[ویکی فقه] برخی تلاش می کنند که رابطه نیک امیرمؤمنان، حسنین (علیهم السّلام) و خلیفه سوم را ثابت کنند؛ درحالیکه طبق روایات معتبری که در منابع اهل سنت وجود دارد، بعد از آن که عثمان بن عفان کشته شد، کسی برای دفن او اقدامی نکردند؛ حتی امیرمؤمنان (علیه السّلام). حال سؤال این است که اگر رابطه بین عثمان و امیرمؤمنان (علیه السّلام) خوب بوده، چرا آن حضرت از دفن عثمان خودداری کردند؟ در این مقاله به این موضوع پرداخته می شود.
بدون تردید، دفن میت مسلمان، بر هر مسلمانی واجب است؛ هر چند واجب کفائی؛ اما دفن نکردن میت مسلمان و ماندن آن در مزبله، کاری است غیر شرعی؛ اما چرا عثمان بن عفان سه روز در مزبله ماند؛ ولی امیرمؤمنان (علیه السّلام) برای دفن او اقدامی نکرد؟اهل سنت ناچارند یا باید بپذیرند که نعوذ بالله امیرمؤمنان (علیه السّلام) عمل خلافی مرتکب شده یا این که عثمان را مسلمان نمی دانسته است.پیش از ورود به اصل بحث، بی فایده نخواهد بود که داستانی را از زبان علی بن یونس عاملی نقل کنیم تا بحث روشن تر شود.اَنَّ ابْنَ الْجَوْزِیِّ قَالَ یَوْماً عَلَی مِنْبَرِهِ سَلُونِی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونِی، فَسَاَلَتْهُ امْرَاَةٌ عَمَّا رُوِیَ اَنَّ عَلِیّاً (علیه السّلام) سَارَ فِی لَیْلَةٍ اِلَی سَلْمَانَ فَجَهَّزَهُ وَ رَجَعَ فَقَالَ رُوِیَ ذَلِکَ، قَالَتْ فَعُثْمَانُ ثَمَّ ثَلَاثَةَ اَیَّامِ مَنْبُوذاً فِی الْمَزَابِلِ وَ عَلِیٌّ (علیه السّلام) حَاضِرٌ. قَالَ نَعَمْ. قَالَتْ فَقَدْ لَزِمَ الْخَطَاُ لِاَحَدِهِمَا. فَقَالَ اِنْ کُنْتِ خَرَجْتِ مِنْ بَیْتِکِ بِغَیْرِ اِذْنِ زَوْجِکِ فَعَلَیْکِ لَعْنَةُ اللَّهِ، وَ اِلَّا فَعَلَیْهِ. فَقَالَتْ خَرَجَتْ عَائِشَةُ اِلَی حَرْبِ عَلِیٍّ (علیه السّلام) بِاِذْنِ النَّبِیِ (صلی الله علیه و آله وسلّم) اَوْ لَا فَانْقَطَعَ وَ لَمْ یُحِرْ جَوَاباً.روزی ابن جوزی بر روی منبر گفت: هر چه می خواهید از من سؤال کنید، قبل از آن که مرا از دست بدهید؛ زنی از او سؤال کرد از این روایت که علی (علیه السّلام) شبانه (از مدینه به مدائن) پیش سلمان آمد، او را تجهیز (کفن و دفن) کرد و سپس برگشت. ابن جوزی گفت: بلی، این روایت نقل شده است. آن زن سؤال کرد: آیا عثمان سه روز در زباله دانی بقیع ماند؛ در حالی که علی (علیه السّلام) در آن جا حاضر بود؟ ابن جوزی گفت: بلی. آن زن گفت: پس لازم می آید که علی در یکی از این دو مورد اشتباه کرده باشد. ابن جوزی گفت: اگر شما بدون اجازه شوهرت خارج شدی؛ پس بر تو لعنت و گر نه بر او لعنت. آن زن گفت: آیا عائشه برای جنگ با علی (علیه السّلام) با اجازه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) خارج شد یا بدون اجازه آن حضرت؟ ابن جوزی ساکت شد و جوابی نداشت.
العاملی النباطی، الشیخ زین الدین ابی محمد علی بن یونس (متوفای۸۷۷ه)، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، ج۱، ص۲۱۸، تحقیق:محمد الباقر البهبودی، ناشر:المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، الطبعة الاولی، ۱۳۸۴ه.
تمام مذاهب اسلامی اتفاق دارند که دفن میت، بر هر مسلمانی واجب کفایی است. به این معنا که اگر کسی یافت شد که میت را دفن کند، از دیگران ساقط می شود، و گر نه بر گردن همه مسلمانان واجب است که بر دفن او اقدام کنند.
