رومی، معماری (Roman architecture, ancient)
طاق نصرت رم
معماری دوران امپراتوری روم، از قرن ۴ پ م تا قرن ۵ م. مهارت رومی ها در استفاده از بتون (همراه با آجر)، از اهمیت سازه ای ستون ها کاست، و پیدایش شکل های مدور، ازجمله قوس، طاق و گنبد را امکان پذیر کرد.
انواع بنا. استفاده از قوس و طاق، نخست در سازه های خدمات عمومی، همچون پل ها و آبارهها، رایج شد. بعدها این عناصر و نیز گنبد را در ساختمان های خصوصی و عمومی، برای گسترش و تنوع بخشیدن به فضاهای داخلی به کار بردند. انواع بناهای رومی عبارت اند از بازیلیکا، تالاری به شکل مستطیل با سقف طاقی و غالباً ستون دار؛ حمام رومی؛ با آرایش پیچیدۀ فضایی؛ و طاق نصرت، که سازه ای است صرفاً تزیینی. بناهای مسکونی به داخل و به آتریومسرگشاده (حیاط داخلی) و دورستونی(کلونادپیرامون حیاط) رو داشتند.
نمونه ها. روم غنی ترین مجموعۀ بناهای عمومی را دارد، که ازجمله عبارت اند از پانتئونکه برجسته ترینِ آن هاست و بین سال های ۲۷ پ م و ۱۲۴ م ساخته شد، و گنبد بتونی عظیمی دارد، کولوسئوم(۷۰ ـ ۸۰ م)، و چندین معبد و حمام عمومی، ازجمله حمام های کاراکالا(از ح ۲۱۵ م به بعد). خرابه های پومپئیدر دامنۀ کوه وزووکامل ترین نما از یک شهر رومی را نشان می دهد که به صورت مجموعه ای از فضاهای عمومی مرتبط با هم طراحی شده اند. سایر بناهای تاریخی مهم رومی عبارت اند از آمفی تئاتر ورونا، (ح ۲۹۰ م)، و ویلای هادریانوسدر تیوولی، (ح ۱۱۸ـ ۱۳۴ م)، که بنای اخیر از لحاظ مهارت در به کارگیری تقارن محوری، استفاده از فضاهای داخلی منحنی و مستطیل، و چشم اندازهای بی شمار، نمونۀ آموزنده ای از جلوه های معماری رومی است. از دیگر بناهای تاریخی امپراتوری روم اند: معبد زیبای مزون کاره، در نیم، فرانسه (۱۶ پ م)؛ آباره، پون دو گار، در نزدیکی نیم، (ح ۸ پ م؛ طاق تیبریوسدر اورانژ، قرن اول م؛ و خرابه های گستردۀ کاخ دیوکلتیانوسدر اسپلیت، کروآسی، ۳۰۰ پ م).
تأثیر. معماری رومی در بسیاری از دوره های بعد، به ویژه سبک رومانسک (رومی وار)و معماری رنسانس، تأثیر گذاشت و به کشف دوبارۀ معماری کلاسیک، به ویژه بناهای رومی انجامید.
ایتالیا. در قرن اول پ م، بناهای متعددی در مستعمرات مختلف یونان، در اطراف سواحل سیسیل و جنوب ایتالیا ساخته شد، و ویرانه های بسیاری از معابد دوریکییونانی هنوز در این نواحی باقی مانده است، ازجمله در سیسیل، سه معبد در سیراکیوز، شش معبد در سلینوس، شش معبد در آگریگنتوم، و یک معبد در سجستا؛ در سرزمین اصلی ایتالیا، سه معبد در پایستوم، و یک معبد در هر یک از شهرهای متاپونتوم، لوکری، و پومپئی. بناهای رومی مهمی که در ایتالیا (به استثنای رم و همسایگان آن) باقی مانده اند، عبارت اند از تئاتری در ائوستا(ح ۴۰ پ م)، طاق اوگوستوسدر ریمینی(۲۷ پ م)، طاق نصرت های آنکونا(۱۱۳ م) و بِنِونتوم(۱۱۴ ـ ۱۱۷ م)، آمفی تئاترهای کاپوئاو پوتتسوئولی.
انگلستان. در دوران اشغال رومی ها (ح ۴۳ ـ ۴۱۰ م)، در انگلستان هم بناهایی با ویژگی های رومی ساخته شدند. بیشترین نمونه های آن در چند شهر بزرگ رومی یافت می شوند: کامولودونوم(کولچستر)، ورولامیوم(سنت آلبنز)، آکوئای سولیس(باث)، کالوا آترباتوم(سیلچستر)، ویروکونیوم(راکستر)، و ایسکا سیلوروم(کارونت).
فرانسه. اشغال سرزمین گُل(فرانسه) توسط رومی ها، میراث باارزشی از بناهای تاریخی در پرووانسبرجا گذاشت که برخی از آن ها عبارت اند از آمفی تئاتر های نیم، آرل، آوینیون، و اورانژ. در پاریس بقایای یک کاخ رومی با حمام های آن در مجاورت موزۀ کلونیقرار دارد.
