ریسندگی، بافندگی و صنایع نساجی در ایران
ریسندگی، بافندگی و صنایع نساجی در ایران
اولین اقدام در زمینۀ پارچه بافی را عباس میرزا نایب السلطنه انجام داد. برای ترویج تمدن جدید و رفع احتیاجات نظامی خود در ایران، کارگاه ماهوت بافی را در خوی تأسیس کرد. در آغاز، محصول به خوبی ماهوت فرنگی از کار در نیامد، اما با ورود وسایل و افزار آن از روسیه، محصول این کارگاه بهتر شد. دومین اقدام در ۱۲۷۵ش صورت گرفت. در این سال میرزا محمودخان ناصرالملک در شهر مسکو کارخانه ای خرید و به ایران فرستاد. اما از آن جایی که کارخانۀ فوق از اصل معیوب بود بعد از مدت اندکی از کار افتاد و ساختمان آن مخزن تدارکات حربیه و بعد از آن ضرابخانۀ دولتی در آن جا دایر شد. چون کار بافندگی جدید به جایی نرسید، فکر تأسیس کارخانۀ نخ ریسی، که مقدمۀ پارچه بافی است، پیدا شد. در ۱۳۱۲، مرتضی قلی خان صنیع الدوله با مشارکت حاجی محمدتقی شاهرودی، کارخانه ای را سفارش داد که ۲۳۰۰ دوک تمام تاب داشت. این کارخانه هم چندان دوامی نکرد زیرا نتوانست با جنس خارجی رقابت کند. مرحوم هدایت در زمان ریاست وزرایی خود با تصویب مجلس ۲۰هزار تومان از دولت قرض کرد و کارخانه را راه انداخت. بعد از این کارخانه، کارخانۀ شاهی سفارش داده شد. حاج محتشم اسفندیاری هم دوازده دستگاه ماشین آلات بافندگی از آلمان خرید و در تهران به کار انداخت. اما ماشین های فوق به علت فرسودگی چندان دوام نیاوردند. در اوایل ۱۳۱۶ حاج محمدحسین کازرونی دو شرکت تجاری به نام های مسعودیه و اسلامیه در اصفهان تأسیس کرد. شرکت اسلامیه ۱۳۱۶ شروع به کار کرد و هدفش رواج پارچه های وطنی بود. در ۱۲۸۹ش/۱۳۲۸ق حاج رحیم قزوینی یک کارخانۀ ریسمان ریسی در تبریز تأسیس کرد. در ۱۳۰۲ حاجی محمدحسین کازرونی کارخانۀ وطن را تأسیس و از ۱۳۰۴ بهره برداری از آن را آغاز کرد. کارخانۀ فوق را عطاء الملک دهش وارد کرده بود و چون سرمایۀ کافی برای راه اندازی آن نداشت با حاج محمدحسین کازرونی شریک شد. اما درپی بروز اختلاف بین آن ها در یک جلسۀ مشاوره در منزل شخصی سردار سپه، دهش سهم خود را به حاج محمدحسین کازرونی فروخت و سردار سپه برای کمک، سفارشی به مبلغ ۳۰۰هزار تومان برای احتیاجات قشون به کارخانه داد. این کارخانه نخستین کارخانۀ ریسندگی و بافندگی توأم مدرن بود و به دلیل آن که در یکی از ساختمان های صفوی بنام هفت دستگاه یا هفت دست عباسی ساخته شده بود، ابتدا به کارخانۀ هفت دست معروف شد. در ۱۳۱۲ ماشین آلات جدید برای تکمیل کارخانه وارد کردند. با افزایش ماشین آلات و تولیدات کارخانۀ فوق، یک کارخانۀ ریسمان بافی دیگر با سرمایۀ آن از انگلستان خریداری و نصب شد؛ این مجموعه که در آغاز به نام کارخانۀ کازرونی، سپس کارخانۀ وطن و کارخانۀ میهن نامیده می شد، در ۱۳۴۸ به سبب نداشتن مواد اولیه تعطیل شد. در ۱۳۱۷ احداث ساختمان کارخانۀ چیت سازی تهران شروع شد و در ۱۳۲۷ اولین قسمت محصول آن به بازار راه یافت. کارخانۀ مخمل و ابریشم کاشان در ۱۳۲۹ به وجود آمد. کارخانۀ مقدم در ۱۳۳۷ تأسیس و از آغاز ۱۳۴۰ بهره برداری عملی از آن شروع شد.
