زبان ایدو

این زبان پایه های خودش را از زبان اسپرانتو گرفته که به وسیله دکتر لودویک لازاروس زامنهوف ابداع گردید.
محتویات [نهفتن]
۱ ایدو و اسپرانتو
۱. ۱ تفاوت های ایدو و اسپرانتو
۲ آواشناسی
۳ دستور زبان
۴ ضمایر شخصی
۵ گویشوران زبان ایدو
۶ نمونه ای از ایدو
۶. ۱ شاهزاده کوچولو به زبان ایدو
۷ نشستهای بین المللی زبان ایدو
۸ جستارهای وابسته
ایدو و اسپرانتو [ویرایش]
ایدو از نظر دستوری بسیار به زبان اسپرانتو شبیه می باشد. همچنین از نظر واژگان. ایدو و اسپرانتو دو زبان ساده از نظر دستوری، آموزش و استفاده از واژگان با ریشهٔ اروپایی می باشند:
تفاوت های ایدو و اسپرانتو [ویرایش]
• الفبای اسپرانتو دارای ۶ حرف غیر لاتین می باشد که ۳ حرف آن در هیچ زبان زندة دیگری وجود ندارند. به دیگر سخن اسپانتو برای استفاده در اینترنت، پست الکترونیک دارای اشکالات تایپی می باشد که برای این منظور از روشهای مختلفی استفاده می شود. ایدو این مشکل را با انتخاب الفبای ۲۶ حرفی لاتین ( انگلیسی ) برطرف نموده است. ۲ تا از این حروف یعنی ch ( چ ) و sh ( ش ) ترکیبی بوده و حرف kv زبان اسپرانتو تبدیل به qu شده است که صدای ( کو ) می دهد همانند واژة quick انگلیسی. حرف gu نیز جانشین حرف gv اسپرانتو شده است. واژه های ایدو فنوتیک بوده که در نگارش و خواندن هیچ تغییری ندارند.
• زبان ایدو دارای اشکالات دستوری زبان اسپرانتو نیست. در زبان اسپرانتو صفت با اسم همراه است در مفرد بصورت مفرد و در جمع بصورت جمع می آید درحالی که در زبان ایدو اینگونه نیست.
• اسپرانتو برای بیان حالت مفعولی ( را ) از حرف n استفاده می نماید که این حالت در زبان ایدو اختیاری می باشد.
• ایدو قابلیت تبدیل واژگان را از حالتهای مختلف به هم دارد از قبیل اسم به صفت، صفت به قید و غیره.
• ایدو همانند اسپرانتو دارای نام های مؤنث مشتق شده از نام های مذکر برای بیان اسمهای خانوادگی نیست. در اسپرانتو واژة خواهر از واژة برادر مشتق شده است و الخ. در ایدو یک واژة اصلی می باشد که هر دو جنس مذکر و مؤنث از آن مشتق می شوند برای مثال واژة frato ( برادری و خواهری ) که از آن fratulo ( برادر ) و fratino ( خواهر ) مشتق شده است. در صورت کلی ایدو دارای ۲ یا ۳ ریشه - واژه می باشد همانند genitoro ( والدین ) ، patro ( پدر ) و matro ( مادر ) درحالیکه در اسپرانتو فقط یکی می باشد.
آواشناسی [ویرایش]
حروف صدادار ایدو همان ۵ حرف ( a، e، i، o، u ) می باشند. تکیه آوائی نیز در سیلاب یکی مانده به آخر می باشد جز در فعال در در سیلاب پایانی می باشد.
دستور زبان [ویرایش]
هر واژه در فرهنگ لغات ایدو از یک ریشه - واژه ساخته شده است. یک ریشه - واژه شامل یک ریشه و یک پایانة دستوری می باشد. دیگر واژگان را می توان با تغییر پایانة آن واژه ساخت. در زبان ایدو هیچ قانون اجباری جایگاه دستوری واژگان وجود ندارد و دلبخواه است. تعدادی از پایانه های دستوری:
• o - : نام های مفرد
• i - : نام های جمع
• a - : صفت
• e - : قید
• ir - : مصدر در زمان گذشته
• ar - : مصدر در زمان حال
• - or: مصدر در زمان آینده
• - is: فعل در زمان گذشته
• - as: فعل در زمان حال
• - os: فعل در زمان آینده
• - us: فعل شرطی
• - ez: فعل امری
این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این الگو را از بالای مقاله بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.
ضمایر شخصی [ویرایش]
مفرد جمع نامشخص اول شخص دوم شخص سوم شخص اول شخص دوم شخص سوم شخص خودمانی محترمانه مذکر مؤنث خنثی در صورت مهم مشخص نبودن جنسیت فارسی من تو شما او او او او ما شما آنها کسی، شخصی ایدو me tu vu il ( u ) el ( u ) ol ( u ) lu ni vi li on ( u )
گویشوران زبان ایدو [ویرایش]
ایدو در واقع توسط عده ای از اسپرانتودانان اصلاح طلب ابداع شد و بسیاری از متکلمان زبان ایدو اسپرانتودان بوده اند که بعداً به این زبان گرایش پیدا کرده اند. جماعت بسیاری از ایدودانها در آلمان، فرانسه و اسپانیا می باشند و تعدادی نیز در دیگر کشورها. همچنین بین کسانیکه به زبان ایدو صحبت می کنند با کسانیکه به این زبان آشنا هستند فرق است. خیلی از اسپرانتودانها به این زبان آشنا هستند ولی زبان کاریشان اسپرانتو است و با ایدو کار نمی کنند.
نمونه ای از ایدو [ویرایش]
شاهزاده کوچولو به زبان ایدو [ویرایش]
بخشی از فصل ۱۷ این کتاب:
( . . . )
–Bona nokto! –dicis la surprizata princeto.
–Bona nokto! –dicis la serpento.
–Adsur qua planeto me falis ? –questionis la princeto.
–Adsur Tero، sur Afrika. –respondis la serpento.
–Ha !. . . Kad esas nulu sur Tero ?
–To esas la dezerto، e nulu esas sur la dezerti. Tero esas tre granda –dicis la serpento. La princeto sideskis sur stono e levis lua okuli a la cielo.
–Me questionas a me –lu dicis - ka la steli intence brilas por ke uladie singlu povez trovar sua stelo. Videz mea planeto، olu esas exakte super ni. . . ma tre fore!
–Olu esas bela planeto –dicis la serpento - . Por quo vu venis adhike ?
–Esas chagreneto inter floro e me –dicis la princeto.
–Ha! –dicis la serpento. E la du permanis silence.
–Ube esas la personi ? –klamis fine la pri . . .