زازاکی، زازا، زازایی یا دیملی ( به زازاکی: Dımıli, Zazaki ) یکی از زبان های ایرانی شاخهٔ شمال غربی است که در شرق آناتولی ( ترکیه ) توسط مردم زازایی صحبت می شود. شمار زازازبانان را تا حدود ۴ میلیون تن حدس می زنند. زازا زبانان با جمعیتی حدود ۲ تا ۳ میلیون نفر، چهارمین گروه قومی بزرگ ترکیه را پس از ترک ها، کردها و عرب ها تشکیل می دهند. زبان زازاکی از نظر دستور زبان، ژنتیک، زبان شناسی و واژگان با زبان های تالشی، آذری، تاتی ایران، سنگسری، سمنانی، گیلکی و مازندرانی که در سواحل دریای خزر و ایران مرکزی صحبت می شوند، ارتباط نزدیک دارد. اکثریت زازازبانان در شرق و جنوب شرق ترکیه ساکن هستند. زازاها پس از ترک ها، کردها و عرب ها چهارمین گروه قومی بزرگ ترکیه را تشکیل می دهند.
... [مشاهده متن کامل]
زبان زازا از نظر زبان شناسی به شاخه ایرانی گروه اصلی هند و ایرانی از خانواده زبان های هند و اروپایی تعلق دارد. زبان زازاکی از نظر دستور زبان، ژنتیک، زبان شناسی و واژگان با زبان های تالشی, پارسی آذری, سنگسری, سمنانی, تاتی, گیلکی و مازندرانی که در سواحل دریای خزر و ایران مرکزی صحبت می شوند، ارتباط نزدیک دارد. لودویگ پل نشان داد و فاش کرد که زازاکی به زبان تالشی، آذربایجانی قدیم و اشکانی که یک زبان مرده ایرانی است نزدیک است و شباهت های زیادی با این زبان ها دارد و تغییرات صوتی که کردی در طول تاریخ متحمل شده است در زازاکی وجود ندارد. به همین ترتیب، در مطالعه ای که در منطقه الازیغ - کبان انجام شد، مشخص شد که درک متقابل بین زازاها و کرد زبانان بسیار کم است. ولین تحقیق در مورد زبان زازاکی در سال ۱۸۵۶ با گردآوری های زبان شناس پیتر لرچ آغاز شد. لرچ به روسلو رفت، جایی که سربازان عثمانی که در جریان جنگ کریمه به اسارت روس ها درآمده بودند، در میان سربازان عثمانی اصالتاً زازا در آنجا رفت و آمد کرد و تالیفات زیادی در زازا ساخت. لرچ این آثار را به ترتیب در سالهای ۱۸۵۶ ، ۱۸۵۷ و ۱۸۵۸ در سه جلد در روسی منتشر کرد. بعدا, مولر در مطالعه خود زازاکی را به عنوان یک گویش فارسی ارزیابی کرد، اما همچنین تشخیص داد که زازاکی قدیمی تر از کردی و فارسی است و زازاکی از نظر توسعه تاریخی با کردی و فارسی متفاوت است این دیدگاه مولر بعدها توسط ف. سپگل ( ۱۸۷۱ ) ، و. توماسچک ( ۱۸۸۷ ) ، و. گایگر ( ۱۸۹۱ - ۱۹۰۱ ) و ا. سوچین ( ۱۹۰۱ ) پشتیبانی شد. بعدا در سال ۱۹۰۵ /۱۹۰۶ زبانشناس آلمانی اسکار مان از سوی آکادمی علوم پروس برای مستندسازی و تحلیل زبانی زبانهای ایرانی غربی مأمور شد. اسکار مان گردآوری های جامع زازا و ضبط های زبانی را در مناطق بینگول و سیورک انجام داده است. اسکار مان در نتیجه تحقیقات خود گفت: "دیدگاهی که قبلاً از جانب من دفاع شده است تأیید شده است، یعنی زازاکی مطلقاً ربطی به کردی ندارد و من تمام صرف فعل های عجیب گویش شمالی فارسی میانه متون تورفان را در زبان زازاکی می بینم. " پس از مرگ او. مان، کارل هادانک کتاب "Mundarten der Zaza" را با تحلیل های دستوری در سال ۱۹۳۲ منتشر کرد. هادانک در این کتاب به وضوح زازاکی را خارج از کردی طبقه بندی کرده است. جایگاه زبان زازاکی در زبان شناسی، پس از او. مان ( ۱۹۰۶ ) و ک. هادانک ( ۱۹۳۲ ) ، توسط دیوید ن. ماک کنزی ( ۱۹۶۱ ) ، گ. ل. ویندفهر ( ۱۹۸۹ ) ، ژ. گیپرت ( ۱۹۹۶ ) و بسیاری از محققان زبان شناس دیگر مورد بررسی قرار گرفت و به همین ترتیب تعیین شد.