ریسندگی، بافندگی و صنایع نساجی در ایران
اولین اقدام در زمینۀ پارچه بافی را عباس میرزا نایب السلطنه انجام داد. برای ترویج تمدن جدید و رفع احتیاجات نظامی خود در ایران، کارگاه ماهوت بافی را در خوی تأسیس کرد. در آغاز، محصول به خوبی ماهوت فرنگی از کار در نیامد، اما با ورود وسایل و افزار آن از روسیه، محصول این کارگاه بهتر شد. دومین اقدام در ۱۲۷۵ش صورت گرفت. در این سال میرزا محمودخان ناصرالملک در شهر مسکو کارخانه ای خرید و به ایران فرستاد. اما از آن جایی که کارخانۀ فوق از اصل معیوب بود بعد از مدت اندکی از کار افتاد و ساختمان آن مخزن تدارکات حربیه و بعد از آن ضرابخانۀ دولتی در آن جا دایر شد. چون کار بافندگی جدید به جایی نرسید، فکر تأسیس کارخانۀ نخ ریسی، که مقدمۀ پارچه بافی است، پیدا شد. در ۱۳۱۲، مرتضی قلی خان صنیع الدوله با مشارکت حاجی محمدتقی شاهرودی، کارخانه ای را سفارش داد که ۲۳۰۰ دوک تمام تاب داشت. این کارخانه هم چندان دوامی نکرد زیرا نتوانست با جنس خارجی رقابت کند. مرحوم هدایت در زمان ریاست وزرایی خود با تصویب مجلس ۲۰هزار تومان از دولت قرض کرد و کارخانه را راه انداخت. بعد از این کارخانه، کارخانۀ شاهی سفارش داده شد. حاج محتشم اسفندیاری هم دوازده دستگاه ماشین آلات بافندگی از آلمان خرید و در تهران به کار انداخت. اما ماشین های فوق به علت فرسودگی چندان دوام نیاوردند. در اوایل ۱۳۱۶ حاج محمدحسین کازرونی دو شرکت تجاری به نام های مسعودیه و اسلامیه در اصفهان تأسیس کرد. شرکت اسلامیه ۱۳۱۶ شروع به کار کرد و هدفش رواج پارچه های وطنی بود. در ۱۲۸۹ش/۱۳۲۸ق حاج رحیم قزوینی یک کارخانۀ ریسمان ریسی در تبریز تأسیس کرد. در ۱۳۰۲ حاجی محمدحسین کازرونی کارخانۀ وطن را تأسیس و از ۱۳۰۴ بهره برداری از آن را آغاز کرد. کارخانۀ فوق را عطاء الملک دهش وارد کرده بود و چون سرمایۀ کافی برای راه اندازی آن نداشت با حاج محمدحسین کازرونی شریک شد. اما درپی بروز اختلاف بین آن ها در یک جلسۀ مشاوره در منزل شخصی سردار سپه، دهش سهم خود را به حاج محمدحسین کازرونی فروخت و سردار سپه برای کمک، سفارشی به مبلغ ۳۰۰هزار تومان برای احتیاجات قشون به کارخانه داد. این کارخانه نخستین کارخانۀ ریسندگی و بافندگی توأم مدرن بود و به دلیل آن که در یکی از ساختمان های صفوی بنام هفت دستگاه یا هفت دست عباسی ساخته شده بود، ابتدا به کارخانۀ هفت دست معروف شد. در ۱۳۱۲ ماشین آلات جدید برای تکمیل کارخانه وارد کردند. با افزایش ماشین آلات و تولیدات کارخانۀ فوق، یک کارخانۀ ریسمان بافی دیگر با سرمایۀ آن از انگلستان خریداری و نصب شد؛ این مجموعه که در آغاز به نام کارخانۀ کازرونی، سپس کارخانۀ وطن و کارخانۀ میهن نامیده می شد، در ۱۳۴۸ به سبب نداشتن مواد اولیه تعطیل شد. در ۱۳۱۷ احداث ساختمان کارخانۀ چیت سازی تهران شروع شد و در ۱۳۲۷ اولین قسمت محصول آن به بازار راه یافت. کارخانۀ مخمل و ابریشم کاشان در ۱۳۲۹ به وجود آمد. کارخانۀ مقدم در ۱۳۳۷ تأسیس و از آغاز ۱۳۴۰ بهره برداری عملی از آن شروع شد.