[ویکی فقه] رهاورد خرد ( ترجمه تحف العقول). «رهاورد خرد»، یکی از بهترین ترجمه های تحف العقول است که در سال ۱۳۷۷ ش کتاب ممتاز سال شناخته شده است. ترجمه ای دقیق و زیباست که متنی ادبی به شمار می رود.
از تحف العقول ترجمه های دیگری نیز منتشر شده است؛ اما ویژگی های ترجمه حاضر به شرح ذیل است: ۱- اغلب توضیحات و اشارات مفید و شرح حال اعلام و بعضی نکات مربوط به مقابله نسخه های خطی که به وسیله مصحح در متن عربی آمده، به فارسی ترجمه شده است و همین نکات است که ترجیح لفظ یا تعبیری بر لفظ و تعبیری دیگر در ترجمه فارسی را تعلیل و توجیه می کند. ۲- توضیحات و اشارات اضافی مترجم که به نوبه خود روشنگر پاره ای از نکات و دقایق متن است با علامت (- م.) در پابرگ ها آمده است. ۳- اشعار و ضرب المثل های فارسی برگرفته از این اندرزهای گهربار، جابه جا مشخص و در پابرگ ها قید شده است. ۴- بعضی از مطالبی که در مناجات نامه و نیز اندرزهای مسیح علیه السّلام در تحف العقول نقل شده، در ترجمه فارسی کتاب مقدس، انجیل های چهارگانه پی جویی و نشانی داده شده است و گاه برای ارائه تفاوت های لفظی و مفهومی، عین عبارات انجیلی منظور نقل گردیده است. ۵- در ترجمه آیات قرآن مجید از ترجمه بلیغ و روان مترجم بهاءالدین خرمشاهی بهره گیری شده است؛ مگر در یکی دو مورد که زمینه مطلب یا تفسیر مفسر در متن، لفظ و ترجمه ای دیگر را ایجاب می کرد. ۶- در پابرگ ها حرف ن، نشانه اختصاری نهج البلاغه و حرف ک، نشانه متن عربی اصول کافی و مراد از «دو کتاب:» الخصال و من لا یحضره الفقیه است. ۷- دو گیومه «» در متن فارسی نشانه تاکید و در پابرگ ها نشانه عبارت منقول از متن عربی است. تفاوت عبارت دیگر نسخه های همین کتاب یا کتاب های دیگر با متن، با علامت در متن و پابرگ ها مشخص شده است. علامت () نیز همه جا نشانه اضافات مترجم است.
ایرادات ترجمه
مترجم با حوصله و دقت به ترجمه اثر اقدام نموده است. او حتی از ترجمه نسخه های بدل ، غافل نبوده و خواننده، صفحه ای را خالی از پانوشت نمی بیند. به واقع در پانوشت هاست که خوانند ناخودآگاه به دقت و تحقیق مترجم اعتراف می کند. البته انصاف این است که در رهاورد خرد نیز اشتباهاتی رخ داده و حتی گاهی یک سطر از روایت و یا یک روایت از قلم افتاده است. در ادامه به چند مورد از ایرادات ترجمه ایشان اشاره می شود: ۱. در حدیث «غسل الا ءعیاد طهورء... و اتباع السنه» غسل مصطلح به معنای «شستشو» گرفته است: «شستشو در عیدها پاک کننده...» . ۲. عبارت: «ویری الظلم فلا یعیره»، چنین ترجمه شده: هر که بتواند ستمکاری را از ستم منصرف کند. در حالی که ترجمه دقیق و صحیح آن این است که: هر که ستم را ببیند و آن را نکوهش نکند. ۳. برخی از احادیثی که ترجمه نشده است: «یا کمیل! الموءمن مراه الموءمن... حالته:» ص۱۶۶. «ونسبهم الی الفسق فهم فاسقون» ترجمه نشده است: ص۱۶۷. «یا صاحب العلم اعلم... تعاقب بها:» ص۵۲۵. «فهذا سبیل ما افاء الله علی رسوله... رکاب ء:» ص۳۵۳.
