رهاوی

نام رهوای در ادبیات فارسی در منابعی به قدمت قرن ششم هجری یافت می شود. از این جمله، انوری در یکی از اشعارش به رهوای در کنار پرده های ( مقام های ) نهاوند، و عراق اشاره کرده است:
تصویر زیر درجه های مقام رهاوی ( بر اساس رسالهٔ شرفیهٔ صفی الدین ارموی ) را بر پایهٔ سل نشان می دهد.
تصویر زیر ساختار گوشهٔ رهاوی در در دستگاه نوا بر پایهٔ سی را نشان می دهد:
در ردیف موسیقی ایرانی، گوشهٔ رهاوی در دستگاه های مختلفی آمده است، از جمله در دستگاه های نوا و شور. در برخی ردیف ها دو گوشهٔ رهاب و رهاوی هر دو وجود دارند، اگر چه اصولاً هر دو در یک دستگاه دیده نمی شوند. همچنین در برخی ردیف های قدیمی تر ( از جمله ردیف میرزاعبدالله ) گوشهٔ رهاب یا رهاوی، در ارتباط با گوشهٔ «مسیحی» تعریف می شود ( و گاهی «رُهابِ مسیحی» نامیده شده ) که این ارتباط به خصوص در دستگاه های غیر از شور ( نظیر سه گاه، نوا، و نیز بیات اصفهان و افشاری ) رایج تر است و در ردیف این ها، رهاب معمولاً در انتهای ردیف می آید ( حال آن که در شور، معمولاً در ابتدای ردیف و پس از درآمد می آید ) .
در دستگاه شور، نت شاهد در گوشهٔ رهاوی درجهٔ دوم شور، و نت ایست آن درجه زیرپایه شور است. در گوشهٔ رهاوی به نت ها و درجاتی که قبلاً زیاد توجه نمی شد پرداخته می شود و ملودی بیشتر در روی سه نتِ اجرا می شود که عبارتند از زیرپایه شور، درجهٔ دوم شور، و درجهٔ سوم شور. درجهٔ سوم شور، شاهد بیات ترک نیز هست. درجهٔ دوم شور هم علاوه بر این که شاهد رهاوی است، شاهد سه گاه و ایست اول افشاری و زیرپایه ایست دوم افشاری نیز هست. به همین دلایل است که رهاوی فضای جدیدی از نت های شور پدید می آورد که ضمن این که بیات ترک و سه گاه را تداعی می کند، بیشتر شبیه افشاری است. نت شروع نیز زیرپایهٔ شور است. رهاب در بیشتر ردیف ها بعد از درآمد می آید و اشتراکات زیادی با درآمد شور دارد، اگر چه در گوشهٔ رهاب، ارزش نت ها به لحاظ ملودی، نسبت به درآمدهای قبلی شور تغییر می کند و برخلاف گوشه های قبل، نت هایی که متمایل به نت پایه هستند ( زیرپایه، و درجات دوم و ششم ) نقش مهم تری در ایجاد ملودی پیدا می کنند.