← سخن نیشابوری
اما این که عثمان سه روز در محل جمع آوری زباله ماند و امیرمؤمنان (علیه السّلام) او را دفن نکرد، روایاتی در منابع اهل سنت وجود دارد که این مطلب را ثابت می کند.
← روایت اول
...
بدون تردید، دفن میت مسلمان، بر هر مسلمانی واجب است؛ هر چند واجب کفائی؛ اما دفن نکردن میت مسلمان و ماندن آن در مزبله، کاری است غیر شرعی؛ اما چرا عثمان بن عفان سه روز در مزبله ماند؛ ولی امیرمؤمنان (علیه السّلام) برای دفن او اقدامی نکرد؟اهل سنت ناچارند یا باید بپذیرند که نعوذ بالله امیرمؤمنان (علیه السّلام) عمل خلافی مرتکب شده یا این که عثمان را مسلمان نمی دانسته است.پیش از ورود به اصل بحث، بی فایده نخواهد بود که داستانی را از زبان علی بن یونس عاملی نقل کنیم تا بحث روشن تر شود.اَنَّ ابْنَ الْجَوْزِیِّ قَالَ یَوْماً عَلَی مِنْبَرِهِ سَلُونِی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونِی، فَسَاَلَتْهُ امْرَاَةٌ عَمَّا رُوِیَ اَنَّ عَلِیّاً (علیه السّلام) سَارَ فِی لَیْلَةٍ اِلَی سَلْمَانَ فَجَهَّزَهُ وَ رَجَعَ فَقَالَ رُوِیَ ذَلِکَ، قَالَتْ فَعُثْمَانُ ثَمَّ ثَلَاثَةَ اَیَّامِ مَنْبُوذاً فِی الْمَزَابِلِ وَ عَلِیٌّ (علیه السّلام) حَاضِرٌ. قَالَ نَعَمْ. قَالَتْ فَقَدْ لَزِمَ الْخَطَاُ لِاَحَدِهِمَا. فَقَالَ اِنْ کُنْتِ خَرَجْتِ مِنْ بَیْتِکِ بِغَیْرِ اِذْنِ زَوْجِکِ فَعَلَیْکِ لَعْنَةُ اللَّهِ، وَ اِلَّا فَعَلَیْهِ. فَقَالَتْ خَرَجَتْ عَائِشَةُ اِلَی حَرْبِ عَلِیٍّ (علیه السّلام) بِاِذْنِ النَّبِیِ (صلی الله علیه و آله وسلّم) اَوْ لَا فَانْقَطَعَ وَ لَمْ یُحِرْ جَوَاباً.روزی ابن جوزی بر روی منبر گفت: هر چه می خواهید از من سؤال کنید، قبل از آن که مرا از دست بدهید؛ زنی از او سؤال کرد از این روایت که علی (علیه السّلام) شبانه (از مدینه به مدائن) پیش سلمان آمد، او را تجهیز (کفن و دفن) کرد و سپس برگشت. ابن جوزی گفت: بلی، این روایت نقل شده است. آن زن سؤال کرد: آیا عثمان سه روز در زباله دانی بقیع ماند؛ در حالی که علی (علیه السّلام) در آن جا حاضر بود؟ ابن جوزی گفت: بلی. آن زن گفت: پس لازم می آید که علی در یکی از این دو مورد اشتباه کرده باشد. ابن جوزی گفت: اگر شما بدون اجازه شوهرت خارج شدی؛ پس بر تو لعنت و گر نه بر او لعنت. آن زن گفت: آیا عائشه برای جنگ با علی (علیه السّلام) با اجازه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) خارج شد یا بدون اجازه آن حضرت؟ ابن جوزی ساکت شد و جوابی نداشت.
العاملی النباطی، الشیخ زین الدین ابی محمد علی بن یونس (متوفای۸۷۷ه)، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، ج۱، ص۲۱۸، تحقیق:محمد الباقر البهبودی، ناشر:المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، الطبعة الاولی، ۱۳۸۴ه.
تمام مذاهب اسلامی اتفاق دارند که دفن میت، بر هر مسلمانی واجب کفایی است. به این معنا که اگر کسی یافت شد که میت را دفن کند، از دیگران ساقط می شود، و گر نه بر گردن همه مسلمانان واجب است که بر دفن او اقدام کنند.
← سخن نیشابوری
اما این که عثمان سه روز در محل جمع آوری زباله ماند و امیرمؤمنان (علیه السّلام) او را دفن نکرد، روایاتی در منابع اهل سنت وجود دارد که این مطلب را ثابت می کند.
← روایت اول
...
wikifeqh: دفن_جنازه_عثمان