معادل سازی
آقای اتابکی بسیار تلاش کرده که معادل های فارسی برای کلمات و اصطلاحات اخلاقی و دینی بسازد و در این امر هم بسیار موفق بوده است؛ ولی درباره بعضی از معادل ها جای تامل وجود دارد که یک نمونه آن کلمه «آواره» برای «ابن سبیل» است. همان طور که می دانیم آواره معنای بسیار گسترده ای دارد و ابن سبیل به مسافری گفته می شود که خرجی او تمام شده و در راه مانده است؛ چنانچه سفر او سفر معصیت نباشد و نتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی خود را به مقصد برساند، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، می تواند زکات بگیرد. آیا هر آوره ای چنین شرایطی را دارد؟ کلمه «معافی» را که به معنای برخوردار از عافیت است، به رستگار ترجمه کرده است. چند مورد از این قبیل وجود دارد. البته هیچ کدام از این اشکالات از ارزش کار سترگ و ستودنی استاد اتابکی نمی کاهد.
منابع مقاله
...
از تحف العقول ترجمه های دیگری نیز منتشر شده است؛ اما ویژگی های ترجمه حاضر به شرح ذیل است: ۱- اغلب توضیحات و اشارات مفید و شرح حال اعلام و بعضی نکات مربوط به مقابله نسخه های خطی که به وسیله مصحح در متن عربی آمده، به فارسی ترجمه شده است و همین نکات است که ترجیح لفظ یا تعبیری بر لفظ و تعبیری دیگر در ترجمه فارسی را تعلیل و توجیه می کند. ۲- توضیحات و اشارات اضافی مترجم که به نوبه خود روشنگر پاره ای از نکات و دقایق متن است با علامت (- م.) در پابرگ ها آمده است. ۳- اشعار و ضرب المثل های فارسی برگرفته از این اندرزهای گهربار، جابه جا مشخص و در پابرگ ها قید شده است. ۴- بعضی از مطالبی که در مناجات نامه و نیز اندرزهای مسیح علیه السّلام در تحف العقول نقل شده، در ترجمه فارسی کتاب مقدس، انجیل های چهارگانه پی جویی و نشانی داده شده است و گاه برای ارائه تفاوت های لفظی و مفهومی، عین عبارات انجیلی منظور نقل گردیده است. ۵- در ترجمه آیات قرآن مجید از ترجمه بلیغ و روان مترجم بهاءالدین خرمشاهی بهره گیری شده است؛ مگر در یکی دو مورد که زمینه مطلب یا تفسیر مفسر در متن، لفظ و ترجمه ای دیگر را ایجاب می کرد. ۶- در پابرگ ها حرف ن، نشانه اختصاری نهج البلاغه و حرف ک، نشانه متن عربی اصول کافی و مراد از «دو کتاب:» الخصال و من لا یحضره الفقیه است. ۷- دو گیومه «» در متن فارسی نشانه تاکید و در پابرگ ها نشانه عبارت منقول از متن عربی است. تفاوت عبارت دیگر نسخه های همین کتاب یا کتاب های دیگر با متن، با علامت در متن و پابرگ ها مشخص شده است. علامت () نیز همه جا نشانه اضافات مترجم است.
ایرادات ترجمه
مترجم با حوصله و دقت به ترجمه اثر اقدام نموده است. او حتی از ترجمه نسخه های بدل ، غافل نبوده و خواننده، صفحه ای را خالی از پانوشت نمی بیند. به واقع در پانوشت هاست که خوانند ناخودآگاه به دقت و تحقیق مترجم اعتراف می کند. البته انصاف این است که در رهاورد خرد نیز اشتباهاتی رخ داده و حتی گاهی یک سطر از روایت و یا یک روایت از قلم افتاده است. در ادامه به چند مورد از ایرادات ترجمه ایشان اشاره می شود: ۱. در حدیث «غسل الا ءعیاد طهورء... و اتباع السنه» غسل مصطلح به معنای «شستشو» گرفته است: «شستشو در عیدها پاک کننده...» . ۲. عبارت: «ویری الظلم فلا یعیره»، چنین ترجمه شده: هر که بتواند ستمکاری را از ستم منصرف کند. در حالی که ترجمه دقیق و صحیح آن این است که: هر که ستم را ببیند و آن را نکوهش نکند. ۳. برخی از احادیثی که ترجمه نشده است: «یا کمیل! الموءمن مراه الموءمن... حالته:» ص۱۶۶. «ونسبهم الی الفسق فهم فاسقون» ترجمه نشده است: ص۱۶۷. «یا صاحب العلم اعلم... تعاقب بها:» ص۵۲۵. «فهذا سبیل ما افاء الله علی رسوله... رکاب ء:» ص۳۵۳.
