زبان بلخی یا باختری ( یا آریائو، اریو ) ؛ که در سده های یکم تا نهم میلادی در سرزمین باستانی بلخ، پیش از گسترش زبان فارسی در شمال ایالت خراسان باستان ( افغانستان کنونی ) کنونی رایج بود. تا سال ۱۹۵۷ اثری از زبان بلخی در دست نبود. در این سال باستان شناسان فرانسوی کامیاب شدند نوشتاری را در سرخ کوتل ( واقع در بغلان ) از این زبان به دست آورند. این کتیبه از زیارت است که به دستور کانیشکا ( سال جلوس ۱۲۰ یا ۱۲۵میلادی ) پادشاه بزرگ کوشانی ساخته شده است. این کتیبه با الفبای تخاری در ۲۵ سطر نوشته شده. باختری ارتباط نزدیکی با سغدی و خوارزمی، نسبت به سکایی دارد.
... [مشاهده متن کامل]
زبان بلخی از زبان های ایرانی شرقی و از شاخهٔ شمال شرقی بود که مردم باختر یا تخارستان در دوره های کوشانیان و هپتالیان بدان سخن می گفتند. این زبان با زبان های ایرانی میانهٔ سغدی و خوارزمی پیوند نزدیکی دارد.
الفبای باختری بر اساس الفبای یونانی بوده است. علاوه بر ۲۴ حرف یونانی، باختری ها با تغییر دادن حرف رو ( Ρ ) یک حرف جدید به نام شو ( Ϸ ) نیز که نمایندهٔ صدای /ش/ بود به این الفبا اضافه کردند. دو حرف پسی ( Ψ ) و کسی ( Ξ ) در نوشتن زبان باختری بدون استفاده بودند، ولی احتمالاً برای نوشتن اعداد ( همانگونه که در یونانی به کار می رود ) به کار می رفتند.
زبان بلخی در ناحیه ای تکلم می شده است که نخستین پارسی سرایان در تاریخ ادب پارسی از آنجا برخاسته بودند، بنابراین وجود وام واژه های بلخی در زبان فارسی طبیعی است ( گرچه از بین زبان های ایرانی شرقی، زبان سغدی تأثیر بیشتری روی فارسی داشته است ) . واژه های فارسی «ملخ»، «خدیو»، «خزان»، «لهراسپ»، فعل «الفختن» ( یا «الفغدن» ) ، و نیز احتمالاً واژهٔ «فلاخن» ازجمله وام واژه های بلخی در فارسی اند.
آثار باقی مانده از این زبان شامل سکه ها، مهرها، کتیبه ها و دست نوشته ها است. البته تمام سکه نوشته ها و نوشته های روی سر سکه ها را نمی توان نوشته هایی بلخی به شمار آورد. در دهه ۱۹۹۰ میلادی انبوهی از اسناد بلخی کشف شد که در میان آن ها بخش عمده ای از نامه های بلخی به واسطۀ ارائۀ آگاهی های تازه دربارهٔ این زبان از اهمیت چشمگیری برخوردارند. این نامه ها غالباً بر روی چرم و پارچه نوشته شده اند.
... [مشاهده متن کامل]
زبان بلخی از زبان های ایرانی شرقی و از شاخهٔ شمال شرقی بود که مردم باختر یا تخارستان در دوره های کوشانیان و هپتالیان بدان سخن می گفتند. این زبان با زبان های ایرانی میانهٔ سغدی و خوارزمی پیوند نزدیکی دارد.
الفبای باختری بر اساس الفبای یونانی بوده است. علاوه بر ۲۴ حرف یونانی، باختری ها با تغییر دادن حرف رو ( Ρ ) یک حرف جدید به نام شو ( Ϸ ) نیز که نمایندهٔ صدای /ش/ بود به این الفبا اضافه کردند. دو حرف پسی ( Ψ ) و کسی ( Ξ ) در نوشتن زبان باختری بدون استفاده بودند، ولی احتمالاً برای نوشتن اعداد ( همانگونه که در یونانی به کار می رود ) به کار می رفتند.
زبان بلخی در ناحیه ای تکلم می شده است که نخستین پارسی سرایان در تاریخ ادب پارسی از آنجا برخاسته بودند، بنابراین وجود وام واژه های بلخی در زبان فارسی طبیعی است ( گرچه از بین زبان های ایرانی شرقی، زبان سغدی تأثیر بیشتری روی فارسی داشته است ) . واژه های فارسی «ملخ»، «خدیو»، «خزان»، «لهراسپ»، فعل «الفختن» ( یا «الفغدن» ) ، و نیز احتمالاً واژهٔ «فلاخن» ازجمله وام واژه های بلخی در فارسی اند.
آثار باقی مانده از این زبان شامل سکه ها، مهرها، کتیبه ها و دست نوشته ها است. البته تمام سکه نوشته ها و نوشته های روی سر سکه ها را نمی توان نوشته هایی بلخی به شمار آورد. در دهه ۱۹۹۰ میلادی انبوهی از اسناد بلخی کشف شد که در میان آن ها بخش عمده ای از نامه های بلخی به واسطۀ ارائۀ آگاهی های تازه دربارهٔ این زبان از اهمیت چشمگیری برخوردارند. این نامه ها غالباً بر روی چرم و پارچه نوشته شده اند.
