روان کاوی

[ویکی فقه] روان کاوی (ابهام زدایی). روان کاوی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • روان کاوی (مکتب)، یکی از مکاتب روان شناسی پایه ریزی شده توسط زیگموند فروید• روان کاوی (رویکرد)، از اصطلاحات روان شناسی، یکی از پنج رویکرد اصلی در روان شناسی• روان کاوی (روش)، یکی از روش های تحقیق در روان شناسی به معنای کشف ماهیت پدیده های با تداعی آزاد
...

روان کاوی یا روان تحلیل گری، نظریه ای دربارهٔ عملکرد ذهن، اختلال های روانی و نام شیوه ای روان درمانی است که بر این فرض اساسی استوار است که بیشتر فعالیت های ذهنی و پردازش آن ها در ناخودآگاه رخ می دهد. [ ۱] ولی ژاک لاکان می گوید روان کاوی کاری است که یک روان کاو می کند. [ ۲]
واژهٔ «روان کاوی» را اولین بار ابراهیم خواجه نوری برساخت و سپس این واژه به همراه بسیاری دیگر از برساخته های او به سرعت مقبولِ نویسندگان و مترجمان قرار گرفت. «روان کاوی یکی از انواع روان درمانی نیست و اساساً با تمام آن ها متفاوت است. درست است که در بسیاری از کتاب های معتبر دانشگاهی روان کاوی یکی از انواع روان درمانی قلمداد شده است ولی این کتاب ها را روان کاوان ننوشته اند بلکه روانشناسان یا روانپزشکان به رشته تحریر درآورده اند و برداشت خودشان را از روان کاوی ارائه داده اند. »[ ۳] سوءتفاهم در مورد مفاهیم فروید بقدری جدی شد و این مفاهیم ارزشمند تا اندازه ای دستخوش تحریف شد که «لکان قسمت اعظم عمر خود را صرف سه کلمه کرد: بازگشت به فروید و با این تلاش تئوری فروید را به منتها درجه گسترش داد. »[ ۴] و فروید می گوید: «ما نمی توانیم بگوییم چه وقت یا کجا هر قطعه کوچک از دانش تبدیل به قدرت و به علاوه تبدیل به قدرت درمانی خواهد شد. »[ ۵] «همان طور که می دانید آنالیز به عنوان یک روش درمان پایه گذاری شده؛ ولی حالا خیلی از آن سرریزتر شده است اما اساس خود را ترک نکرده و هنوز به ارتباطش با بیماران، برای عمیق تر کردن آن و رشد بیشتر، ادامه می دهد. »[ ۶] «به شما گفته ام که روان کاوی به عنوان یک روش درمان آغاز شد؛ اما من نمی خواهم آن را به عنوان یک روش درمان به شما توصیه کنم؛ بلکه بر اساس حقایقی که در آن وجود دارد، بر اساس اطلاعاتی که در مورد بیشترین دغدغه های بشر به ما می دهد ـ یعنی ماهیت خودش ـ و بر اساس ارتباطاتی که بین فعالیت های بسیار متفاوت انسان آشکار می کند. [ ۷] برای آشنایی با روان کاوی نیاز به منابع دقیق در مورد روان کاوی به زبان پارسی داریم. بخش متون جهت نما، [ ۸] درسنامه های میترا کدیور[ ۹] و سایر بخش های سایت انجمن فرویدی[ ۱۰] معتبرترین منابع روان کاوی به زبان فارسی هستند.
در سال های اخیر منابع متعددی در این زمینه در بازار کتاب منتشر شده است که کیفیت های متفاوتی دارند. با این وجود هنوز منابع علمی به زبان پارسی در مورد روان کاوی، محدود است، بنابراین، ترجمه فارسی مقالات فروید، [ ۱۱] زیگموند فروید، ۱۶–۱۹۱۵ و روش روان کاوی فروید، زیگموند فروید، ۱۹۰۳، و کتاب های منتشر شده دیگر از فروید[ ۱۲] می تواند اطلاعات اولیه ای در مورد آشنایی با روش روان کاوی ارائه دهد.

