رنسانس والا

رنسانس والا یا رنسانس متعالی ( انگلیسی: High Renaissance ) در تاریخ هنر، زمانه ای کوتاه از استثنایی ترین دوران آثار هنری در ایالات ایتالیا به ویژه رم، ( پایتخت ایالات پاپی ) و فلورانس در طول رنسانس ایتالیا بود. بسیاری از تاریخ نگاران هنری گمان می برند که رنسانس والا در حوالی ۱۴۹۵ یا ۱۵۰۰ آغازید و در ۱۵۲۰ با مرگ رافائل به پایان خود رسید، هر چند برخی می گویند در ۱۵۲۵ یا ۱۵۲۷ با حادثهٔ غارت رُم∗ توسط ارتش کارل پنجم امپراتور رم مقدس یا در ۱۵۳۰ به پایان رسید. از شناخته شده ترین صاحب نظران نگار گری ( نقّاشی ) ، پیکرتراشی و معماریِ رنسانس والا می توان داوینچی، میکل آنژ ( آنجلو ) ، رافائل و برامانته را نام برد. در سالیان گذشته، بهره گیری از این واژه به گونه ای پیاپی از سوی برخی تاریخ نگارانِ هنری آکادمیک مورد انتقاد قرار گرفت زیرا توسعه هنری را بیش از اندازه ساده گرفته، درون مایه تاریخی را نادیده، و تنها بر روی شماری اندک از فراورده های هنری نمادین تمرکز دارد. [ ۱]
واژهٔ رنسانس والا نخستین بار توسط یاکوب بورکهارت با واژه آلمانی Hochrenaissance در ۱۸۵۵ مورد کاربرد قرار گرفت و سرچشمهٔ ( ریشه ) این واژه در "High Style" یا سبک والای نقّاشی و پیکرتراشیِ پیرامون آغاز سدهٔ ۱۶اُم است که توسط یوهان یواخیم وینکلمان در ۱۷۶۴ به کار رفت. [ ۲] با بسط معیارها و اصول کلی فرهنگ رنسانس، هنرهای دیداریِ رنسانس والا چنین شناسه هایی به خود گرفتند: تأکیدی نو بر سنت های کلاسیک، گسترش پشتیبانی ، و تحلیل رفتن تدریجی فُرم های شکلی در سبکی که بعدها تکلف گرایی نامیده شد.
الکساندر رونخ در کتاب هنر رنسانس والا و تکلف گرایی در رم و ایتالیای مرکزی∗ چاپ 2007[ ۳] ادعا نموده که رنسانس والا در ۱۴۹۰ آغازیده است؛ در حالی که مریلین اشتوکستات در تاریخ هنر چاپ ۲۰۰۸ آغاز آن را در دهه ۱۴۹۰ می داند. [ ۴] فردریک هارت می گوید که نگارهٔ ( نقّاشی ) شام آخر داوینچی _که در ۱۴۹۵ آغاز و در ۱۴۹۸ به پایان رسید_ گسستی از رنسانس اولیه بود وجهانی آفرید که در آن میکل آنژ و رافائل به کار پرداختند؛[ ۵] از سویی، کریستوف لوئیتپلد فرامل در مقاله اش به سال ۲۰۱۲ با نام برامانته و ریشه های رنسانس والا بیان می دارد که شام آخر نخستین فراورده ( اثر ) هنری رنسانس والاست اما می افزاید که دورهٔ اوج رنسانس والا عملاً از ۱۵۰۵ تا ۱۵۱۳ بود. [ ۶] دیوید پریپر در تاریخ مفصل هنر چاپ ۱۹۹۱ می گوید که شام آخر بود که رنسانس والا را اعلام داشت و از تأثیر گذارترین نگاره های رنسانس والاست؛ اما در عوض بیان می دارد که رنسانس والا تنها پس از ۱۵۰۰ آغاز شد. [ ۷] بورکهارت گفته که رنسانس والا در پایان سدهٔ ۱۵اُم آغازید[ ۸] در حالی که فرانتس کوگلا _کسی که نخستین متن زمینه یابی مدرن به نام کتابچهٔ تاریخ هنر چاپ ۱۸۴۱ را نگاشت_ و نیز هیو اونور ( Hugh Honour ) و جان فلمینگ در هنرهای دیداری: یک تاریخ چاپ ۲۰۰۹ همگی اظهار می دارند که رنسانس والا در بدو سدهٔ ۱۶اُم آغاز گردید. [ ۹] [ ۱۰] در کنار شام آخر داوینچی، از دیگر فراورده های هنریِ متعلق به دورهٔ زمانی ۱۵۰۰_۱۴۹۵ می توان به پیه تا ساختهٔ میکل آنژ اشاره نمود که در کلیسای سن پیترو در واتیکان جای دارد و در ۹۹_۱۴۹۸ ساخته شد.