... [مشاهده متن کامل]
زبان زازا از نظر زبان شناسی به شاخه ایرانی گروه اصلی هند و ایرانی از خانواده زبان های هند و اروپایی تعلق دارد. زبان زازاکی از نظر دستور زبان، ژنتیک، زبان شناسی و واژگان با زبان های تالشی, پارسی آذری, سنگسری, سمنانی, تاتی, گیلکی و مازندرانی که در سواحل دریای خزر و ایران مرکزی صحبت می شوند، ارتباط نزدیک دارد. لودویگ پل نشان داد و فاش کرد که زازاکی به زبان تالشی، آذربایجانی قدیم و اشکانی که یک زبان مرده ایرانی است نزدیک است و شباهت های زیادی با این زبان ها دارد و تغییرات صوتی که کردی در طول تاریخ متحمل شده است در زازاکی وجود ندارد. به همین ترتیب، در مطالعه ای که در منطقه الازیغ - کبان انجام شد، مشخص شد که درک متقابل بین زازاها و کرد زبانان بسیار کم است. ولین تحقیق در مورد زبان زازاکی در سال ۱۸۵۶ با گردآوری های زبان شناس پیتر لرچ آغاز شد. لرچ به روسلو رفت، جایی که سربازان عثمانی که در جریان جنگ کریمه به اسارت روس ها درآمده بودند، در میان سربازان عثمانی اصالتاً زازا در آنجا رفت و آمد کرد و تالیفات زیادی در زازا ساخت. لرچ این آثار را به ترتیب در سالهای ۱۸۵۶ ، ۱۸۵۷ و ۱۸۵۸ در سه جلد در روسی منتشر کرد. بعدا, مولر در مطالعه خود زازاکی را به عنوان یک گویش فارسی ارزیابی کرد، اما همچنین تشخیص داد که زازاکی قدیمی تر از کردی و فارسی است و زازاکی از نظر توسعه تاریخی با کردی و فارسی متفاوت است این دیدگاه مولر بعدها توسط ف. سپگل ( ۱۸۷۱ ) ، و. توماسچک ( ۱۸۸۷ ) ، و. گایگر ( ۱۸۹۱ - ۱۹۰۱ ) و ا. سوچین ( ۱۹۰۱ ) پشتیبانی شد. بعدا در سال ۱۹۰۵ /۱۹۰۶ زبانشناس آلمانی اسکار مان از سوی آکادمی علوم پروس برای مستندسازی و تحلیل زبانی زبانهای ایرانی غربی مأمور شد. اسکار مان گردآوری های جامع زازا و ضبط های زبانی را در مناطق بینگول و سیورک انجام داده است. اسکار مان در نتیجه تحقیقات خود گفت: "دیدگاهی که قبلاً از جانب من دفاع شده است تأیید شده است، یعنی زازاکی مطلقاً ربطی به کردی ندارد و من تمام صرف فعل های عجیب گویش شمالی فارسی میانه متون تورفان را در زبان زازاکی می بینم. " پس از مرگ او. مان، کارل هادانک کتاب "Mundarten der Zaza" را با تحلیل های دستوری در سال ۱۹۳۲ منتشر کرد. هادانک در این کتاب به وضوح زازاکی را خارج از کردی طبقه بندی کرده است. جایگاه زبان زازاکی در زبان شناسی، پس از او. مان ( ۱۹۰۶ ) و ک. هادانک ( ۱۹۳۲ ) ، توسط دیوید ن. ماک کنزی ( ۱۹۶۱ ) ، گ. ل. ویندفهر ( ۱۹۸۹ ) ، ژ. گیپرت ( ۱۹۹۶ ) و بسیاری از محققان زبان شناس دیگر مورد بررسی قرار گرفت و به همین ترتیب تعیین شد.
دوستت دارم
دوست داشتن