رهبانیه

[ویکی الکتاب] معنی رَهْبَانِیَّةً ﭐ: مبالغه و غلو و افراط در تحمل عبادت
معنی رُّهْبَانِ: کشیشان - جمع راهب (ازالرهبة و الرهب به معنای ترسی است که توأم با احتراز باشد و رهبانیة به معنای مبالغه و غلو و افراط در تحمل عبادت است)
معنی رُهْبَانَهُمْ: کشیشانشان - جمع راهب (ازالرهبة و الرهب به معنای ترسی است که توأم با احتراز باشد و رهبانیة به معنای مبالغه و غلو و افراط در تحمل عبادت است)
ریشه کلمه:
رهب (۱۲ بار)

«رهبانیت» از مادّه «رهبه»، به معنای «خوف و ترس» است که در اینجا خوف و ترس از خدا منظور است، و به گفته «راغب» در «مفردات»، ترسی است آمیخته با پرهیز و اضطراب، و «تَرَهُّب» به معنای «تعبّد» و عبادت کردن و «رهبانیت» به معنای «شدت تعبد» است.
جمع راهب است و آن کسی است که از خدا می‏ترسد ولی در متعارف به راهبان و صومعه نشینان مسیحیان اطلاق می‏شود. طبرسی تصریح می‏کند که آن جمع راهب است مثل راکب و رکبان و فارس و فرسان ولی راغب گفته مفرد و جمع هر دو به کار رود در قرآن مجید جمع به کار رفته است. ، . قسّیس و حبر علمای مسیحی، و راهب دیر نشینان آنهاست. * . رهبانیة عرفاً آن است که انسان از مردم بریده و مشغول عبادت خدا شود در اثر خوف از خدا (المیزان) راغب گوید: آن افراط در تعبد است از فرط خوف. لیکن در اسلام رهبانیت نیست بلکه رهبانیت اسلام جهاد در راه خدا و نماز و غیره است که خواهد آمد طبرسی گفته حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم فرموده: «لا رهبانیة فی الاسلام» در سفینة البحار ذیل لغت رهب نقل کرده: پسری از عثمان بن مظعون فوت شد. بسیار محزون گردید تا محلی در منزل خود معیّن کرده مشغول عبادت شد. این مطلب به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم رسید فرمود: ای عثمان خدا بر ما رهبانیّت امّت من فقط جهاد در راه خداست. آیه شریفه صریح است در اینکه رهبانیّت ساخته نصاری است و بر آنها تشریع نشده است «ما کَتَبْناها عَلَیْهِمْ» ولی دلالت دارد که این عمل پیش خدا پسندیده بوده زیرا اِلّا ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللّهِ» به طوریکه المیزان و بیضاوی گفته استثناء منقطع است یعنی لکن آنها برای رضای خدا این کار را ساختند. طبرسی نیز در تفسیر اینطور گفته ولی در اعراب جور دیگر آورده که برای آنها طلب رضای خدا را نوشتیم نه رهبانیّت را. و نیز آیه روشن است در اینکه نصاری در این عمل افراط و تفریط کرده‏اند که فرموده «فَمارَعِوْها حَقَّ رِعایَتِها»در اینجا روایتی در مجمع نقل شده که روشن کننده مطلب است . ابن مسعود گوید: با رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به الاغی سوار بودم فرمود: ای پسر امّ عبد آیا می‏دانی بنی اسرائیل از کجا رهبانیت را ساختند گفتم: خدا و رسول داناتراند. فرمود: ستمکاران پس از عیسی بر آنهامسلّط شدند و عمل به معصیت کردند. اهل ایمان از این کار خشمگین شده به جهاد برخاستند. سه بار از ستمگران شکست خوردند. نماند از آنها مگر اندکی گفتند: اگر خود را به این حکام نشان دهیم ما را فانی می‏کنند برای دین طرفدار و دعوت کننده‏ای نمی‏ماند بیائید در زمین متفقر شویم تا خداوند پیغمبری را که عیسی وعده فرموده مبعوث کند از آن محمد را قصد می‏کردند در غارهای کوهها پراکنده شدند و رهبانیتی از خود ساختند پس بعضی به دین خود چنگ زد و بعضی کفر ورزید بعد از این آیه را تلاوت کرد «وَ رُهْبانِیَّةً ابْتَدَعوها ما کَتَبْناها عَلَیْهِمْ» پس از آن فرمود: پسر ام عبد میدانی رهبانیت امّت من چیست؟ گفتم: خدا و رسول داناتر است. فرمود: هجرت، جها، صلوة، صوم، حجّ، و عمره. از این روایت روشن می شود که کفر ورزندگان آن را مراعات نکرده و بیراهه رفته‏اند. این حدیث در المیزان از مجمع نقل شده در صافی نیز مختصراً آورده است.