روابط ایران و هند به مجموعهٔ روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی بین ایران و هند گفته می شود.
حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال قبل یک موج بزرگ مهاجرتی از شمال شرق ایران بسوی منطقه سند صورت گرفته است که به آن مهاجرت آریایی ها به هند می گویند. مبادلات و مهاجرتها همواره از آن دوره میان ایران و هند وجود داشته است در کتیبه های هخامنشی از هند نام برده شده و قلمروی داریوش بزرگ تا ورای تمدن سند ادامه داشته است. از دوره ساسانی یک سنگ نوشته میخی بر کلیسای سن طماس مدارس باقی مانده که تصویر آن را دکتر علی اصغر حکمت در صفحه ۱۱ کتاب نقش پارسی بر احجار هند آورده است. جمله معروف جواهر لعل نهرو:
... [مشاهده متن کامل]
• " روابط بین دو کشور ایران و هند یک داستان کهنه تاریخ عالم است، بلکه می نماید که از این هم قدیم تر بشماریم. حالا باید این داستان کهن را از کلک عزم و ثبات و مداد ائتلاف بر صفحه گیتی مجدّدا بنگاریم و این باده قدیم را در محبّت جدید، از سر نو بیندازیم.
قدمت روابط فرهنگی و زبانی و مهاجرتی ایرانیان و هندی ها آنقدر معروف است که نیاز به توضیح ندارد. اهمیت روابط این دو فرهنگ نیز آشکار است برای مردم ایران و تاریخ و ادبیات ایران هیچ سرزمینی معروفتر و شناخته شده تر از هند نیست. هیچ کتاب تاریخی – ادبی و جغرافیایی را در فارسی نمی یابید که از هند سخن و مطلب نگفته باشد. بطوریکه مهم ترین و قدیمی ترین منظومه حماسی ایرانیان یعنی شاهنامه بیشتر از ۱۰۰ بار نام هند - هند و سند و مکران را در اشعار خود آورده است. شاید یکی از بهترین توصیفها از نزدیکی فرهنگی دو ملت و علاقه مشترک به یکدیگر را «سوبرامانیان سوآمی» وزیر سابق هند و رئیس حزب جاناتا ارائه کرده است. وی پس از دیدار چند سال پیش خود از ایران می نویسد: «هند و ایران دارای قرنها رابطه فرهنگی و تمدنی هستند و برخوردار از مشترکات فرهنگی بسیار. ایران در گذشته از طریق زبان فارسی و نیز هنر، معماری و نظایر آن هند را تحت تأثیر خود قرار داده است. اما آن وجه مهمی را که در سفر اخیر خود به ایران تجربه کرده ام علاقه وافر مردم ایران نسبت به هند است. مردم عادی غالباً نسبت به هند اظهار دوستی می کنند که ریشه این احساسات به پیوندهای پاک فرهنگی و تمدنی دو کشور بازمی گردد و ارتباطی به سیاست خارجی ایران ندارد» ( سوآمی ۱۸۳۱:۱۵ ) . اگر از روابط دیرینه دو ملت بگذریم، روابط رسمی ایران و هند پس از استقلال هند سریعاً برقرار می گردد. استعمار هند توسط انگلستان، آسیبهای فراوانی بر پیوندهای فرهنگی ایران و هند بر جای نهاد. اولین جرقه های آغاز روابط سیاسی را باید در سال ۱۹۴۷ جستجو کرد. در آن تاریخ هیئت بلندپایه ایرانی در کنفرانس آسیایی که در دهلی نو برگزار شد، شرکت جست و علاقه مندی خود را نسبت به کشور تازه استقلال یافته هند اعلام کرد. ( سوآمی ۱۸۳۱:۲۵ ) . در ۲۴ اسفند۱۳۲۸ قرارداد دوستی و مودت بین دولت ایران و دولت تازه استقلال یافته هند انعقاد یافت. این عهدنامه ضمن تأکید بر اصل صلح و دوستی، روشهای صلح جویانه را برای رفع اختلالات بین دو کشور پیش بینی کرده بود. همچنین دو کشور موافقت کردند که کنسولگریهای چندی را در کشور طرف دیگر تأسیس کنند و قراردادهای لازم را در زمینه های بازرگانی، گمرکی، کشتیرانی، هواپیمایی، فرهنگی و استرداد مجرمین و معاضدت قضایی منعقد کنند. ( گل بهروزان ۲۸۳۱:۹۰۱ ) . از منابع موجود، چنین برمی آید که نام قدیم هند، «آریا وارتا» بوده است که به معنی سرزمین آریاست.
حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال قبل یک موج بزرگ مهاجرتی از شمال شرق ایران بسوی منطقه سند صورت گرفته است که به آن مهاجرت آریایی ها به هند می گویند. مبادلات و مهاجرتها همواره از آن دوره میان ایران و هند وجود داشته است در کتیبه های هخامنشی از هند نام برده شده و قلمروی داریوش بزرگ تا ورای تمدن سند ادامه داشته است. از دوره ساسانی یک سنگ نوشته میخی بر کلیسای سن طماس مدارس باقی مانده که تصویر آن را دکتر علی اصغر حکمت در صفحه ۱۱ کتاب نقش پارسی بر احجار هند آورده است. جمله معروف جواهر لعل نهرو:
... [مشاهده متن کامل]
• " روابط بین دو کشور ایران و هند یک داستان کهنه تاریخ عالم است، بلکه می نماید که از این هم قدیم تر بشماریم. حالا باید این داستان کهن را از کلک عزم و ثبات و مداد ائتلاف بر صفحه گیتی مجدّدا بنگاریم و این باده قدیم را در محبّت جدید، از سر نو بیندازیم.
قدمت روابط فرهنگی و زبانی و مهاجرتی ایرانیان و هندی ها آنقدر معروف است که نیاز به توضیح ندارد. اهمیت روابط این دو فرهنگ نیز آشکار است برای مردم ایران و تاریخ و ادبیات ایران هیچ سرزمینی معروفتر و شناخته شده تر از هند نیست. هیچ کتاب تاریخی – ادبی و جغرافیایی را در فارسی نمی یابید که از هند سخن و مطلب نگفته باشد. بطوریکه مهم ترین و قدیمی ترین منظومه حماسی ایرانیان یعنی شاهنامه بیشتر از ۱۰۰ بار نام هند - هند و سند و مکران را در اشعار خود آورده است. شاید یکی از بهترین توصیفها از نزدیکی فرهنگی دو ملت و علاقه مشترک به یکدیگر را «سوبرامانیان سوآمی» وزیر سابق هند و رئیس حزب جاناتا ارائه کرده است. وی پس از دیدار چند سال پیش خود از ایران می نویسد: «هند و ایران دارای قرنها رابطه فرهنگی و تمدنی هستند و برخوردار از مشترکات فرهنگی بسیار. ایران در گذشته از طریق زبان فارسی و نیز هنر، معماری و نظایر آن هند را تحت تأثیر خود قرار داده است. اما آن وجه مهمی را که در سفر اخیر خود به ایران تجربه کرده ام علاقه وافر مردم ایران نسبت به هند است. مردم عادی غالباً نسبت به هند اظهار دوستی می کنند که ریشه این احساسات به پیوندهای پاک فرهنگی و تمدنی دو کشور بازمی گردد و ارتباطی به سیاست خارجی ایران ندارد» ( سوآمی ۱۸۳۱:۱۵ ) . اگر از روابط دیرینه دو ملت بگذریم، روابط رسمی ایران و هند پس از استقلال هند سریعاً برقرار می گردد. استعمار هند توسط انگلستان، آسیبهای فراوانی بر پیوندهای فرهنگی ایران و هند بر جای نهاد. اولین جرقه های آغاز روابط سیاسی را باید در سال ۱۹۴۷ جستجو کرد. در آن تاریخ هیئت بلندپایه ایرانی در کنفرانس آسیایی که در دهلی نو برگزار شد، شرکت جست و علاقه مندی خود را نسبت به کشور تازه استقلال یافته هند اعلام کرد. ( سوآمی ۱۸۳۱:۲۵ ) . در ۲۴ اسفند۱۳۲۸ قرارداد دوستی و مودت بین دولت ایران و دولت تازه استقلال یافته هند انعقاد یافت. این عهدنامه ضمن تأکید بر اصل صلح و دوستی، روشهای صلح جویانه را برای رفع اختلالات بین دو کشور پیش بینی کرده بود. همچنین دو کشور موافقت کردند که کنسولگریهای چندی را در کشور طرف دیگر تأسیس کنند و قراردادهای لازم را در زمینه های بازرگانی، گمرکی، کشتیرانی، هواپیمایی، فرهنگی و استرداد مجرمین و معاضدت قضایی منعقد کنند. ( گل بهروزان ۲۸۳۱:۹۰۱ ) . از منابع موجود، چنین برمی آید که نام قدیم هند، «آریا وارتا» بوده است که به معنی سرزمین آریاست.
