گَرگَر ( با نام های دیگر دودانگه یا مَسرُقان ) یک شاخه دست ساز رودخانه کارون و یکی از میراث جهانی یونسکو در ایران است. این رودخانه در استان خوزستان در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان جدا شده و در منطقه بند قیر در جنوب شوشتر به شاخه اصلی کارون باز می گردد. این رودخانه یک کانال دست کَند است که در دوره های هخامنشی تا ساسانی حفر شده است. این اثر باستانی در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۹۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این رودخانه ( کانال دست کند ) به همراه ۱۲ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ ( ۵ تیرماه ۱۳۸۸ ) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان سیستم آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید. برخی از اجزای سیستم آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو در مسیر این رودخانه دست کند قرار دارند و عبارتند از:
... [مشاهده متن کامل]
• بند میزان
• پل بند گرگر
• مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
• بند برج عیار و نیایشگاه صابئین
• بند ماهی بازان شوشتر ( بند خداآفرین )
میرزا عبداللطیف شوشتری سفرنامه نویس ایرانی دوره قاجار با اشاره به دست ساز بودن این رودخانه میگوید هنوز آثار کندن با کلنگ را در برخی قسمتها می توان مشاهده کرد.
دفع فاضلاب شهری به رودخانه باستانی گرگر یکی از تهدیدهای زیست محیطی است. با وجودی که سالهاست تصفیه خانه فاضلاب شهری در شوشتر ساخته شده، اما سازمانهای مسوول، خطوط شبکه فاضلاب شهری را به تصفیه خانه متصل نکرده و فاضلاب شهری را مستقیماً به رودخانه باستانی گرگر که چند میراث جهانی شوشتر در طول آن قرار دارند تخلیه می کنند. این مسئله باعث افزایش آلودگی در مجاورت ابنیه سازه های آبی شوشتر و خسارت به آنها شده است. ضمناً نشت از خطوط لوله فرسوده شبکه آب و فاضلاب شهری باعث رانش و تخریب سازه های آبی شوشتر شده است. آلودگی رودخانه گرگر تهدیدی برای میراث جهانی شامل بند میزان، پل بند گرگر، مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی، بند برج عیار، بند ماهی بازان شوشتر به شمار می رود.
... [مشاهده متن کامل]
• بند میزان
• پل بند گرگر
• مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
• بند برج عیار و نیایشگاه صابئین
• بند ماهی بازان شوشتر ( بند خداآفرین )
میرزا عبداللطیف شوشتری سفرنامه نویس ایرانی دوره قاجار با اشاره به دست ساز بودن این رودخانه میگوید هنوز آثار کندن با کلنگ را در برخی قسمتها می توان مشاهده کرد.
دفع فاضلاب شهری به رودخانه باستانی گرگر یکی از تهدیدهای زیست محیطی است. با وجودی که سالهاست تصفیه خانه فاضلاب شهری در شوشتر ساخته شده، اما سازمانهای مسوول، خطوط شبکه فاضلاب شهری را به تصفیه خانه متصل نکرده و فاضلاب شهری را مستقیماً به رودخانه باستانی گرگر که چند میراث جهانی شوشتر در طول آن قرار دارند تخلیه می کنند. این مسئله باعث افزایش آلودگی در مجاورت ابنیه سازه های آبی شوشتر و خسارت به آنها شده است. ضمناً نشت از خطوط لوله فرسوده شبکه آب و فاضلاب شهری باعث رانش و تخریب سازه های آبی شوشتر شده است. آلودگی رودخانه گرگر تهدیدی برای میراث جهانی شامل بند میزان، پل بند گرگر، مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی، بند برج عیار، بند ماهی بازان شوشتر به شمار می رود.
