روح الله خالقی ( زادهٔ ۱۲۸۵ – درگذشتهٔ ۲۱ آبان ۱۳۴۴ ه. خ ) موسیقی دان، آهنگساز، نوازندهٔ ویولن و آموزگار موسیقی اهل ایران بود. خالقی از شاگردان علینقی وزیری بود و در دورانی که توجه به موسیقی سنتی ایران کاهش یافته بود، با آثار و فعالیت های خود در حفظ و احیای جایگاه این موسیقی نقش قابل توجهی ایفا کرد.
... [مشاهده متن کامل]
خالقی در ماهان در استان کرمان متولد شد اما چند ماه پس از تولدش و با اتمام مأموریت پدرش در کرمان، به همراه خانواده به تهران رفت. در کودکی و تحت تأثیر پدر و مادرش که هر دو نوازندگی می دانستند با موسیقی آشنا شد. تحصیلات ابتدایی خود را در تهران، شیراز و اصفهان سپری کرد. پدرش با اینکه به موسیقی علاقه داشت اما با انتخاب این هنر به عنوان یک حرفه برای پسرش مخالف بود. با این حال، گرایش روح الله خالقی به موسیقی باعث شد تا در نوجوانی با دیدن آگهی برپایی مدرسهٔ موسیقی وزیری، در آنجا نام نویسی و تحصیل موسیقی را آغاز کند. وی از ۱۹ سالگی در مدرسهٔ موسیقی مشغول به تدریس شد و همزمان تحصیلات خود را در دارالفنون و پس از آن در دانشسرای عالی تا مدرک کارشناسی در رشتهٔ فلسفه و ادبیات فارسی ادامه داد.
خالقی چند سال در وزارت معارف خدمت کرد؛ منشی مخصوص دفتر وزیر، معاون دفتر وزارتی، و معاون ادارهٔ موسیقی کشور و هنرستان عالی موسیقی، از جمله سِمت های وی بودند. خالقی در سال ۱۳۲۲ ه. خ با دعوت از چند موسیقی دان ایرانی، «ارکستر ملی» را تشکیل داد. در سال ۱۳۲۸ نیز «انجمن دوستداران موسیقی ملی» را تشکیل داد که بعداً به هنرستان موسیقی ملی تغییر نام یافت. خالقی کنسرت های متعددی را توسط ارکستر این انجمن به اجرا درآورد. همچنین، خالقی نخستین نشریهٔ مستقل موسیقی ایران را با نام مجلهٔ چنگ تأسیس و مقاله های تخصصی بسیاری نیز در مطبوعات مختلف منتشر کرد. رهبری ارکستر گل ها، سرپرستی ارکسترهای شمارهٔ یک و دو رادیو، و عضویت در شورای موسیقی رادیو از دیگر فعالیت های وی بود.
خالقی چندین کتاب مهم در زمینهٔ موسیقی ایرانی و غربی نوشت. سرگذشت موسیقی ایران در سه جلد که نام وی را به عنوانِ «نخستین تاریخ نگارِ موسیقی شهری ایران» مطرح کرد و نظری به موسیقی دربارهٔ مبانی موسیقی کلاسیک و موسیقی ایرانی در دو جلد، از مهم ترین آثار چاپی او به شمار می آیند.
از خالقی به عنوانِ «بنیانگذارِ موسیقی ملی ارکسترال» نام برده می شود؛ به همین دلیل او را از نخستین «آهنگ سازان حرفه ایِ کامل در ایران» دانسته اند که در این سبک به شهرت رسید. وی قطعات موسیقی بسیاری ساخت که در همهٔ آنها به موسیقی ایرانی توجه و پرداخته شده است. در آثار او گرایش به کنترپوان، استفاده از هارمونی خاص برای حفظ اصالت موسیقی ایرانی، اهمیت به زیبایی ملودی و ترویج موسیقی بدون کلام مشهود است. قطعات و تصنیف هایی همچون، رنگارنگ شماره ۱ و ۲، «بهار دلنشین»، «حالا چرا»، «خوشه چین»، «چَنگِ رودکی»، «میِ ناب» و «سرود نفت» از جمله ساخته های خالقی هستند که در میان مردم به شهرت رسیدند. سرود مشهور «ای ایران» که از آن به عنوان سرود ملی غیررسمی ایرانیان یاد می شود نیز، از جمله ساخته های او است.
