی یکی از زبان های ترک تبار است که در اواخر قرن ۱۵ پدیدار شد. [ ۷] : 143 این زبان به شاخه قارلقی از خانواده زبان های ترکی تعلق دارد و از ترکی میانه، که زبان میانجی آسیای میانه بود، با تأثیرات واژگانی بسیار از عربی و فارسی پدید آمده است. گونه ادبی آن بر اساس دو گونه ادبی پیشین ترکی میانه، قره خانی و خوارزمی بود. می توان این زبان را به سه دوره تقسیم کرد:
• جغتایی پیشاکلاسیک ( ۱۴۰۰–۱۴۶۵ ) .
• جغتایی کلاسیک ( ۱۴۶۵–۱۶۰۰ ) .
• جغتایی پساکلاسیک ( ۱۶۰۰–۱۹۲۱ ) .
wiki: زبان جغتایی