زایلیتول

زایلیتول که در ایران به آن گزیلیتول نیز می گویند ( به انگلیسی: Xylitol ) یک ماده از دسته پلی الکل ( به انگلیسی: polyalcohol ) ها یا الکل قند ( به انگلیسی: alditol ) است. فرمول شیمیایی این ماده ( CHOH ) 3 ( CH2OH ) 2 می باشد. زایلیتول در اصل همپار دست سانی پنتان - ۱٬۲٬۳٬۴٬۵ - پنتول است. زایلیتول تقریباً به شیرینی ساکارز است اما نسبت به آن ۳۳ درصد کالری کمتری دارد و به عنوان شیرین کننده دیابتی استفاده می شود. زایلیتول بر خلاف دیگر شیرین کننده های طبیعی یا مصنوعی، به گونه ای فعال برای سلامت دندان ها مفید است و حتی مصرف مداوم آن امکان پوسیدگی دندان ها را تا یک سوم کاهش می دهد و همچنین سبب جذب مجدد مواد معدنی توسط مینای دندان ها می شود که استحکام دندان ها را افزایش می دهد. همچنین تحقیقات نشان می دهند که جویدن آدامس های حاوی زایلیتول از بروز عفونت گوش میانی که یکی از شایعترین بیماری های دوران کودکی است تا حدی جلوگیری می کند. زایلیتول به طور طبیعی و در غلظت های پایین در الیاف بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شود، و می تواند از انواع توت های مختلف، جو، و قارچ، و همچنین به عنوان یک ماده فیبری خشک از پوسته ذرت و تفاله نیشکر استخراج شود. با این حال، در تولید صنعتی زایلیتول از زیلان ( به انگلیسی: Xylan ) ، نوعی همی سلولز که از سخت چوب ها استخراج می شود استفاده می شود که طی فرایند آبکافت زیلان به گزیلوز تبدیل شده و سپس طی فرایند هیدروژنه کردن به زایلیتول تبدیل می شود.
انواع گیاهان از جمله انواع توت ها، قارچ ها، پوست درخت غان و پوسته ذرت استخراج شود. همچنین به طور طبیعی در بدن ما تولید می شود. طعم آن به شیرینی قند ساکارز معمولی است، اما فقط دو سوم کالری آن را دارد. زایلیتول خالص به شکل کریستال های سفید رنگ و ظاهر و طعمی شبیه شکر دانه ریز معمولی دارد. به طور سنتی در آدامس ها، خمیردندان ها و دهان شویه ها استفاده می شود، زیرا دارای خاصیت شیرین کنندگی قوی است اما بدون مزه است. از اواخر دهه ۲۰۰۰، فشار زیادی برای مصرف آن به جای شکر وجود داشت و شکل دانه ای سفید آن به این معنی است که می توان آن را به صورت پاشیده یا به جای شکر سنتی در پخت و پز و پخت به همان مقدار استفاده کرد. [ ۲]