... [مشاهده متن کامل]
خالقی در ماهان در استان کرمان متولد شد اما چند ماه پس از تولدش و با اتمام مأموریت پدرش در کرمان، به همراه خانواده به تهران رفت. در کودکی و تحت تأثیر پدر و مادرش که هر دو نوازندگی می دانستند با موسیقی آشنا شد. تحصیلات ابتدایی خود را در تهران، شیراز و اصفهان سپری کرد. پدرش با اینکه به موسیقی علاقه داشت اما با انتخاب این هنر به عنوان یک حرفه برای پسرش مخالف بود. با این حال، گرایش روح الله خالقی به موسیقی باعث شد تا در نوجوانی با دیدن آگهی برپایی مدرسهٔ موسیقی وزیری، در آنجا نام نویسی و تحصیل موسیقی را آغاز کند. وی از ۱۹ سالگی در مدرسهٔ موسیقی مشغول به تدریس شد و همزمان تحصیلات خود را در دارالفنون و پس از آن در دانشسرای عالی تا مدرک کارشناسی در رشتهٔ فلسفه و ادبیات فارسی ادامه داد.
خالقی چند سال در وزارت معارف خدمت کرد؛ منشی مخصوص دفتر وزیر، معاون دفتر وزارتی، و معاون ادارهٔ موسیقی کشور و هنرستان عالی موسیقی، از جمله سِمت های وی بودند. خالقی در سال ۱۳۲۲ ه. خ با دعوت از چند موسیقی دان ایرانی، «ارکستر ملی» را تشکیل داد. در سال ۱۳۲۸ نیز «انجمن دوستداران موسیقی ملی» را تشکیل داد که بعداً به هنرستان موسیقی ملی تغییر نام یافت. خالقی کنسرت های متعددی را توسط ارکستر این انجمن به اجرا درآورد. همچنین، خالقی نخستین نشریهٔ مستقل موسیقی ایران را با نام مجلهٔ چنگ تأسیس و مقاله های تخصصی بسیاری نیز در مطبوعات مختلف منتشر کرد. رهبری ارکستر گل ها، سرپرستی ارکسترهای شمارهٔ یک و دو رادیو، و عضویت در شورای موسیقی رادیو از دیگر فعالیت های وی بود.
خالقی چندین کتاب مهم در زمینهٔ موسیقی ایرانی و غربی نوشت. سرگذشت موسیقی ایران در سه جلد که نام وی را به عنوانِ «نخستین تاریخ نگارِ موسیقی شهری ایران» مطرح کرد و نظری به موسیقی دربارهٔ مبانی موسیقی کلاسیک و موسیقی ایرانی در دو جلد، از مهم ترین آثار چاپی او به شمار می آیند.
از خالقی به عنوانِ «بنیانگذارِ موسیقی ملی ارکسترال» نام برده می شود؛ به همین دلیل او را از نخستین «آهنگ سازان حرفه ایِ کامل در ایران» دانسته اند که در این سبک به شهرت رسید. وی قطعات موسیقی بسیاری ساخت که در همهٔ آنها به موسیقی ایرانی توجه و پرداخته شده است. در آثار او گرایش به کنترپوان، استفاده از هارمونی خاص برای حفظ اصالت موسیقی ایرانی، اهمیت به زیبایی ملودی و ترویج موسیقی بدون کلام مشهود است. قطعات و تصنیف هایی همچون، رنگارنگ شماره ۱ و ۲، «بهار دلنشین»، «حالا چرا»، «خوشه چین»، «چَنگِ رودکی»، «میِ ناب» و «سرود نفت» از جمله ساخته های خالقی هستند که در میان مردم به شهرت رسیدند. سرود مشهور «ای ایران» که از آن به عنوان سرود ملی غیررسمی ایرانیان یاد می شود نیز، از جمله ساخته های او است.
