زُبالۀ هسته ای (nuclear waste)
فرآورده های جانبی پرتوزاو سمیِصنایع تولید انرژی هسته ایو تسلیحات اتمی. عمر فعال زبالۀ هسته ای ممکن است حدود چندهزار سال باشد. زبالۀ رآکتورها به سه دسته تقسیم می شوند: سوخت مصرف شدۀ در سطح بالایا پسمانده ای که بعد از تخلیۀ سوخت هسته ای از رآکتور و بازفرآوری آن باقی می ماند، سوخت متوسطکه ممکن است عمری طولانی داشته باشد، و زبالۀ سطح پاییناما حجیم حاصل از رآکتورها که فقط پرتوزایی کوتاه مدت دارد. دفع این زباله ها از طریق دفن در زمین یا دریا مشکلات ایمنی، زیست محیطی، و امنیتی در پی دارد. مسائل زباله های هسته ای کانون بحث و مناقشه است و آیندۀ تولید برق با نیروگاه های هسته ای را تهدید می کند. در پی توافق اعضای کنوانسیون تخلیۀ لندن در زمینۀ تعلیق موقت، تخلیۀ زباله های هسته ای در دریا از ۱۹۸۳ رسماً متوقف شد. این کنوانسیون یکی از نهادهای وابسته به سازمان ملل است که بر دفع زبالۀ هسته ای در دریا نظارت دارد. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مخفیانه به تخلیۀ زبالۀ هسته ای ادامه می داد و از ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۶، هزاران تن زبالۀ هسته ای و سه رآکتور معیوب را به دریا ریخت. از ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۹، اتحاد جماهیر شوروی و فدراسیون روسیه حدود ۱۲تریلیون بکرلمواد پرتوزا در دریا تخلیه کرده اند. روسیه امکاناتی برای فرآوری زبالۀ هسته ای ندارد و در ۱۹۹۳ اعلام کرد تا ۱۹۹۷ به تخلیۀ زبالۀ هسته ای در دریا و نقض کنوانسیون های بین المللی ادامه خواهد داد. بیست رآکتور هسته ای، متعلق به کشتی های شوروی در اقیانوس آرام و اقیانوس منجمد شمالی (۱۹۶۵ـ۱۹۹۳)، تخلیه شده است که بعضی نشتی نیز دارند. این وضعیت به خصوص در اطراف شبه جزیرۀ کولامشاهده می شود. مناطق تخم ریزی ماهی ها در آب های اطراف نروژ در نتیجۀ نشت پلوتونیومکلاهک های هسته ای شوروی در معرض تهدیدند. عمر فعال زبالۀ معدن اورانیومیا کارخانۀ تغلیظ حدود چند هزار سال است و سوخت مصرف شده تا دَه ها هزار سال خطرناک است. این نوع زباله ها در مناطق گوناگون دریایی دور ریخته شده اند، اما تضمینی برای ایمنی این نوع دفع، حتی برای زباله هایی با فعالیت کم در دست نیست. پیشنهاد شده است زباله های با فعالیت بالا در معادن قدیمی، سازندهای گرانیتی، و مخازن ویژه دور ریخته شوند. نویدبخش ترین روش پیشنهادی دفن آن ها در استوانه هایی از شیشۀ صلب است که در ظرف هایی از جنس آلیاژ تیتانیوم ـ کبالت قرار می گیرند و به سیاره های مرده فرستاده می شوند. در زیر دریا، این ظرف ها پس از هزار سال دچار خوردگی می شوند و استوانه های شیشه ای نیز هزار سال بعد تجزیه می شوند. هر سال حدود یک سوم سوخت رآکتورهای هسته ای مصرف می شود. سوخت مصرف شده را به واحد بازفرآوریمنتقل می کنند تا فرآورده های زبالۀ پرتوزا را به روش شیمیایی و طی فرآیندی خطرناک و پرهزینه از اورانیوم و پلوتونیوم جدا کنند. در این عملیات، حجم زبالۀ هسته ای حدود ۱۰۰ برابر افزایش می یابد.