روان کاوی (psychoanalysis)
زیگموند فروید
روشی پرنفوذ در درمان بیماری های روانی. نظریۀ روان کاوی، که بر فرآیندهای روانی ناخودآگاه تأکید دارد، روان شناسی عمقی نیز نامیده می شود. مکتب روان کاوی از مشاهدات و آزمایش های بالینی زیگموند فروید، روان پزشک اتریشی، سرچشمه گرفت و او این نام را بر آن نهاد. در دهۀ ۱۸۹۰، فروید با همکاری یوزف برویر، با استفاده از هیپنوتیسم به مطالعه روی بیماران روان رنجور پرداخت. نتیجه ای که آنان از مشاهدات خود به دست آوردند این بود که وقتی منشأ افکار و امیال در حالت هیپنوتیسم به خودآگاه بیمار آورده می شود او بهبود می یابد. فروید پس از آن که دریافت اغلب بیمارانش حتی بدون این که هیپنوتیسم شوند آزادانه از مسائل خود صحبت می کنند، روش «تداعی آزاد» را ابداع کرد. در این شیوه بیمار تشویق می شد که هرچه را به ذهنش خطور می کرد، بدون توجه به پسندیدگی یا مناسبتش بر زبان بیاورد. آن گاه فروید مشاهده کرد که برخی از بیماران در تداعی آزاد راحت نیستند و نتیجه گرفت که بعضی تجربه های دردناک از ذهن رانده می شوند و اجازۀ ورود به خودآگاه را نمی یابند. نکتۀ دیگری که در اوایل کار توجه فروید را جلب کرد، این بود که بیشتر خاطره های سرکوب شده مربوط به تجربه های جنسی ناراحت کننده است. از این رو، فرضیه ای مطرح کرد با این مضمون که اضطراب نتیجۀ انرژی سرکوفتۀ (لیبیدوی) مرتبط با میل جنسی است و این انرژی سرکوفته به صورت علایم مختلفی نمود می یابد که همچون سپر دفاعیِ روانی عمل می کنند. اسلوبِ تداعی آزاد ابزاری برای مطالعۀ معنی رؤیاها، لغزش های زبانی، فراموشی، و دیگر خطاهای زندگی روزمره فراهم آورد. از این پژوهش ها، فروید به الگوی تازه ای از ساختار شخصیت رسید: نهاد، خود، و فراخود. «نهاد» خزانۀ ناخودآگاه میل ها و محرک های ریشه دار در پیشینۀ موروثی و ناظر بر حفظ حیات و تولید مثل است. «خود» در سطوح آگاه و نیمه آگاه ذهن عمل می کند و آن بخش از شخصیت است که واقعیت های ادراک، شناخت، و امور اجرایی را مدیریت می کند. «فراخود» نیز ظرف آرمان ها و ارزش های برگرفته از محیط شخص و شئونات خانوادگی و اجتماعی اوست، و نقش ممیز عملکرد «خود» را ایفاد می کند. روان کاوی، به منزلۀ نظامی فرضیه ای، بر سه مفهوم اصلی استوار است. مفهوم اصلی ناخودآگاه است؛ مخزنی در ذهن شخص، حاوی عناصر و تجربیاتی که شخص از آن ها آگاه نیست، ولی تا حدی می توان آن ها را به سطح پیش آگاهی یا آگاهی رساند و با بررسی جنبه هایی از رفتار به آن ها پی برد. دومین مفهوم اساسی و وابسته به مفهوم اصلی مقاومت است؛ فرآیندی که در آن، یک نیروی سرکوبگر فعال از ورود عناصر ناخودآگاه به ضمیر آگاه جلوگیری می کند. سومین مفهوم اساسی انتقال است که فروید آن را به تجربه دریافت. او هنگام بررسی نخستین بیمارانش مشاهده کرد که آنان برخی از جنبه های روابط پیشین خود را به او منتقل می کنند و روابطشان با او تحت تأثیر احساسات قدیمی آن هاست. تجزیه و تحلیل همۀ نمودهای انتقال یکی از بخش های اصلی روان کاوی مدرن است. کارل یونگ، اُتو رانک، و آلفرد آدلر که هرسه زمانی دستیار فروید بودند، نخستین انشعاب ها را در مکتب روان کاوی پدید آوردند، ولی اختلاف ها برسر جزئیات بود و مکتب های مستقلی شکل نگرفت. اریک اریکسون، کارن هورنای، اریش فروم، و هَری استک سالیوان از دیگر نظریه پردازان برجسته در این عرصه بودند.