معادل سازی
آقای اتابکی بسیار تلاش کرده که معادل های فارسی برای کلمات و اصطلاحات اخلاقی و دینی بسازد و در این امر هم بسیار موفق بوده است؛ ولی درباره بعضی از معادل ها جای تامل وجود دارد که یک نمونه آن کلمه «آواره» برای «ابن سبیل» است. همان طور که می دانیم آواره معنای بسیار گسترده ای دارد و ابن سبیل به مسافری گفته می شود که خرجی او تمام شده و در راه مانده است؛ چنانچه سفر او سفر معصیت نباشد و نتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی خود را به مقصد برساند، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، می تواند زکات بگیرد. آیا هر آوره ای چنین شرایطی را دارد؟ کلمه «معافی» را که به معنای برخوردار از عافیت است، به رستگار ترجمه کرده است. چند مورد از این قبیل وجود دارد. البته هیچ کدام از این اشکالات از ارزش کار سترگ و ستودنی استاد اتابکی نمی کاهد.
منابع مقاله
...
wikifeqh: رهاورد_خرد_(_ترجمه_تحف_العقول)
[ویکی نور] رهاورد خرد (ترجمه تحف العقول). رهاورد خرد، یکی از بهترین ترجمه های تحف العقول است که در سال 1377ش کتاب ممتاز سال شناخته شده است. ترجمه ای دقیق و زیباست که متنی ادبی به شمار می رود.
از تحف العقول ترجمه های دیگری نیز منتشر شده است؛ امّا ویژگی های ترجمه حاضر به شرح ذیل است:
مترجم با حوصله و دقت به ترجمه اثر اقدام نموده است. او حتی از ترجمه نسخه های بدل، غافل نبوده و خواننده، صفحه ای را خالی از پانوشت نمی بیند. به واقع در پانوشت هاست که خوانند ناخودآگاه به دقت و تحقیق مترجم اعتراف می کند. البته انصاف این است که در رهاورد خرد نیز اشتباهاتی رخ داده و حتی گاهی یک سطر از روایت و یا یک روایت از قلم افتاده است. در ادامه به چند مورد از ایرادات ترجمه ایشان اشاره می شود:
«یا کُمَیْل! اَلْموءْمِنْ مِراۀُ الْموءْمِن... حالَتَهُ»: ص 166.
«وَنَسَبَهم إلی الْفِسْقِ فَهُمْ فاسِقُونَ» ترجمه نشده است: ص 167.
از تحف العقول ترجمه های دیگری نیز منتشر شده است؛ امّا ویژگی های ترجمه حاضر به شرح ذیل است:
مترجم با حوصله و دقت به ترجمه اثر اقدام نموده است. او حتی از ترجمه نسخه های بدل، غافل نبوده و خواننده، صفحه ای را خالی از پانوشت نمی بیند. به واقع در پانوشت هاست که خوانند ناخودآگاه به دقت و تحقیق مترجم اعتراف می کند. البته انصاف این است که در رهاورد خرد نیز اشتباهاتی رخ داده و حتی گاهی یک سطر از روایت و یا یک روایت از قلم افتاده است. در ادامه به چند مورد از ایرادات ترجمه ایشان اشاره می شود:
«یا کُمَیْل! اَلْموءْمِنْ مِراۀُ الْموءْمِن... حالَتَهُ»: ص 166.
«وَنَسَبَهم إلی الْفِسْقِ فَهُمْ فاسِقُونَ» ترجمه نشده است: ص 167.
wikinoor: رهاورد_خرد_(ترجمه_تحف_العقول)