فرآورده های جانبی پرتوزاو سمیِصنایع تولید انرژی هسته ایو تسلیحات اتمی. عمر فعال زبالۀ هسته ای ممکن است حدود چندهزار سال باشد. زبالۀ رآکتورها به سه دسته تقسیم می شوند: سوخت مصرف شدۀ در سطح بالایا پسمانده ای که بعد از تخلیۀ سوخت هسته ای از رآکتور و بازفرآوری آن باقی می ماند، سوخت متوسطکه ممکن است عمری طولانی داشته باشد، و زبالۀ سطح پاییناما حجیم حاصل از رآکتورها که فقط پرتوزایی کوتاه مدت دارد. دفع این زباله ها از طریق دفن در زمین یا دریا مشکلات ایمنی، زیست محیطی، و امنیتی در پی دارد. مسائل زباله های هسته ای کانون بحث و مناقشه است و آیندۀ تولید برق با نیروگاه های هسته ای را تهدید می کند. در پی توافق اعضای کنوانسیون تخلیۀ لندن در زمینۀ تعلیق موقت، تخلیۀ زباله های هسته ای در دریا از ۱۹۸۳ رسماً متوقف شد. این کنوانسیون یکی از نهادهای وابسته به سازمان ملل است که بر دفع زبالۀ هسته ای در دریا نظارت دارد. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مخفیانه به تخلیۀ زبالۀ هسته ای ادامه می داد و از ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۶، هزاران تن زبالۀ هسته ای و سه رآکتور معیوب را به دریا ریخت. از ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۹، اتحاد جماهیر شوروی و فدراسیون روسیه حدود ۱۲تریلیون بکرلمواد پرتوزا در دریا تخلیه کرده اند. روسیه امکاناتی برای فرآوری زبالۀ هسته ای ندارد و در ۱۹۹۳ اعلام کرد تا ۱۹۹۷ به تخلیۀ زبالۀ هسته ای در دریا و نقض کنوانسیون های بین المللی ادامه خواهد داد. بیست رآکتور هسته ای، متعلق به کشتی های شوروی در اقیانوس آرام و اقیانوس منجمد شمالی (۱۹۶۵ـ۱۹۹۳)، تخلیه شده است که بعضی نشتی نیز دارند. این وضعیت به خصوص در اطراف شبه جزیرۀ کولامشاهده می شود. مناطق تخم ریزی ماهی ها در آب های اطراف نروژ در نتیجۀ نشت پلوتونیومکلاهک های هسته ای شوروی در معرض تهدیدند. عمر فعال زبالۀ معدن اورانیومیا کارخانۀ تغلیظ حدود چند هزار سال است و سوخت مصرف شده تا دَه ها هزار سال خطرناک است. این نوع زباله ها در مناطق گوناگون دریایی دور ریخته شده اند، اما تضمینی برای ایمنی این نوع دفع، حتی برای زباله هایی با فعالیت کم در دست نیست. پیشنهاد شده است زباله های با فعالیت بالا در معادن قدیمی، سازندهای گرانیتی، و مخازن ویژه دور ریخته شوند. نویدبخش ترین روش پیشنهادی دفن آن ها در استوانه هایی از شیشۀ صلب است که در ظرف هایی از جنس آلیاژ تیتانیوم ـ کبالت قرار می گیرند و به سیاره های مرده فرستاده می شوند. در زیر دریا، این ظرف ها پس از هزار سال دچار خوردگی می شوند و استوانه های شیشه ای نیز هزار سال بعد تجزیه می شوند. هر سال حدود یک سوم سوخت رآکتورهای هسته ای مصرف می شود. سوخت مصرف شده را به واحد بازفرآوریمنتقل می کنند تا فرآورده های زبالۀ پرتوزا را به روش شیمیایی و طی فرآیندی خطرناک و پرهزینه از اورانیوم و پلوتونیوم جدا کنند. در این عملیات، حجم زبالۀ هسته ای حدود ۱۰۰ برابر افزایش می یابد.
wikijoo: زباله_هسته_ای