طاق نصرت رم
معماری دوران امپراتوری روم، از قرن ۴ پ م تا قرن ۵ م. مهارت رومی ها در استفاده از بتون (همراه با آجر)، از اهمیت سازه ای ستون ها کاست، و پیدایش شکل های مدور، ازجمله قوس، طاق و گنبد را امکان پذیر کرد.
انواع بنا. استفاده از قوس و طاق، نخست در سازه های خدمات عمومی، همچون پل ها و آبارهها، رایج شد. بعدها این عناصر و نیز گنبد را در ساختمان های خصوصی و عمومی، برای گسترش و تنوع بخشیدن به فضاهای داخلی به کار بردند. انواع بناهای رومی عبارت اند از بازیلیکا، تالاری به شکل مستطیل با سقف طاقی و غالباً ستون دار؛ حمام رومی؛ با آرایش پیچیدۀ فضایی؛ و طاق نصرت، که سازه ای است صرفاً تزیینی. بناهای مسکونی به داخل و به آتریومسرگشاده (حیاط داخلی) و دورستونی(کلونادپیرامون حیاط) رو داشتند.
نمونه ها. روم غنی ترین مجموعۀ بناهای عمومی را دارد، که ازجمله عبارت اند از پانتئونکه برجسته ترینِ آن هاست و بین سال های ۲۷ پ م و ۱۲۴ م ساخته شد، و گنبد بتونی عظیمی دارد، کولوسئوم(۷۰ ـ ۸۰ م)، و چندین معبد و حمام عمومی، ازجمله حمام های کاراکالا(از ح ۲۱۵ م به بعد). خرابه های پومپئیدر دامنۀ کوه وزووکامل ترین نما از یک شهر رومی را نشان می دهد که به صورت مجموعه ای از فضاهای عمومی مرتبط با هم طراحی شده اند. سایر بناهای تاریخی مهم رومی عبارت اند از آمفی تئاتر ورونا، (ح ۲۹۰ م)، و ویلای هادریانوسدر تیوولی، (ح ۱۱۸ـ ۱۳۴ م)، که بنای اخیر از لحاظ مهارت در به کارگیری تقارن محوری، استفاده از فضاهای داخلی منحنی و مستطیل، و چشم اندازهای بی شمار، نمونۀ آموزنده ای از جلوه های معماری رومی است. از دیگر بناهای تاریخی امپراتوری روم اند: معبد زیبای مزون کاره، در نیم، فرانسه (۱۶ پ م)؛ آباره، پون دو گار، در نزدیکی نیم، (ح ۸ پ م؛ طاق تیبریوسدر اورانژ، قرن اول م؛ و خرابه های گستردۀ کاخ دیوکلتیانوسدر اسپلیت، کروآسی، ۳۰۰ پ م).
تأثیر. معماری رومی در بسیاری از دوره های بعد، به ویژه سبک رومانسک (رومی وار)و معماری رنسانس، تأثیر گذاشت و به کشف دوبارۀ معماری کلاسیک، به ویژه بناهای رومی انجامید.
ایتالیا. در قرن اول پ م، بناهای متعددی در مستعمرات مختلف یونان، در اطراف سواحل سیسیل و جنوب ایتالیا ساخته شد، و ویرانه های بسیاری از معابد دوریکییونانی هنوز در این نواحی باقی مانده است، ازجمله در سیسیل، سه معبد در سیراکیوز، شش معبد در سلینوس، شش معبد در آگریگنتوم، و یک معبد در سجستا؛ در سرزمین اصلی ایتالیا، سه معبد در پایستوم، و یک معبد در هر یک از شهرهای متاپونتوم، لوکری، و پومپئی. بناهای رومی مهمی که در ایتالیا (به استثنای رم و همسایگان آن) باقی مانده اند، عبارت اند از تئاتری در ائوستا(ح ۴۰ پ م)، طاق اوگوستوسدر ریمینی(۲۷ پ م)، طاق نصرت های آنکونا(۱۱۳ م) و بِنِونتوم(۱۱۴ ـ ۱۱۷ م)، آمفی تئاترهای کاپوئاو پوتتسوئولی.
انگلستان. در دوران اشغال رومی ها (ح ۴۳ ـ ۴۱۰ م)، در انگلستان هم بناهایی با ویژگی های رومی ساخته شدند. بیشترین نمونه های آن در چند شهر بزرگ رومی یافت می شوند: کامولودونوم(کولچستر)، ورولامیوم(سنت آلبنز)، آکوئای سولیس(باث)، کالوا آترباتوم(سیلچستر)، ویروکونیوم(راکستر)، و ایسکا سیلوروم(کارونت).
فرانسه. اشغال سرزمین گُل(فرانسه) توسط رومی ها، میراث باارزشی از بناهای تاریخی در پرووانسبرجا گذاشت که برخی از آن ها عبارت اند از آمفی تئاتر های نیم، آرل، آوینیون، و اورانژ. در پاریس بقایای یک کاخ رومی با حمام های آن در مجاورت موزۀ کلونیقرار دارد.
wikijoo: رومی،_معماری