رنگ نیل ( به انگلیسی: Indigo dye ) یک نوع آمیزه طبیعی و آلی با رنگ آبی خاصی ( نیلی ) است. در گذشته، نیل به صورت طبیعی از گیاهان گرفته می شد و این فرایند از نظر اقتصادی بسیار مهم بود، چرا که رنگ آبی بسیار کمیاب بود. اما امروزه، هزاران تن نیلی که سالانه تولید می شود، به صورت مصنوعی به دست می آید. رنگ آبی شلوارهای جین از نیل است.
اولین استفادهٔ نیل برای رنگ کردن بافته های پنبه ای بود که برای تولید پارچه های دنیم شلوارهای جین استفاده می شدند. تقریباً هر شلوار جین به ۳ تا ۱۲ گرم نیل برای رنگرزی احتیاج دارد. برای رنگ کردن پشم و ابریشم از مقادیر خیلی کمی استفاده می شود. ایندیگو کارمین یا ایندیگوتین، یک مشتق از نیل است که برای رنگرزی استفاده می شود که تقریباً سالانه ۲۰ میلیون کیلوگرم از آن تولید می شود که استفاده عمده آن در شلوارهای جین است. همچنین به عنوان رنگ خوراکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد که در آمریکا به نام اف. دی. سی. بلو۲ و در اروپا به نام ای۱۳۲ معروف است.
در طول تاریخ، از گیاهان گوناگونی برای به دست آوردن نیل استفاده شده است، اما بیشترین مقدار به دست آمده از گونه ایندیگوفرا بوده که بومی مناطق استوایی است. اولین گونه نیل تولیدی در آسیا، نیل واقعی بود ( ایندیگوفرا تینکتوریا که به نام ایندیگوفرا سوماترانا هم مشهور است ) . یک نمونه مشابه مورد استفاده در مناطق خنک تر نزدیک استوا، مانند جزایر ریوکیو ژاپن و تایوان، استروبیلانتس کیوسیا ( リュウキュウアイ ) بوده است. در آمریکای مرکزی و جنوبی، دو گونهٔ ایندیگوفرا سافروتیکوسا ( آنیل ) و ایندیگوفرا آرکتا ( ناتال ایندیگو ) مهم ترین گونه های مورد استفاده بودند. همچنین در مناطق معتدل تر، نیل را از گیاهی به اسم وسمه ( ایساتیس تینکتوریا ) و دایرز ناتوید ( پلی گنوم تینکتروم ) استفاده می شد که این گونه ها بیشترین مقدار رنگ را نیز تولید می کردند.
ماده تشکیل دهنده نیل، ایندیکان نام دارد، ماده ای بی رنگ و قابل حل در آب مشتق از اسید آمینهٔ تریپ توفان. ایندیکان به آسانی هیدرولیز می شود و بتا - دی - گلوکوز و ایندوکزیل آزاد می کند. با قرار گرفتن در معرض هوا و اکسید شدن، ایندوکزیل به نیل تبدیل می شود. ایندیکان از برگ گیاهانی گرفته شده که به مقدار ۰٫۲ تا ۰٫۸٪ درصد از این ماده را دارا هستند. برگ ها در آب خیسانده می شوند و شروع به تخمیر می کنند تا گلیکوساید ایندیکان موجود در گیاه تبدیل به رنگ آبی نیلی شود. رسوبات به جا مانده از محلول برگ های تخمیر شده با یک قلیای قوی ترکیب می شوند و به شکل قالب در می آیند و پس از خشک کردن، پودر می شوند که این پودر پس از ترکیب با مواد دیگر برای به دست آوردن رنگ های مختلف آبی و بنفش استفاده می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاولین استفادهٔ نیل برای رنگ کردن بافته های پنبه ای بود که برای تولید پارچه های دنیم شلوارهای جین استفاده می شدند. تقریباً هر شلوار جین به ۳ تا ۱۲ گرم نیل برای رنگرزی احتیاج دارد. برای رنگ کردن پشم و ابریشم از مقادیر خیلی کمی استفاده می شود. ایندیگو کارمین یا ایندیگوتین، یک مشتق از نیل است که برای رنگرزی استفاده می شود که تقریباً سالانه ۲۰ میلیون کیلوگرم از آن تولید می شود که استفاده عمده آن در شلوارهای جین است. همچنین به عنوان رنگ خوراکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد که در آمریکا به نام اف. دی. سی. بلو۲ و در اروپا به نام ای۱۳۲ معروف است.
در طول تاریخ، از گیاهان گوناگونی برای به دست آوردن نیل استفاده شده است، اما بیشترین مقدار به دست آمده از گونه ایندیگوفرا بوده که بومی مناطق استوایی است. اولین گونه نیل تولیدی در آسیا، نیل واقعی بود ( ایندیگوفرا تینکتوریا که به نام ایندیگوفرا سوماترانا هم مشهور است ) . یک نمونه مشابه مورد استفاده در مناطق خنک تر نزدیک استوا، مانند جزایر ریوکیو ژاپن و تایوان، استروبیلانتس کیوسیا ( リュウキュウアイ ) بوده است. در آمریکای مرکزی و جنوبی، دو گونهٔ ایندیگوفرا سافروتیکوسا ( آنیل ) و ایندیگوفرا آرکتا ( ناتال ایندیگو ) مهم ترین گونه های مورد استفاده بودند. همچنین در مناطق معتدل تر، نیل را از گیاهی به اسم وسمه ( ایساتیس تینکتوریا ) و دایرز ناتوید ( پلی گنوم تینکتروم ) استفاده می شد که این گونه ها بیشترین مقدار رنگ را نیز تولید می کردند.
ماده تشکیل دهنده نیل، ایندیکان نام دارد، ماده ای بی رنگ و قابل حل در آب مشتق از اسید آمینهٔ تریپ توفان. ایندیکان به آسانی هیدرولیز می شود و بتا - دی - گلوکوز و ایندوکزیل آزاد می کند. با قرار گرفتن در معرض هوا و اکسید شدن، ایندوکزیل به نیل تبدیل می شود. ایندیکان از برگ گیاهانی گرفته شده که به مقدار ۰٫۲ تا ۰٫۸٪ درصد از این ماده را دارا هستند. برگ ها در آب خیسانده می شوند و شروع به تخمیر می کنند تا گلیکوساید ایندیکان موجود در گیاه تبدیل به رنگ آبی نیلی شود. رسوبات به جا مانده از محلول برگ های تخمیر شده با یک قلیای قوی ترکیب می شوند و به شکل قالب در می آیند و پس از خشک کردن، پودر می شوند که این پودر پس از ترکیب با مواد دیگر برای به دست آوردن رنگ های مختلف آبی و بنفش استفاده می شود.
wiki: رنگ نیل